Pedro Echagüe

Wikipedia, Entziklopedia askea
Pedro Echagüe
Buenos Airesko probintziako gobernadore

Bizitza
JaiotzaBuenos Aires1821eko urriaren 8a
Herrialdea Argentina
HeriotzaSan Juan1880ko uztailaren 5a (58 urte)
Familia
Seme-alabak
Hezkuntza
Hizkuntzakgaztelania
Jarduerak
Jarduerakkazetaria, militarra, antzerkigilea eta poeta
Zerbitzu militarra
Parte hartutako gatazkakArgentine Civil Wars (en) Itzuli

Pedro Echagüe, idazlea, poeta, irakaslea, kazetaria, antzerkigilea, Argentinako hiru egunkariren sortzailea, Buenos Airesen jaioa 1828ko urriaren 8an. San Juanen hil zen 1889ko uztailaren 5ean.

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Gaztaroa armada bateratuko kanpamenduetan eman zuen, erbestean, legez kanpo. Pedro Echagüe Regimiento de la Estrella erregimentuko sarjentu nagusi ohiaren eta Juana Arredondo de la Quintanaren semea zen. "Colegio de Ciencias Morales"-en ikasi zuen eta "Escuela de Medicina de Buenos Aires"-n hasi zituen ikastaroak, eta bertan ikasle nabarmen gisa nabarmendu zen, 1839an, Juan Manuel de Rosas-en politika zela eta, emigratu behar izan zuenean. Montevideon bera bezain gazte beste erbesteratu batzuk ezagutu zituen eta El Comercio del Plata eta ¡Muera Rosas! orrialdeetan kolaboratu zuen. Ondoren, bere jaioterrira itzuli zen Lavalleko armada bateratuan izena ematera eta Juan Manuel de Rosasen aurkako ekintzan aktiboki parte hartu zuen. Gradu militarrak lortu eta "Álvarez legioan" lehen teniente bihurtu zen; Mariano Acha jeneralak kapitain izendatu zuen eta Sancalako guduaren ondoren sarjentu nagusi. Lamadrideko laguntzaile eta idazkari pribatua izan zen, eta honek aukera delikatuak eta misio arriskutsuak behin eta berriz eman zizkion. Lavalle erail zutenean, Pedro Echagüe leialetako bat izan zen, eta gorpua bizkarrean eraman zuen, egun amaigabeetan lagunekin martxa egiten amorru federaletik salbatzeko. Bere borroka eta erbestealdiko urteak 1868 eta 1871 artean San Juanen argitaratu zituen hiru liburukietan dokumentatu ziren Apuntes de un proscripto izenburupean, eta bertan Bolivian, Txilen eta Perun bizitako abenturak kontatzen zituen.

Rosas botatzen dutenean, Echagüe aberrira itzultzen da, eta Poliziako komisario izendatzen dute. Errioxako probintziako Polizia burua 1869 inguruan, urte hartako Errioxako erroldaren arabera. Hala ere, bere karrera militarrera itzuli zen Cepedako gudura eramango zuten gertaeren ondorioz, eta Mitrerekin batera, zirkunstantzia horietan El Litoral egunkaria sortu zuen San Nicolás de los Arroyos hirian. Pavónen ondoren arte geratzen da lerroetan, baina bere osasunak sufritzen du eta milizia uzten du. Domingo F. Sarmiento, San Juaneko (Argentina) gobernadore izendatua, probintzia horretara eramango du eta bertan ikastetxeetako ikuskatzaile izendatuko du eta gero Chacho Peñalozaren aurkako gerran bulego burua. Noizean behin Errioxatik igarota, Echagüek egunkari berria sortzen du bertan: El Riojano eta kargu politiko nabarmenak hartzen ditu. San Juanera itzulita, Epifanía de la Barrera-rekin ezkondu eta behin betiko errotu zen Cuyo eskualdean. San Juango El Zonda egunkariaren sortzailea izan zen. Antzerkigilea, kazetaria, Poliziako Instructore Nagusia (gaur intendente izango litzateke), Eskoletako Ikuskari Nagusia eta Errioxako Krimen Epailea izan zen.

Bere semeetako bat, Juan Pablo Echagüe, argentinar idazle ospetsua izan zen.

Pedro Echagüeren lanak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Apuntes de un proscrito, 1875.
  • Mártires Argentinos, 1875.
  • Amor y Virtud, San Juan, impr. El zonda, 1868.
  • Dos Novelas regionales, El Ateneo, 1931. Hubo 4 ediciones.
  • La Escala rota, Buenos Aires, Leonardo, 1965.
  • Memorias y tradiciones, Buenos Aires, Vaccaro, 1922.
  • La Chapanay, 1884.
  • La Rinconada, cuyo primer título fue Elvira o el temple de una sanjuanina, San Juan, 1865?. Buenos Aires, Coni, 1924. UBA, 1931.
  • Ecos postreros, tomo de poesías líricas, San Juan, 1877.

Hainbat antzerki lan, horien artean hauek daude:

  • Primero es la patria.
  • Rosas.
  • Rosas y Urquiza en Palermo, UBA, 1925. Juan Pablo Echagüeen oharrekin.
  • Las Memorias de un coronel, 3 ekitaldiko drama, San Juanen argitaratua, 1868.
  • Teatro, Buenos Aires, Vaccaro, 1922. Pedro Echagüeren lan dramatikoak biltzen dituen liburukia: Rosas; Padre, hermano y tío; Un beso; De mal en peor; Primero es la patria; Memorias de un coronel; Los niños; Un cantar; Vivir para dormir; Diálogo entre la libertad y la anarquía; Amor y Virtud.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Dicccionario Histórico Argentino, Buenos Aires, Ediciones Históricas Argentinas, 1954.
  • Homenaje Nacional al Doctor Juan Pablo Echagüe (del Instituto Argentino de Crítica Literaria), Buenos Aires, Impr. José Castro Barrera, 1946.
  • Diario de Cuyo, Una Casa con olor a cultura, sobre los Echagüe y su casa en San Juan, 15/11/2006.
  • Diario de Cuyo, Los Echagüe no descansan en paz, sobre el estado del monumento en San Juan de los Echagüe, 10/5/2007.
  • Ricardo Rojas, Historia de la Literatura Argentina, Buenos Aires, Editorial Losada, 1948.
  • Chirapozu, José, Pedro Echagüe, Buenos Aires, 1922.
  • Moya, Ismael, Los Orígenes del teatro y la novela argentina, 1925.

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]