Edukira joan

Saparmurat Nijazov

Wikipedia, Entziklopedia askea
Saparmurat Nijazov

1. Turkmenistango presidentea

1990eko azaroaren 2a - 2006ko abenduaren 21a
← baliorik ez - Gurbanguly Berdimuhamedow (en) Itzuli →
people's deputy of union of socialist soviet republics (en) Itzuli

Bizitza
JaiotzaGypjak (en) Itzuli, 1940ko otsailaren 19a
Herrialdea Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna
 Turkmenistan
HeriotzaAsgabat, 2006ko abenduaren 21a (66 urte)
Hobiratze lekuaTürkmenbaşy Mosque (en) Itzuli
Heriotza moduaberezko heriotza: miokardio infartu akutua
Familia
AitaAtamyrat Nyýazow
AmaGurbansoltan Eje
Ezkontidea(k)Muza Niýazowa (en) Itzuli
Seme-alabak
Hezkuntza
HeziketaPeter the Great Saint Petersburg State Polytechnical University (en) Itzuli
Higher Party School at the Central Committee of the CPSU (en) Itzuli
HizkuntzakTurkmenera
errusiera
Jarduerak
Jarduerakpolitikaria eta autobiografialaria
Lan nabarmenak
Jasotako sariak
KidetzaSobietar Batasuneko Alderdi Komunistaren Politburoa
Zerbitzu militarra
Adar militarraArmed Forces of Turkmenistan (en) Itzuli
Graduageneralissimo (en) Itzuli
supreme commander (en) Itzuli
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioasunismoa
islama
Alderdi politikoa Sobietar Batasuneko Alderdi Komunista
Democratic Party of Turkmenistan (en) Itzuli
IMDB: nm2241304 Musicbrainz: c7762128-9b4d-4330-8ba2-3bbc8543b924 Find a Grave: 17105034 Edit the value on Wikidata

Saparmurat Ataievitx Nijazov —haren izena Saparmurad grafiarekin ere ageri da— (turkmeneraz: Saparmyrat Ataýewiç Nyýazow; Gypjak, Turkmenistango SES, 1940ko otsailaren 19a – Asgabat, Turkmenistan, 2006ko abenduaren 21a) turkmeniar politikaria eta 1991tik hil zen arte Turkmenistango diktadorea izan zen. 1962an sartu zen Sobietar Batasuneko Alderdi Komunistan. 1990ean, Turkmenistango Sobiet Gorenaren lehendakari izendatu zuten. Sobietar Batasuna 1991n desegin eta Turkmenistanek independentzia lortu zuenean, Nijazov errepublika independenteko lehendakari egin zuten; 1992ko hauteskundeetan, garaipen erabatekoa izan zuen, emaitza ofizialen arabera botoen % 99,5 aldeko izan baitzuen. 1995ean berriro berretsi zuten bere karguan, eta 1999an bizi arteko lehendakari izendatu zuen Turkmenistango Parlamentuak.

Türkmenbaşy («turkmenen buruzagia») titulua zuen. Pertsonaganako kultua sustatu zuen eta bere eszentrikotasun pertsonalak ezarri zizkion herrialde guztiari, hala nola, hilabeteen eta asteko egunen izenak aldatzea bere autobiografiari (Ruhnama) erreferentziak egiteko[1].

Lehen urteak, ikasketak eta ibilbidearen hasiera

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Niyazov 1940ko otsailaren 19an jaio zen Gypjaken. Teke tribuko kidea zen[2]. Biografiaren bertsio ofizialaren arabera, haren aita, Atamyrat Nijazow, Bigarren Mundu Gerran hil zen, baina beste iturri batzuek diote borroka saihestu zuela eta, beraz, epaitegi militar batek zigortu zuela. Bere ama eta bi anaia 1948ko Ashgabateko lurrikaran hil ziren. Geroago ama, Gurbansoltan Eje, pertsonaganako kultuaren parte bihurtu zen. Nijazov umezurztegi sobietar batean hazi zen estatuak urrutiko senide baten zaintzapean jarri aurretik[3][4][5][6].

