Sufragisten zapia

Wikipedia, Entziklopedia askea
Sufragisten zapia
Historia
Kokapena
KokapenaPriest House (en) Itzuli

Sufragisten zapia lihozko zapi bat da, 1912ko martxoan Women's Social and Political Union-en adierazpen itogarrietan kristalak hausten parte hartzeagatik Hollowayko (Erresuma Batua) kartzelan kartzelaratutako emakumeen sinadura brodatuak dituena. Sufragisten 66 izen eta bi inizial-serie ageri dira brodatuta, bai eta WSPUren eslogan bat eta haren egileen izenak eta espetxeratze-lekua ere.

Zapi hau XX. mendearen hasieran Erresuma Batuan emakumeen boto-eskubidea lortzeko egindako aldarrikapen eta ekintzen ondorioz kartzelaratutako emakume haien lekukotza da.

Aurrekariak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Emmeline Pankhurstek eta haren alaba Christabel Pankhurstek 1903an sortutako mugimendu sufragista da Women's Social and Political Union (WSPU). Ekintza militante ikusgarriak egiten zituzten.[1] Kale-agerraldiak antolatzen zituzten, ondasun pribatu edo publikoei eraso egiteko.

Kristalak hausteko lehen kanpaina 1911ko azaroan egin zen, eta 223 emakume atxilotu zituzten. WSPUk bigarren kanpaina bati ekin zion 1912ko martxoaren 1ean eta 2an; Britainia Handiko Parlamentuak, berriz, hirugarren urtez jarraian Conciliation Bills (en) aztertu zuen. Manifestari gehienak, berrehun bat pertsona, atxilotu zituzten. Pertsona batzuk isun batera kondenatu zituzten, eta, ordaintzeari uko eginez gero, espetxeratu egiten zituzten; beste batzuk, berriz, Hollowayn espetxeratu zituzten zuzenean, Londresen.[2] Kartzelaratze horiek militanteen gose-grebak markatu zituen, zeinek eskatzen baitzuten preso politiko estatusa aitor ziezaiela, ez zirela eskubide komuneko atxilotu hutsak, orduan aitortzen zituzten bezala. Ordainetan, jatera behartzen zituzten.

Jatorria[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Segur aski, Mary Ann Hilliardek sortu zuen zapia, eta hark gorde zuen, bere atxiloketaren eta kideenaren oroigarri gisa.[3] Ondoren, British College of Nurseseko (en) artxiboei eman zien dohaintzan. British Journal of Nursing-ek 1942ko martxoan aipatu zuen zapia:[4]

Mary Hilliard andereñoak, sufragista baketsu eta oso ausartak, liho fineko zapi hau eskaini zion Kolegioari, 1912ko martxoan, kontzientzia-eragozpenagatik eta emakumeak emantzipatzeko konpromisoagatik Hollowayko kartzelan preso egondako emakume ausart guztiek sinatua eta brodatua. Hainbat koloretako 67 sinadura brodatu erakusten ditu[4]

Brodatuek hirurogeita sei sufragisten izenak eta bi inizial-serie dituzte[2].

Zapian izen osoa duten 66 emakumeetatik, 61 ezagunak dira: 1912ko martxoko erakusleihoak hausteko kanpainan atxilotu zituztelako eta bi hilabetetik sei hilabete arteko espetxealdi-zigorra ezarri zieten. Horietako hamaseik betetzen zituzten karguak Women's Social and Political Union-en tokiko adarretan 1912an; 18k, berriz, jadanik beteak zituzten espetxe-zigorrak emakumeen boto-eskubidearen aldeko egintzengatik, eta horietatik lau, gutxienez, atxilotu egin zituzten gero ere. Emakume horietatik hogeita lauk 1912ko gose-grebetan parte hartu zuten, eta hamabost bortxaz elikatu zituzten. Emakume horiek guztiek WSPUren Hunger Strike Medala jaso zuten.

Brodatua, oroitzapen-, emakume- eta talde-jarduera gisa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Gertaera historikoen lekukotasuna ematen duten zapien hedapena XVII. mendekoa da; ehungintza, berriz, emakumeei esleitu izan zaie tradizioz, batez ere akabera eta dekorazioari dagokienez.[5]

Azkenik, sinadurak biltzeak lanaren espiritu kolektiboa gogorarazten du: "Votes for Women" lema feministak "Holloway Prison" lekua eta "March 1912" data aipatzen ditu, kristal-hausteari erreferentzia egiten dion data, baina, aldi berean, kartzelaratzearen dimentsio soziala gogorarazten du. Dekorazioak “emakume-talde bat federatu zuen, eta une bat zerbait garrantzitsu bihurtu”.[6] Horrela, “enpresa kolektibo batean parte-hartze indibidualaren” lekukotasuna eman zuten.[6]

Kartzelaratutako emakumeek egindako beste zapi batzuk[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Gertakari historikoen garrantzia oroitzeko zapien dekorazioa XVII. mendea baino lehenagokoa da, eta ehunkien gaineko inprimaketaren garapenean oinarritzen da.[7] Louise Purbricken iritziz, praktika horrek oroitzapenezko ekitaldi kolektibo baten jabe egiten du bat, sufragisten zapiaren kasuan. Adierazpen baimendu baten desbideraketa azpimarratzen du (zapien dekorazioa), debeku bat saihesteko (XX. mendearen hasierako sufragistek eta Ipar Irlandako errepublikanoek presoen estatusu politikoa aldarrikatzea).

