Ruth Lichterman

Wikipedia, Entziklopedia askea
Ruth Lichterman

Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakRuth Lichterman
JaiotzaDallas, 1924
Herrialdea Ameriketako Estatu Batuak
HeriotzaDallas, 1986ko abuztuaren 9a (61/62 urte)
Hezkuntza
HeziketaHunter College (en) Itzuli
Hezkuntza-mailaZientziatan graduatua
Jarduerak
Jarduerakmatematikaria, ingeniaria, programatzailea eta informatikaria
Enplegatzailea(k)Pennsylvaniako Unibertsitatea
Jasotako sariak

Ruth Lichterman (ezkontzaz Teitelbaum; 1924ko otsailaren 1a – 1986ko abuztuaren 9a) munduko lehen programatzaile informatikoetako bat izan zen. Teitelbaum izan zen ENIAC ordenagailuaren jatorrizko programatzaileetako bat.

ENIAC komputagailuaren beste bost programatzaileak izan ziren Jean Bartik, Betty Holberton, Kathleen Antonelli, Marlyn Wescoff eta Frances Spence.[1]

Haurtzaroa eta hezkuntza[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ruth Lichterman Bronxen jaio zen, New Yorken, 1924ko otsailaren 1ean. Bi senidetan zaharrena zen bera, anai bakarra baitzeukan; gurasoak Sarah eta Simon Lichterman irakaslea izan zituen. Errusiatik iritsitako etorkin juduak ziren. Hunter College unibertsitate publikoan zientzia ―zehazki, matematika― gradua lortu zuen.

Ibilbide profesionala[aldatu | aldatu iturburu kodea]

ENIAC programatzen
Ruth Lichterman (makurtuta) eta Marlyn Wescoff (zutik) programatzaileek ENIAC konputagailuaren eskuineko aldea programa berri batekin lotzen.

Teitelbaum Ingeniaritza Elektrikoko Moore Eskolak kontratatu zuen Pennsylvaniako Unibertsitatean, balistikaren ibilbideak kalkulatzeko. Estatu Batuetako armadak finantzatu zuen Bigarren Mundu Gerran Moore Eskola. Han, 80 bat emakumeko talde batek eskuz lan egin zuen ibilbide balistikoak kalkulatzen (kalkulu diferentzial konplexuak).[2]

1943ko ekainean, armadak proiektu esperimental bat finantzatzea erabaki zuen, zenbakizko integratzaile eta konputagailu elektronikoa (ENIAC), guztiz elektronikoa zen lehen ordenagailu digitala. Konputagailua makina izugarria zen, 2,44 m-ko 40 panel beltz zituena. Programatzaileek programatu behar zuten fisikoki 3000 etengailu eta dozena bat erretilutan telefono kommutaziorako kableak erabiliz, datuak eta programa makinaren bitartez bideratzeko.[3]

Marlyn Wescoffekin batera, Teitelbaum ENIAC proiektuaren arlo berezi batean sartu zen, teknologia analogikoa erabiliz ibilbide balistikoaren ekuazioak kalkulatzeko.[3] ENIACen zenbait funtzio erakutsi zitzaizkien beren buruari eta beste batzuei, eta software balistikoa prestatzen lagundu zuten.[4] 1946an, ENIAC ordenagailua aurkeztu zuten jendaurrean eta prentsan.[5] Zazpi emakumeak izan ziren ENIAC programatzeko programatzaileen belaunaldi bakarra.

Gerraren ostean, Teitelbaum Ikerketa Balistikoko Laborategira joan zen, ENIACekin batera, Aberdeeneko Proben Arloan, eta han beste bi urtez egon zen, ENIACen hurrengo programatzaile taldea trebatzen.[6]

Dokumentalak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2010ean, Top Secret Rosies: The Female 'Computers' of WWII izeneko dokumentala argitaratu zen.[7] Sei emakume programatzaileetatik hiruri elkarrizketa sakonak egin zizkioten, Bigarren Mundu Gerran egin zituzten ekarpen aberkoi goraipagarrien inguruan.

ENIACeko programatzaileak (Megan Smith Estatu batuetako Teknologia Buruaren hitzetan) (Ingelesez)
Arazoak fitxategi hau entzuteko? Ikus multimedia laguntza.

Baita ere. 2014ko The Computers dokumental sarituaren inspirazioa ENIACeko taldea izan zen. Kathy Kleimanek eta ENIACen Programatzaileen Proiektuak sortu zuten dokumental hau; ENIACen benetako irudiak eta emakumezkoen taldeko kideekin egindako elkarrizketak konbinatuz egin zen.[8]

Bizitza pertsonala[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Adolph Teitelbaumekin ezkondu zen. Ezkontzeko lizentzia 1948ko irailaren 17an eman zen.[9]

Heriotza[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ruth Teitelbaum 1986an hil zen, 62 urterekin, Dallasen (Texas).[3]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ (Ingelesez) Minoff, Annie; Jared, Goyette. (2015-03-15). «Finding the forgotten women who programmed the world’s first electronic computer | The World from PRX» The World (web.archive.org) (Noiz kontsultatua: 2023-12-18).
  2. ↑ (Ingelesez) Moye, William T.. (1996). «ENIAC: The Army-Sponsored Revolution» web.archive.org (Noiz kontsultatua: 2023-12-18).
  3. ↑ a b c Engineering and Technology History Wiki. (2023-06-04). «Ruth Teitelbaum - Engineering and Technology History Wiki» web.archive.org (Noiz kontsultatua: 2023-12-18).
  4. ↑ (Ingelesez) «WITI - ENIAC Programmers» web.archive.org 2023-12-08 (Noiz kontsultatua: 2023-12-18).
  5. ↑ (Ingelesez) «ENIAC unveiled to public» OUPblog (web.archive.org) 2012-02-14 (Noiz kontsultatua: 2023-12-19).
  6. ↑ (Ingelesez) Gay, Martin. (2000). Recent advances and issues in computers. Phoenix: Oryx Press ISBN 978-1573562270. OCLC .43707109.
  7. ↑ (Ingelesez) Erickson, LeAnn. (2010). «Top Secret Rosies: The Female 'Computers' of WWII» IMDb (Independent Production) (Noiz kontsultatua: 2023-12-19).
  8. ↑ (Ingelesez) Kleiman, Kathy. (2014). «The Computers» IMDb (Noiz kontsultatua: 2023-12-19).
  9. ↑ (Ingelesez) «Ruth Teitelbaum Biography, Age, Height, Wife, Net Worth and Family» web.archive.org 2023-12-19 (Noiz kontsultatua: 2023-12-19).

Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Ruth_Lichterman&oldid=9613899"(e)tik eskuratuta