1959an eskolan graduatu zen (biografia ofizialaren arabera, ohoreekin[3]). Ondoren, Leningradoko Institutu Politeknikoan ikasi zuen, eta 1967an ingeniari elektriko titulua jaso zuen. Gero Errusian ikasten jarraitu zuen, baina urte batzuk geroago kanporatu zuten porrot akademikoagatik[7].

1962an, Nijazovek bere ibilbide politikoa hasi zuen, Alderdi Komunistako kide bihurtuz. Laster Ashgabat Hiriko Batzordeko Lehen Idazkari bihurtu zen[8], eta 1985ean Turkmenistango Sobietar Errepublika Sozialistako Alderdi Komunistako lehen idazkari izendatu zuten.

1991ko Moskuko estatu-kolpearen alde egin zuen[9]. Hala ere, kolpearen ostean, Turkmenistanen independentziaren alde egiten hasi zen. 1991ko urriaren 27an, Turkmenistango Sobiet Gorenak herrialdea independente izendatu zuen eta Nijazov lehen presidente. 1992ko ekainaren 21ean Turkmenistango presidentetzarako hauteskundeetan aurkeztu zen hautagai bakarra Nijazov zen, eta herrialdeko lehen presidente hautatu bihurtu zen. Urtebete geroago Türkmenbaşy izendatu zuen bere burua, hitzez hitz «turkmenen buruzagia».

1994an plebiszitu batek 2002ra arte luzatu zuen Nijazoven agintaldia. Emaitza ofizialen arabera, hautesleen %99,9k onartu zuen proposamen hori. 1999ko abenduaren 28an, Parlamentuak bizi arteko presidente izendatu zuen Nijazov.

Presidentetza (1990-2006)

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Nijazov presidente bihurtu zen Turkmenistan sobietar errepublikatik estatu independente batera igarotzean. Saiakera pertsonala egin zuen Turkmenistango estatu berrirako atzealde kultural bat sortzeko.

Ekonomia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Turkmenistanek petrolio erreserba handienak ditu Sobietar Batasun ohian. Nijazoven agintaldian, gobernuak plangintza zentralizatua erabili zuen[10].

1991n eta 2001ean, Nijazovek ura, gasa, elektrizitatea eta gatz findua hamar urteko epean doan erabiltzeko dekretuak eman zituen[11]. Nekazaritza-ekoizpenean urteko kuotak eskatzen jarraitu zuen, eta ministroordeei errua botatzen edo kargutik kentzen, kuotak betetzen ez zirenean[12][13].

Kultura

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Zentzu askotan, Nijazoven kultur ideiak eta aldaketak aldaketarik esanguratsuenak izan ziren kanpoko behatzaileentzat. Turkmenistango jendea bere ideiekin gidatzeko eta bertako kultura sustatzeko (eta, hain zuzen ere, atzerriko kultura debekatzeko), liburu autobiografiko bat idatzi zuen 2001ean: Ruhnama. 2004an, bigarren liburukia argitaratu zuen. Parlamentuak erabakiz, 2005. urtea Ruhnamaren Urtea izendatu zuten Turkmenistanen[14]. Irailaren 12an, Rukhnamaren Eguna ospatzen da Turkmenistanen[15].

Jai berriak sortzean ere parte hartu zuen eta turkmeniar alfabeto latindar berri bat aurkeztu zuen alfabeto zirilikoa ordezkatzeko.

Ezusteko aldaketaren bat hilabeteen eta asteko egunen izenak aldatzea zen. Esaterako, irailari Ruhnama izena jarri zioten Nijazoven autobiografiaren omenez, 2001eko irailaren 19an amaitu zuelako[16], eta urriari Garaşsyzlyk («Independentzia»), 1991ko urriaren 27an Turkmenistan estatu independente bihurtu zelako[14]. 2008ko apirilean, Gurbanguly Berdimuhamedov presidenteak aldaketa horiek baztertu zituen[1].