Janie Terreroren zapi brodatua[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Janie Terrerok bi dekorazio ditu: Hunger Strike Medal eta Holloway Brooch.

Janie Terrerok (sufragisten zapian ere agertzen da bere sinadura) beste zapi bat egin zuen, espetxeratze kolektiboa eta haren arrazoiak gogorarazten dituena: ertzean purpura, zuria eta berdea, mugimenduaren koloreekin, eta Emmeline eta Christabel Pankhurst agertzen diren postala, haiek apaintzen zuten Terreroren lana, eta "WSPU" izenburuaren azpian "Deeds, not Words" esloganaren oroigarria, Women's Social and Political Union-i egiten diote erreferentzia argiki. Area brodatuak kartzela sinbolizatzen du, eta Hollowayko paparrekoa ekartzen du gogora, 1909an sortua eta sufragista-jarduerengatik Hollowayko kartzelan atxilo izan zituzten emakumeei eskainia.[8][9]

Armaghen zapia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Armaghen zapia koloretako margoekin eta boligrafoarekin egina da, 1976an, Armagheko espetxean (Ipar Irlanda) preso zeuden emakumeek, gatazken garaian, 1960ko hamarkadaren amaieran hasi eta 1998ko Ostiral Santuko Hitzarmenarekin amaitzen den aldian. Zapien dekorazioa Ipar Irlandako presoek, bai emakumeek bai gizonek, zabaldutako jarduera izan zen. Armaghen zapia sinatu zuten 45 emakume presoei atxilotu politiko izaera kendu zitzaien urtean egin zuten. Hori dela eta, 1976ko datak, zapian gogoratua, esanahi historikoa izan zuen, 1912ko data bezalaxe, sufragisten zapian brodatua, kristal-hauste kanpaina gogorarazten duena.[7]

Jabetza eta ondorengo erakusketak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Brodatutako zapiak British College of Nurses bilduma utzi zuen 1956an kolegioa itxi ondoren. Dora Arnoldek 1960ko hamarkadan aurkitu zuen, West Hoalthlyko (en) barauts batean. Sinatzaileen zerrenda eta aktibismoari buruzko ohar batzuk ezarri ziren[14].

Zapia ikusgai dago The Priest House museoan ([./Https://en.wikipedia.org/wiki/The_Priest_House,_West_Hoathly en]), West Hoathlyn (Ekialdeko Sussex). 2018an, Medikuntzako Errege Elkargoari prestatu zioten, This vexed question: 500 years of women in medicine[10] erakusketaren karietara. Hain zuzen ere, sinatzaileetako bat, Alice Stewart Ker (1853-1943), mediku eskoziarra zen, eta zirujau gisa lan egin zuen Birminghameko haur-ospitalean, Liverpooleko Wirral haur-ospitalean mediku izan ondoren. Alice Ker Birkenheadeko elkarte sufragistako kidea zen, eta 1912an Hollowayko kartzelan hiru hilabeteko atxiloaldira kondenatu zuten, Londresko Harrods denda handiaren erakusleiho bat hausteagatik.[10]

Identifikatutako sinatzaileak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ Laura E. Nym Mayhall. (juillet 2000). «Defining Militancy: Radical Protest, the Constitutional Idiom, and Women's Suffrage in Britain, 1908-1909» Journal of British Studies 39 (3): 340-371...
  2. ↑ Wendy Parkins. (1997). «Taking Liberty's, breaking windows: Fashion, protest and the suffragette public» Continuum 11 (3): 37-46...
  3. ↑ «Prison embroidery by Suffragettes, 1905 - 1914» Selvedge Magazine.
  4. ↑ a b Suffrage Stories: The Mystery of Nurse Pine’s Medal. 2016-05-26.
  5. ↑ Louise Purbrick. (2014). «Le mouchoir d'Armagh. Tissu, genre et politique (Irlande du Nord, 1976)» Clio. Femmes, genre, histoire 40: 126...
  6. ↑ a b Louise Purbrick. (2014). «Le mouchoir d'Armagh. Tissu, genre et politique (Irlande du Nord, 1976)» Clio. Femmes, genre, histoire 40: 130...
  7. ↑ a b Louise Purbrick. (2014). «Le mouchoir d'Armagh. Tissu, genre et politique (Irlande du Nord, 1976)» Clio. Femmes, genre, histoire 40: 124...
  8. ↑ Embroidery by Janie Terrero made in Holloway Prison:1912. ..
  9. ↑ Holloway Prison brooch. ..
  10. ↑ a b This vexed question: 500 years of women in medicine. Royal College of Physicians 2018..
  11. ↑ a b c d e Priest House, 3 orr. .
  12. ↑ The Suffragette Handkerchief at the Priest House, West Hoathly - Sussex Past
  13. ↑ a b c d e Priest House, 4 orr. .
  14. ↑ a b c Priest House, 5 orr. .
  15. ↑ a b c Priest House, 6 orr. .
  16. ↑ potentiellement Catherine Lane, arrêtée le 1er mars 1912, emprisonnée puis libérée en avril.
  17. ↑ a b Priest House, 7 orr. .
  18. ↑ a b Priest House, 7-8 orr. .
  19. ↑ a b c Priest House, 8 orr. .
  20. ↑ Txantiloi:Lien web
  21. ↑ a b Priest House, 9 orr. .
  22. ↑ a b c Priest House, 10 orr. .
  23. ↑ Priest House, 11 orr. .

Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Sufragisten_zapia&oldid=9627563"(e)tik eskuratuta