Toledoko geltokia

Toledo
	Hurrengo trenak
	Geltokiko eraikina
Kokapena
Udalerria	Toledo, Espainia
Geltokiaren datuak
Kodea	92102
Irekiera	1919ko urtarrilaren 1a
Zerbitzuak
Aldageltokia
Nasak	2
Trenbideak	3
Jabea	ADIF
Eragilea	Renfe Operadora

Toledo Gaztela-Mantxako Toledoko probintziako tren geltoki bat da, Toledo udalerrian kokatuta dagoena.

Egoera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Geltokia honako burdinbide hauen ibilbidearen zati da:

Madril — Lisboa: 20,842 kilometro-puntua

Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1858ko ekainaren 12an iritsi zen trenbidea Toledora, Castillejorekin lotzen zuen linea martxan jarri zenean, Madril Andaluzia eta Valentziar Herrialdea lotzen zituzten erradialetara. Inaugurazio ekitaldian Elisabet II.a eta Francisco Javier de Istúriz izan ziren. Urte bereko abenduan, José de Salamancak, linea bultzatu zuen Castillejoko Trenbidearen Konpainiaren bidez, Toledori, bere kontzesioa, Madriletik Zaragoza eta Alacanterako Burdinbide Konpainiari transferitu zion.^[1]^[2]

1917an 1858ko geltoki zaharraren ordez guztiz berria jartzeko lanak hasi ziren. Narciso Claveria, 1919an amaitu zen eraikuntzaren arduraduna izan zen, diseinu atipiko eta estilo neomudejar argiko estazio bat sortuz, bere garaian Eugenio Pagek egindako aurreko egituraren diseinu soil eta funtzionaletik erabat aldentzeagatik polemika sortu zuena.^[3]

1927ko uztailaren 5ean, Espainiar Estatuak Toledo eta Bargas lotu nahi zituen 18 kilometroko trenbide txiki baten obrak hasi zituen. Toledok geltoki terminala izateari utzi eta Extremadurarekin lotura izatea nahi zen. Lanak oso errazak izan arren, 1931n gelditu egin zituzten, eta 1938ra arte ez ziren berriro martxan jarri, proiektua bertan behera utzi nahi izan zutelako. 1939an Toledo Madril-Caceres erradialarekin eta Toledo-Castillejorekin lotu zuten. Linea martxan jarri zen arren, laster arazoak izan zituen, eraikuntza eskasa zela eta, eta, ondorioz, Tajo ibaiaren etengabeko gorakaden aurrean zaurgarri bihurtu zen. Azken horiek, hainbatetan, Toledo hiritik gertu zegoen zubi bat urez bete zuten, eta trafikoa bertan behera utzi behar izan zuten. Azkenik, 1947ko otsailaren 26an, beste etenaldi bat erabaki zen, behin betikoa izan zena, RENFEk linea 1968an ixtea agindu baitzuen.^[4]^[5]

2005eko azaroaren 15ean Madril-Toledo abiadura handiko burdinbidea ireki zen, Espainian irekitako abiadura handiko hirugarren linea, Sagra bakarrik lotuz eta Toledo eta Madril bitarteko geltokirik gabe. Abiadura handiko burdinbidea ireki zenetik, Toledok ez du zabalera konbentzionaleko trenbide-lotunerik Espainiako trenbide-sarearekin, eta horrek eragotzi egiten du salgaien trafikoa hiriko industrialdeetara.^[6]

2016an, fatxada berriz zaharberritu zen.

Geltokia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Toledoko tren geltokia monumentu-geltoki gisa katalogatuta dago 1991tik. Narciso Claveria arkitektoak egina da. Eraikuntza nagusia 1916 eta 1917 artean egin zen. 2005ean zaharberritu zen, abiadura handia iritsi zenean. Hiriaren ekialdean dago.

Neomudejar estilokoak, 12 600 metro koadroko azalera hartzen du. Bere eraikuntzarako adreilua, harria, burdina eta zementua erabili ziren. Bidaiarientzako eraikinak pabiloi nagusi bat du, alboetan altuera txikiagoko bi hegal dituela. Egitura guztia arku polilobulatuekin eta almen mailakatuekin ornatuta dago goialdean. Alde batean, erlojuaren dorrea dago. Bost ateri esker, apaingarri ugari dituen atari batera sar gaitezke, Toledoko artisautza eta urregintzaren erakusgarri: azulejuzko mosaikoak, saretak, armairuak eta lanpara forjatuak. 2005ean egindako berrikuntzarekin, nasak modernizatu ziren, bidaiariak babesteko markesina berriak eraiki ziren, lehendik zegoena berritzeaz gain, 325 plazako aparkaleku bat, kafetegi berri bat eta sarbide berriak egin ziren. Geltokiko hesi historikoa ere birkokatu zen, Julio Pascualek egina, eta interes kulturaleko ondasuntzat ere hartzen da. Erlojuaren dorrea oso zaharberritua izan zen.

Bi nasa ditu, bata 1. trenbidera sartzeko albokoa eta bestea 2. eta 3. trenbideek partekatzen duten zentrala. Ez du zerbitzu-biderik edo hondartza-biderik. Geltoki terminala denez, bide guztiak plataforma berean integratzen dira.

Txartel-salmenta, bezeroarentzako arreta, komunak eta kafetegia ditu. Ezinduentzako egokitutako zerbitzuez hornituta dago esparru osoa. Kanpoaldean, 325 plazako aparkaleku bat, taxi geltoki bat eta hiriko autobusen beste bat daude.