1998an, Nijazovek Turkmenistango Zientzia Akademia itxi zuen[17]. 2009an ireki zen berriro[18]. Lege berria onartu baino lehen azken 10 urteetan jasotako atzerriko unibertsitateetako diploma guztiak baliogabetzat jo zituen[14].

Hiriburutik kanpoko liburutegi guztiak itxi zituen, Korana eta Ruhnama zirela turkmen gehienek irakurri behar zituzten liburu bakarrak uste baitzuen[19]. Balleta, opera, zirkua eta Herri Dantza Talde Nazionala legez kanpo utzi zituen[14][20]. Nijazov hil ondoren, opera eta zirkua berriro baimendu zuten, baina 2017ko datuen arabera, balleta debekatuta dago oraindik[21].

Nijazovek giza bizitza 12 urteko ziklotan banatzeko agindua eman zuen. Sistema horren arabera, haurtzaroa 13 urterekin amaitzen da, nerabezaroa 25 urterekin, gaztaroa 37 urterekin, «jakituriaren aroa» 73 urterekin hasten da eta zahartzaroa 85 urterekin. Dekretu hori onartua izan zenean, Nijazov bera «inspirazioaren aroan» zegoen (61-73)[14].

Barne-politika

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Nijazoven lehen ekintzetako bat heriotza-zigorra deuseztatzea izan zen. Giza eskubide ofizialak ere ematen zizkien herritarrei, praktikan errespetatzen ez baziren ere. Nijazoven agintaldia, prentsa askatasuna asko kritikatua izan zen Turkmenistanen. Herrialdeko hedabideek presidentearen pertsonaganako kultua eraikitzen lagundu zuten.

Osasunaren Ibilbidea

2000ko urtarrilean, Osasunaren Ibilbidea inauguratu zuen herritarren osasuna hobetzeko, eta gobernuko kideak urtean behin oinez bidaiatzera behartu zituen[4][22][14].

2000ko maiatzean, gobernuak Interneteko lizentzia guztiak baliogabetu zituen, Turkmen Telecom estatuko jabetzakoa izan ezik, eta 2001eko ekainean ziberkafetegi guztiak itxi zituen[23]. 2005erako, 36.000 Interneteko erabiltzaile zeuden Turkmenistanen (biztanleriaren %0,7a)[24].

2004ko martxoan, osasun publikoko 15.000 langile lanetik kanporatuak izan ziren, erizainak, emaginak eta ikastetxeetako arduradunak barne[25][26]. 2005eko otsailean, Nijazovek Asgabatetik kanpoko ospitale guztiak ixtea erabaki zuen[27]. Gainera, gaixotasun infekzioso guztiak legez kanpo utzi zituen, kolera eta HIESa barne, eta horien aipamena debekatu zuen[14].

2006ko urtarrilean, herrialdeko adinekoen heren bati pentsioa eten zitzaien, eta beste 200.000ri, berriz, murriztu zitzaien. Aurreko bi urteetan jasotako pentsioak estatuari itzultzeko agindua eman zuen Nijazovek[28][29]. Turkmenistango Atzerri Ministerioak ukatu zuen pentsioen murrizketak adineko herritar askoren heriotza eragin zuela[30]. 2007ko martxoaren 19an, Gurbanguly Berdimuhamedovek erabaki hori atzera bota zuen, 100.000 adineko herritar baino gehiagori pentsioak berreskuratuz[31].

Desgaitasuna dutenentzako pentsio eta prestazioak ere bertan behera utzi zituen Nijazovek, eta pertsona desgaituei zentro berezietara bizitzera joateko agindua eman zien[32].

Nijazovek txakurrak kanporatu zituen Asgabat hiriburutik[33], eta herritarrei katu edo txakur bat baino gehiago edukitzea debekatu zien[34].

Kanpo-politika

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2001ean, turkmeniar emakumeekin ezkondu nahi zuten atzerritarrentzako emaztegaiaren «prezio» ofiziala ezarri zuen: 50 mila dolar[14][35].

