Sebald Justinus Brugmans

Sebald Justinus Brugmans
	; Irudi gehiago
rector magnificus of Leiden University (en)	;
rector magnificus of Leiden University (en)
Bizitza
Jaiotza	Franeker (en) , 1763ko martxoaren 24a
Herrialdea	Herbehereetako Erresuma
Heriotza	Leiden, 1819ko uztailaren 22a (56 urte)
Familia
Aita	Antonius Brugmans
Hezkuntza
Heziketa	Groningengo Unibertsitatea
Hezkuntza-maila	Doktoretza
Tesi zuzendaria	Antonius Brugmans (en) ; Wolter Forsten Verschuir (en)
Doktorego ikaslea(k)	Gerardus Vrolik (en) ; Hendrik Carel van der Boon Mesch
Hizkuntzak	nederlandera
Irakaslea(k)	Antonius Brugmans (en) ; Wolter Forsten Verschuir (en)
Ikaslea(k)	ikusi Gerardus Vrolik (en) ; Hendrik Carel van der Boon Mesch;
Jarduerak
Jarduerak	botanikaria, medikua eta unibertsitateko irakaslea
Enplegatzailea(k)	Leidengo Unibertsitatea ; University of Franeker (en) ; Leidengo Unibertsitatea (1786ko ekainaren 1a - ; Leidengo Unibertsitatea (1787ko martxoaren 10a - ; Leidengo Unibertsitatea (1799ko azaroaren 9a - 1813)
Kidetza	Prusiako Zientzien Akademia; Alemaniako Natur Zientzien Leopoldina Akademia; Zientzien Bavariar Akademia; Arteen eta Zientzien Herbehereetako Errege Akademia

Sebald Justinus Brugmans (Franeker, 1763ko martxoaren 24a - Leiden, 1819ko uztailaren 22a) Herbeherear botanikaria eta medikua izan zen, Anton Brugmans (1732-1789) naturalistaren semea.

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Brugmansek filosofia, matematika eta fisika ikasi zituen Franeker eta Groningen unibertsitateetan, eta 1781ean doktoregoa lortu zuen. 1785ean Franeker-en irakasle izan zen, eta bertan fisika, astronomia, logika eta metafisika klaseak eman zituen. Hurrengo urtean, David van Royen (1727-1799) ordezkatu zuen Leideneko Unibertsitateko botanika irakasle gisa. ^[1] Han, Hortus Botanicus Leideneko zuzendaria ere izan zen. ^[2] 1791n, Filosofia Fakultatetik Medikuntzara esleitu zuten, 1795az geroztik kimika arloa barne hartzen baitu. Brugmansi oso interesatuta zegoen kimikaren eta medikuntzaren arteko loturan. ^[3]

1794an, Herbehereak atzeraka zihoazen Ingalaterrako eta Hannoveriako armadaren aterpe bihurtu zirenean, Leideneko mediku eta mediku ikasleekin batera, larrialdietako ospitale zerbitzuen enpresa bat sortu zuen hiritik kanpo. Jarduera hori errepikatu zuen 1799an (egungo IJmuiden iparraldeko errusiar eta ingeles indarrentzat), eta 1809an (britainiako itsas armadak Vlissingen bonbardatu zuenean).

1795ean, Bataviako Errepublika sortu berriko mediku zerbitzu militarraren arduradun bihurtu zen. Mediku gisa egindako lan bikainak Louis Bonaparteren arreta erakarri zuen, baita bere anaia ospetsuena ere, zeinak Grande Arméeko zazpigarren inspektore nagusira igo baitzuen. Geroago, Herbehereetako lehen erregeak, Guillermo I.ak, Brugmans lehengo funtzioetara itzuli zuen, zerbitzu militarreko inspektore orokor gisa, Armada eta Koloniak, albaitaritza zerbitzu militarraren eta espetxeetako osasun-baldintzak, eta berrogeialdiko zentroak gainbegiratzen zituen bitartean.

Mediku militar gisa, ospitale eta kuartel instalazioak hobetzera dedikatu zen. Ahalegin horietan, garbitasunaren eta higienearen garrantzia azpimarratu zuen eta gaixotasun kutsakorrak ez zabaltzeko ahalegina egin zuen. Gangrenaren tratamenduan zuen esperientziagatik gogoratzen da bereziki. ^[3] ^[4]

Brugmansia izenez ezagutzen den lore-landare subtropikalen genero bati bere izena ematen zaio. Txantiloi:Botánico