Neska eta Emakume Zientzialarien Nazioarteko Eguna

Neska eta Emakume Zientzialarien Nazioarteko Eguna
Mota	nazioarteko egun
Honen izena darama	emakumeak zientzian
Commemorates (en)	emakumeak zientzian eta Q124433624
Indarraldi	2016 -
Egun	Otsailaren 11
Promulgatze	2015eko abenduaren 22a
Antolatzailea	Nazio Batuen Erakundea
Webgune	un.org…

Neska eta Emakume Zientzialarien Nazioarteko Eguna otsailaren 11n ospatzen da. 2015ean aldarrikatu zuen Nazio Batuen Batzar Nagusiak^[2], emakumeek eta neskatoek zientzian sarbide eta parte-hartze osoa eta bidezkoa izan zezaten, baita genero-berdintasuna eta emakumeen eta neskatoen ahalduntzea lortzeko ere. Urtero gai bat hautatu ohi da, arreta berezia jartzeko eta eztabaida zientzian genero-berdintasuna bultzatzeko gaien inguruan egiteko asmoarekin.

Testuingurua

Gizonezkoekin alderatuta, emakumeak ez daude oso ondo ordezkatuta zientziaren eta teknologiaren arloetan. 1960ko eta 1980ko hamarkaden artean, zientzia eta ingeniaritza tituluak lortu zituzten emakumeen kopurua etengabe hazi zen AEBetako unibertsitateetan, nahiz eta 1980ko hamarkadatik aurrera ustekabeko geldialdia lortu zuen^[3]. 2013an Erresuma Batuan egindako ikerketa batek agerian utzi zuen STEM esparruetan emakumeen ordezkaritza txikiagoa iraunkorra egon dela, eta aurreko 25 urteko epean ez zela ia aldaketarik izan emakumeek zientzian eta teknologian zuten parte-hartzean^[4]. Gainera, oztopo sozialek –emakumeek etxean dituzten espektatibak, ezkontza goiztiarra eta lan-merkatuko praktika diskriminatzaileak, besteak beste– eragotzi egin dute mundu osoko garapen bidean dauden eskualdeetako emakumeek –Afrika, Hegoaldeko Asia eta Karibe, kasu– zientzia eta teknologia ikasten jarraitzeaz gain, hezkuntza zabalagoa ere izatea^[5].

Gaur egun, parte hartzeko oztopo horiek bere horretan diraute, eta oztopo sozial gisa aurkezten dira. 2013an Erresuma Batuan egindako ikerketa batek aztertu zuen zer gizarte-oztopo dauden adin horretatik aurrera nahitaez parte hartzeko zientzietan (batez ere fisikan), eta ondorioztatu zuen genero-aurreiritzi orokorrak daudela, eta probabilitate gutxiago dagoela irakasleek, senideek eta lagunek neskatoak fisika ikastera anima ditzaten^[6].

Mundu osoan ere eskualdeetan desberdintasunak daude zientzietako emakumeen parte-hartzea oztopatzen duten oztopo zehatzei dagokienez. Estatu Batuetan, eskualde guztietan matrikulazioa eta zientzia-heziketarekiko erakarpena txikiagoak zirela ikusi zen^[7]. Hau arabiar munduarekin alderatuta desberdina zen, non hezkuntza zientifikoko matrikulazioa bereziki altua den, matrikulazio guztien ehuneko hirurogei eta laurogei artean hartzen dituena, hala ere, karrera eta gizarte oztopoek parte-hartze handiagoa eragotzi zuten

Aldarrikapena

2015eko abenduaren 22an Nazio Batuen Batzar Nagusiak egun hau aldarrikatu zuen emakumeek eta neskek zientziara heltzeko dituzten trabak aipatu eta berdintasuna bilatu asmoz, A/RES/70/212 ebazpenaren bidez^[8].

«

Zientzia eta genero-berdintasuna ezinbestekoak dira Garapen Jasangarriaren Helburuak (GJH) lortzeko. Azken 15 urteetan, nazioarteko komunitateak ahalegin handia egin du emakumeek eta neskek zientzian parte har dezaten inspiratzeko eta sustatzeko. Hala ere, emakumeek zientziaren alorrean moldatzeko oztopoak aurkitzen jarraitzen dute.

Zientzia, teknologia, ingeniaritza eta matematika (STEM) sektoreetako genero-arrakalak urteak daramatza mundu osoan. Goi-mailako karreretan emakumeen parte-hartzea izugarri handitu den arren, oraindik ez daude behar beste ordezkatuta arlo horietan.

Gaur egun, mundu osoko ikertzaileen % 30 baino gutxiago emakumeak dira. UNESCOren datuen arabera (2014 eta 2016 artean), ikasle guztien % 30 inguruk baino ez dituzte goi-mailako ikasketak aukeratzen zientzien, teknologiaren, ingeniaritzaren eta matematikaren arloan (STEM). Mundu osoan, emakumezko ikasleen matrikulak bereziki baxuak dira informazioaren eta komunikazioaren teknologian (IKT) (% 3), natur zientzietan, matematikan eta estatistiketan (% 5) eta ingeniaritzan, manufakturan eta eraikuntzan (% 8).