Indultuak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Tradizio musulmanaren arabera, Niyazovek indultuak ematen zituen urtero Patuaren Gauean. Esaterako, 2005ean, 8.145 zigortu indultatu zituen, 229 atzerritar barne[36], eta 2006an 10.056 zigortu, 253 atzerritar barne[37].

Bizitza pertsonala

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Saparmurat Nijazov Leningradoko Institutu Politeknikoan ikasten ari zela ezagutu zuen bere ikaskide Muza Melnikovarekin ezkondu zen 1966an edo 1967an. Bi seme-alaba izan zituzten, Murat (j. 1967) eta Irina (j. 1969)[3][38].

Nijazov beraren arabera, 3.000 milioi dolar baino gehiago zituen, eta diru hori Europako hainbat bankutan gordetzen zuen, besteak beste Deutsche Banken[39].

Heriotza

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2006ko abenduaren 21eko arratsaldean, Turkmengo estatuko telebistak jakinarazi zuen Saparmurat Nijazov presidentea hil zela goizean bat-bateko bihotzekoak jota, 66 urte zituela, bere egoitzan, Türkmenbaşy jauregian[40]. Egun berean, abenduaren 21eko arratsaldean, zazpi eguneko dolu ofiziala ezarri zuten herrialde osoan[41].

Nijazovek oinordekorik izendatu ez zuenez, Turkmenistango Konstituzioaren legearen arabera, Öwezgeldi Ataýew Batzarreko presidenteak hartuko zuen presidentetza. Hala ere, 2006ko abenduaren 21ean atxilotu zuten, eta Gurbanguly Berdimuhamedov izendatu zuten jarduneko presidente. 2007ko otsailaren 11n, Berdimuhamedov presidente hautatu zuten botoen %89rekin, eta berehala zin egin zuen presidente berri gisa[42].

Nijazoven heriotzaren inguruabarrak zenbait espekulazio mediatikoz inguratuta egon dira. Oposizioko iturri batzuek diote ofizialki iragarritako data baino egun batzuk lehenago hil zela[41][43]. Atzerriko albiste batzuen arabera, Nijazovek arteria koronarioetako gaixotasuna eta giltzurrunetako gutxiegitasuna pairatzen zituen, gehiegizko pisua edukitzeagatik eta alkohol gehiegi hartzeagatik[7].

Abenduaren 24an Nijazov hobiratu zuten Gypjaken, bi urte lehenago berarentzat eta bere senitartekoentzat bereziki eraikitako mausoleoan, gurasoen eta anaien ondoan. Hiletan, Saparmurat Nijazoven familiako kideak (emaztea, seme-alabak, suhia eta bi biloba) jendaurrean agertu ziren lehen aldiz, eta jendeak haien aurpegiak ikusi zituen. Herritar ia guztiek zeremonia ikusi zuten telebistan[44].

