María Fernández García

María Fernández García
Bizitza
Jaiotza	Leon, 1884
Heriotza	Derioko hilerria, 1937ko irailaren 9a (52/53 urte)
Heriotza modua	fusilamendua
Jarduerak
Jarduerak	etxekoandrea

María Fernández García (Regalda de Valduerna, León, 1884 - Bilbo, Bizkaia, 1937ko irailaren 9a)etxekoandrea zen. Espainiako 1936ko Gerra garaian, salaketa baten ondorioz atxilotu, espetxeratu eta heriotza-zigorra ezarri zioten. Francisco Francok 1937ko abuztuaren 27an eman zuen jakitera ezarritako heriotza-zigorra, eta irailaren 9an goizaldean Derion fusilatu eta Bilboko udal hilerrian lurperatu zuten.

Bizitza

María Fernández García Redelga de la Valduernakoa zen, Leongo probintzian. Francisco Fernández eta Catalina Garcíaren alaba zen. 1937ko uztailaren 16an 53 urte zituen eta Barakaldoko Carmen kaleko 15. zenbakian bizi zen, Constantino Cabello Garcíarekin ezkonduta zegoen eta 4 seme-alaba zituen. Maria Fernandezek 50 urte inguru zeramatzan herrian bizitzen, etxekoandre gisa egiten zuen lan, eta barazki-postu bat zuen Barakaldoko plazan.

Senarrak, Bizkaiko Labe Garaietako langileak, bat egin zuen 36ko Gerran errepublikarren gerra-ahaleginarekin, lubakiak eginez eta hegazkingintzako hainbat eremu egokituz. Bere semea, Francisco Cabello Fernández, borroka-buru boluntario joan zen. Biek Santanderrerantz ihes egin zuten Bilbo konkistatu ondoren, eta, beraz, Maria Fernandezen familia indar frankisten aurka agertu zen modu batean edo bestean.

Atxiloketa

Maria 1937ko uztailaren 16ko 22:00etan atxilotu zuten Barakaldon Ikerketa eta Zaintza Kidegoko bi agentek. Barakaldoko emakume batek salaketa jarri zuen, María Fernández Garcíari 1937ko urtarrilaren 4an Larrinagako espetxera hurbildu izana eta han zeuden preso eskuindarren aurkako esaldi iraingarriak egin izana egotzita.

Atxilotu zuten egun berean, hainbat agentek haren etxea miatu zuten, eta bi gramofono-plaka konfiskatu zituzten: bata, Marseillesaren abestiarekin; beste bat, milizianozko txano bat, bost puntako izar batekin; eta galoi bat, bi zerrenda gorpuzturekin; eta bestea, beltza. Mariak esan zuen arropa hori frankisten alderditik ihes egindako soldadu batena zela, arropa garbitu eta Santanderrera ihes egin baitzuen, arropa jasotzera pasatu gabe.

Ikerketa eta Zaintza agenteen aurrean, María Fernándezek aitortu zuen 1934ko erdialdetik Unión General de Trabajadores sindikatuan afiliatuta zegoela eta hainbat mitin politikotan parte hartu zuela, kargu politiko edo sindikalik argitu gabe. Erabat ukatu zuen urtarrilaren 4an Bilbon zegoela, eraikin hori non zegoen ez zekiela eta Barakaldoko plazako hilketen berri izan zuela adierazi zuen.

Espetxeratzea

1938ko urtarrilaren 1ean Larrinagako kartzelan sartu zuten, Begoña auzoan.

Heriotza-zigorra

Abuztuaren 10ean heriotza-zigorra ezarri zioten, eta, besteak beste, "marxismo errotuko pertsona" izatea, UGTn afiliatuta egotea eta "Larrinagako kartzelari eraso zioten talde marxisten parte izatea" egotzi zioten.

Franco jeneralak, estatuburuak, abuztuaren 27an eman zuen zigorraren berri, eta kondena berretsi zuen. 1937ko irailaren 9ko goizeko 06:00etan María Fernández Larrinagako Kartzelako kaperatik igaro zen. Goiz hartan bertan fusilatu zuten.

Aintzatespenak

Orue txaleteko emakumeen kartzela

• 2022ko azaroaren 25ean Frankismo garaian hiriko kartzeletan errepresaliatutako emakumeak omendu zituen Bilbok, lore eskaintza batekin eta Santutxuko Orue txaleta oroitzeko plaka baten inaugurazioarekin. María Fernandez omenduen zerrendan azaltzen zen.

• 2023ko azaroaren 25ean Baskale, Akelarre, PCE-EPK, Eusko Lurra Fundazioa, CNT eta Santutxuko Familia Elkarteak omenaldia egin zieten Orueko txaleteko Emakumeen kartzelan, frankismoak emakumeen aurka aplikatu zuen indarkeria sistematikoagatik preso egon ziren emakumeei, haien artean María Fernandezi.

Kanpo estekak

• Datuak: Q128022551