Aspalditik arrastaka daramatzaten genero-aurreiritziek eta -estereotipoek zientziarekin lotutako sektoreetatik urrun mantentzen dituzte neskak eta emakumeak. Pantailan marraztutako mundua ez dago benetako mundutik oso urrun. Geena Davis Institutuak 2015ean egindako ikerketa batek, "Gender Bias Without Borders" izenekoak (mugarik gabeko genero-aurreiritziak), zientzien arloan lan egiten duten emakumeen ordezkaritza pantaila handietan ehuneko hamabira mugatzen dela erakusten du.

Emakumeek eta neskatoek zientzian sarbide eta parte-hartze osoa eta bidezkoa izan dezaten, eta, gainera, genero-berdintasuna eta emakumeen eta neskatoen ahalduntzea lortzeko, Nazio Batuen Batzar Nagusiak erabaki zuen, 2016an (a/RES/70/212 Ebazpena), otsailaren 11 Zientzian Emakumeen eta Nesken Nazioarteko Eguna izendatzea.

»

Erreferentziak

↑ «Emakumeak» Bizilabe (kontsulta data: 2021-02-11).
↑ «Select a language for A/RES/70/212» docs.un.org (kontsulta data: 2025-02-09).
↑ Brush, Stephen G.. (1991-09-01). «Women in Science and Engineering» American Scientist 79: 404–419. ISSN 0003-0996. (kontsulta data: 2025-02-09).
↑ (Ingelesez) Smith, Emma. (2011). «Women into science and engineering? Gendered participation in higher education STEM subjects» British Educational Research Journal 37 (6): 993–1014. doi:10.1080/01411926.2010.515019. ISSN 1469-3518. (kontsulta data: 2025-02-09).
↑ (Ingelesez) Evans, Karen. (1995). Barriers to Participation of Women in Technological Education and the Role of Distance Education. (kontsulta data: 2025-02-09).
↑ Mujtaba, Tamjid; Reiss, Michael J.. (2013-11-01). «What Sort of Girl Wants to Study Physics After the Age of 16? Findings from a Large-scale UK Survey» International Journal of Science Education 35 (17): 2979–2998. doi:10.1080/09500693.2012.681076. ISSN 0950-0693. (kontsulta data: 2025-02-09).
↑ (Ingelesez) National Academies of Sciences, Engineering; Affairs, Policy and Global; Sciences, The Kuwait Foundation for the Advancement of; Whitacre, Paula Tarnapol; Najib, Dalal. (2020-09-08). «Challenges and Barriers Facing Women to Enter and Thrive» The Inclusion of Women in STEM in Kuwait and the United States: Proceedings of a Workshop (National Academies Press (US)) (kontsulta data: 2025-02-09).
↑ (Gaztelaniaz) https://plus.google.com/+UNESCO. (2021-02-10). «Día Internacional de la Mujer y la Niña en la Ciencia» UNESCO (kontsulta data: 2021-02-11).

Kanpo estekak

Bizilabe Elhuyarren posterrak

[1] «Emakumeak» Bizilabe (kontsulta data: 2021-02-11).

[2] «Select a language for A/RES/70/212» docs.un.org (kontsulta data: 2025-02-09).

[3] Brush, Stephen G.. (1991-09-01). «Women in Science and Engineering» American Scientist 79: 404–419. ISSN 0003-0996. (kontsulta data: 2025-02-09).

[4] (Ingelesez) Smith, Emma. (2011). «Women into science and engineering? Gendered participation in higher education STEM subjects» British Educational Research Journal 37 (6): 993–1014. doi:10.1080/01411926.2010.515019. ISSN 1469-3518. (kontsulta data: 2025-02-09).

[5] (Ingelesez) Evans, Karen. (1995). Barriers to Participation of Women in Technological Education and the Role of Distance Education. (kontsulta data: 2025-02-09).

[6] Mujtaba, Tamjid; Reiss, Michael J.. (2013-11-01). «What Sort of Girl Wants to Study Physics After the Age of 16? Findings from a Large-scale UK Survey» International Journal of Science Education 35 (17): 2979–2998. doi:10.1080/09500693.2012.681076. ISSN 0950-0693. (kontsulta data: 2025-02-09).

[7] (Ingelesez) National Academies of Sciences, Engineering; Affairs, Policy and Global; Sciences, The Kuwait Foundation for the Advancement of; Whitacre, Paula Tarnapol; Najib, Dalal. (2020-09-08). «Challenges and Barriers Facing Women to Enter and Thrive» The Inclusion of Women in STEM in Kuwait and the United States: Proceedings of a Workshop (National Academies Press (US)) (kontsulta data: 2025-02-09).

[8] (Gaztelaniaz) https://plus.google.com/+UNESCO. (2021-02-10). «Día Internacional de la Mujer y la Niña en la Ciencia» UNESCO (kontsulta data: 2021-02-11).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]