Irudi galeria

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ a b (Ingelesez) «Turkmen go back to old calendar» BBC News 2008-04-24 jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2020-04-19) (Noiz kontsultatua: 2024-05-08).
  2. ↑ (Ingelesez) Sabol, Steven. (2010). «Turkmenistan: Permanent Transition or Elusive Stability?» China and Eurasia Forum Quarterly: 10..
  3. ↑ a b c (Errusieraz) «Туркменбаши (Ниязов) Сапармурат Атамуратович» ЦентрАзия jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2018-08-23) (Noiz kontsultatua: 2024-05-09).
  4. ↑ a b (Ingelesez) Morton, Ella. «Golden Statues and Mother Bread: The Bizarre Legacy of Turkmenistan’s Former Dictator» Slate 2014-02-06 (Noiz kontsultatua: 2024-05-08).
  5. ↑ (Ingelesez) «The personality cult of Turkmenbashi» The Guardian 2006-12-21 (Noiz kontsultatua: 2024-05-08).
  6. ↑ (Ingelesez) Joffe, Lawrence. «Saparmurat Niyazov» The Guardian 2006-12-22 (Noiz kontsultatua: 2024-05-08).
  7. ↑ a b (Errusieraz) «Наследником Туркменбаши может стать следователь московской прокуратуры» Комсомольская правда 2006-12-22 (Noiz kontsultatua: 2024-05-08).
  8. ↑ (Ingelesez) Bashiri, Iraj. (2003). «Saparmurad Niyazov» «Biographies of the Presidents of the Central Asian Republics» Angel Fire (Noiz kontsultatua: 2024-05-08).
  9. ↑ (Ingelesez) Conquest, Robert. «Union of Soviet Socialist Republics» Encyclopædia Britannica jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2013-10-12) (Noiz kontsultatua: 2024-05-08).
  10. ↑ (Ingelesez) Badykova, Najia. «The Turkmen Economy: Challenges and Opportunities» St Antony's College, University of Oxford jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2006-09-25) (Noiz kontsultatua: 2024-05-08).
  11. ↑ (Ingelesez) «His Excellency Saparmurat Niyazov "Turkmenbashi", President of Turkmenistan and Chairman of the Cabinet of Ministers» Embassy of Turkmenistan jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2002-08-13) (Noiz kontsultatua: 2024-05-08).
  12. ↑ (Ingelesez) «Saparmurat Niyazov raps local governors for failures in cotton harvest» Turkmenistan.ru 2006-10-07 jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2009-01-16) (Noiz kontsultatua: 2024-05-09).
  13. ↑ (Ingelesez) «Saparmurat Niyazov dismisses grain products association chairman» Turkmenistan.ru 2006-08-29 jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2009-01-16) (Noiz kontsultatua: 2024-05-09).
  14. ↑ a b c d e f g h (Errusieraz) «Топ-28 самых эксцентричных реформ Туркменбаши» РИА Новости 2006-12-21 (Noiz kontsultatua: 2024-05-09).
  15. ↑ (Errusieraz) «Туркменистан празднует День Рухнама» Turkmenistan.ru 2012-09-12 jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2021-04-13) (Noiz kontsultatua: 2024-05-09).
  16. ↑ (Ingelesez) «Shadow movement» Economist.com 2008-12-30 jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2009-01-21) (Noiz kontsultatua: 2024-05-09).
  17. ↑ (Ingelesez) «Turkmen Report: September 9, 2000» Radio Free Europe/Radio Liberty 2000-09-09 (Noiz kontsultatua: 2024-05-09).
  18. ↑ (Ingelesez) «Turkmenistan to cut state funding for science» Washington Post 2009-01-30 jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2019-01-31) (Noiz kontsultatua: 2024-05-09).
  19. ↑ (Ingelesez) «Turkmenbashi, Crazy Dictator of Absurdistan» Funtrivia jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2011-02-18) (Noiz kontsultatua: 2024-05-09).
  20. ↑ (Errusieraz) «Первое цирковое представление в Туркменистане за длительный период» Свободный Туркменистан 2010-05-06 jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2013-12-30) (Noiz kontsultatua: 2024-05-09).
  21. ↑ (Errusieraz) «Туркменских студентов обязывают посещать театры» Радио Азатлык 2017-04-18 jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2017-04-24) (Noiz kontsultatua: 2024-05-09).
  22. ↑ (Ingelesez) Walker, Shaun. «A horse, a horse … Turkmenistan president honours himself with statue» The Guardian 2015-05-25 (Noiz kontsultatua: 2024-05-09).
  23. ↑ (Ingelesez) Clarke, Michael. «Turkmenistan. Struggling For News In Turkmenistan» Glenn Hauser's World of Radio 2003-01-24 jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2006-12-31) (Noiz kontsultatua: 2024-05-09).
  24. ↑ (Ingelesez) «The World Factbook entry for Turkmenistan» CIA.gov jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2021-01-10) (Noiz kontsultatua: 2024-05-09).
  25. ↑ (Ingelesez) Whitlock, Monica. «Troops to replace Turkmen medics» BBC News 2004-03-01 jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2022-10-13) (Noiz kontsultatua: 2024-05-09).
  26. ↑ (Errusieraz) Березовский, Владимир; Богданов, Владимир. «Акушерская "реформа" Туркменбаши» Российская газета 2004-03-04 (Noiz kontsultatua: 2024-05-09).
  27. ↑ (Ingelesez) Rechel, Bernd; McKee, Martin. «The effects of dictatorship on health: the case of Turkmenistan» BMC Medicine 5 (21) 2007-07-30 (Noiz kontsultatua: 2024-05-09).
  28. ↑ (Ingelesez) Paton Walsh, Nick. «Turkmenistan despot axes pensions» The Guardian 2006-02-03 jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2021-01-30) (Noiz kontsultatua: 2024-05-09).
  29. ↑ (Errusieraz) «Туркменбаши решил истребить всех стариков» News.ru 2006-02-03 jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2007-01-10) (Noiz kontsultatua: 2024-05-09).
  30. ↑ (Ingelesez) «Ministry of Foreign Affairs of Turkmenistan says Russian media outlets disseminate "deliberately perverted" information on republic's pension maintenance» Turkmenistan.ru 2006-02-04 jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2009-01-16) (Noiz kontsultatua: 2024-05-09).
  31. ↑ (Ingelesez) «Turkmen leader restores pensions» BBC News 2007-03-19 jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2007-03-23) (Noiz kontsultatua: 2024-05-09).
  32. ↑ (Errusieraz) «В Туркмении отменены пенсии для инвалидов, колхозников и части пенсионеров. Старики умрут от голода» KM.ru 2006-02-02 jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2014-08-21) (Noiz kontsultatua: 2024-05-09).
  33. ↑ (Ingelesez) Hiro, Dilip. (2009). Inside Central Asia. New York: Overlook Press, 227 or..
  34. ↑ (Ingelesez) «Channel 4 News on the death of Turkmenbashi» YouTube 2007-09-27 jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2023-04-30) (Noiz kontsultatua: 2024-05-09).
  35. ↑ (Errusieraz) Ченогаева, Гульфира. «Туркменбаши оценил женщин» Коммерсант 2001-06-15 jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2013-10-16) (Noiz kontsultatua: 2024-05-09).
  36. ↑ (Ingelesez) «Turkmen leader pardons 8,145 thousand convicts» Turkmenistan.ru 2005-10-24 jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2009-01-16) (Noiz kontsultatua: 2024-05-09).
  37. ↑ (Ingelesez) «Turkmenistan to set free 10056 prisoners, including 253 foreign nationals from 11 countries» Turkmenistan.ru 2006-10-17 jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2007-12-19) (Noiz kontsultatua: 2024-05-09).
  38. ↑ (Errusieraz) «Ниязов, Сапармурат Атаевич» ТАСС (Noiz kontsultatua: 2024-05-09).
  39. ↑ (Errusieraz) Кулиев, Авды. «Туркменская элита: взгляд изнутри» Центральноазиатский толстый журнал jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2012-10-21) (Noiz kontsultatua: 2024-05-09).
  40. ↑ (Ingelesez) «Turkmenistan's 'iron ruler' dies» BBC News 2006-12-21 jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2007-01-07) (Noiz kontsultatua: 2024-05-09).
  41. ↑ a b (Errusieraz) «Оппозиция узнала о смерти Туркменбаши несколько дней назад» Lenta.ru 2006-02-21 jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2020-09-19) (Noiz kontsultatua: 2024-05-09).
  42. ↑ (Ingelesez) «New Turkmen President Sworn In» Radio Free Europe/Radio Liberty 2007-02-14 (Noiz kontsultatua: 2024-05-09).
  43. ↑ (Errusieraz) «Туркменбаши скончался несколько дней назад - источник в оппозиции» РИА Новости 2006-12-21 jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2011-05-22) (Noiz kontsultatua: 2024-05-09).
  44. ↑ (Errusieraz) «Похороны «познакомили» туркмен с семьёй Ниязова» Известия 2006-12-25 (Noiz kontsultatua: 2024-05-09).

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Saparmurat Nijazov Aldatu lotura Wikidatan
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Saparmurat_Nijazov&oldid=10265234"(e)tik eskuratuta