Edukira joan

Torre de Peña

Koordenatuak: 42°31′17″N 1°18′37″W / 42.52139°N 1.31028°W / 42.52139; -1.31028
Wikipedia, Entziklopedia askea
Torre de Peña
 Nafarroa GaraiaEuskal Herria
Torre de Peñako ikuspegia
  
Map
Kokapena
Herrialdea Nafarroa Garaia
EskualdeaZangozerria
UdalerriaXabier
Administrazioa
Motaetxalde
Izen ofiziala Torre de Peña
Posta kodea31409
Herritarrapeñatar
Geografia
Koordenatuak42°31′17″N 1°18′37″W / 42.52139°N 1.31028°W / 42.52139; -1.31028
Garaiera506 metro
Distantzia53,0 km (Iruñetik)
Demografia
Biztanleria8 (2021)
Datu gehigarriak
SorreraXX. mendean

Torre de Peña[1][a] Zangozaldeko Peña udalerri-ohiko etxalde bat da, Euskal Herriko Nafarroa Garaia lurraldean kokatuta, Zangozerria eskualdean. Gaur egun Xabier udalerrian dago.

Herria XX. mendearen hasiera erdialdean eraiki zuten, bizitzeko leku ez hain isolatu eta praktikoago baten bila zebiltzan Peñako biztanleak hartzeko.

Bertako biztanleak peñatarrak daude.

Torre de Peña toponimoa izen moderno bat da. Izenaren esanahia "Peñako dorrea" da. Izenak dorre bati erreferentzia egiten dion arren, hau ez da existitzen. Torre de Peña Nafarroako Gobernuaren finkaren egungo sarrera da. Bertan, Peña herri hustua dago, eta haren izena hartzen du, Peñako gazteluaren dorrearen omenez. Gaztelu hori izan zen Nafarroa konkistatu ondoren gaztelarrak eraistea kostata biziraun zuen gauza bakarra.

Euskaraz gaztelerazko izena hartzen da, eraiki berri den gunea. Bere itzulpen "Dorre" edo "Dorre Peña" izango litzateke.

Gabarderal Zangozerria eskualdean dago, Zangozaldea eremu naturalean eta Xabier udalerrian.

Klima eta landaredia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Torre de Peñako klima mediterraneoaren eta ozeanikoaren tartekoa da, zenbat eta hegoalderago, mediterraneoagoa. Altuera zein den, aldeak nabariak dira, baina urtero, batez besteko tenperatura 13-14 °C ingurukoa da eta batez besteko prezipitazioa, 700-900mm ingurukoa.

Jatorrizko landaredia hariztiek, artediek, pagadiek eta pinudiek osatzen zuten, baina gizakiaren eragina dela eta, gaur egun zuhaixka bakan batzuk eta birlandaturiko pinuak baino ez dira geratzen.

Estazio meteorologikoak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Torre de Peñan ez dago estazio meteorologikorik. Hala ere, Xabierren estazio bat dagoen, itsasoaren mailatik 456 metrora, Nafarroako Gobernuak 1929n jarritako estazio meteorologikoa dago.[2]


    Datu klimatikoak (Xabier, 1929-2020)    
 Hila   Urt   Ots   Mar   Api   Mai   Eka   Uzt   Abu   Ira   Urr   Aza   Abe   Urtekoa 
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C) 19.0 24.0 29.0 30.3 37.6 41.4 42.0 41.4 40.0 34.0 25.0 19.0 42.0
Batez besteko tenperatura maximoa (°C) 9.3 11.5 15.5 17.2 22.0 27.2 30.8 30.5 25.7 19.7 13.3 9.7 19.4
Batez besteko tenperatura (ºC) 5.0 6.3 9.3 11.3 15.5 19.8 22.6 22.5 18.7 14.1 8.8 5.6 13.3
Batez besteko tenperatura minimoa (°C) 0.6 1.1 3.2 5.3 9.1 12.3 14.3 14.5 11.6 8.5 4.4 1.4 7.2
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C) -12.0 -10.0 -12.0 -3.0 0.0 2.6 6.2 5.0 1.0 -2.0 -7.5 -12.2 -12.2
Batez besteko prezipitazioa (mm) 46.0 44.5 41.0 71.0 56.3 46.4 30.2 33.3 46.8 69.6 64.1 61.4 610.4
Prezipitazio maximoa 24 ordutan (mm) 38.5 43.5 31.0 47.0 42.3 53.4 62.0 38.5 86.0 103.6 45.3 55.4 103.6
Prezipitazio egunak (≥ 1 mm) 10.2 9.0 8.8 11.9 11.4 6.7 4.7 4.7 6.7 10.3 11.4 11.7 107.7
Elur egunak (≥ 1 mm) 1.2 0.8 0.6 0.2 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.1 0.6 3.5
Iturria: Nafarroako klimatologia zerbitzua[3]

2021 urteko erroldaren arabera 8 biztanle zituen Torre de Peñak.[4]

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
16 15 14 12 10 10 9 12 15 11 13 14 17 18 15 14 12 5 5 8 8
Grafiko hau ezin da une honetan ikusi, software arazo bat dela eta. Lanean ari gara ahalik eta lasterren grafikoak berriro erakutsi ahal izateko.

Herri sortu berria izanik, Gabarderalen ezin da tradizio euskaldun edo erdardun bati buruz hitz egin. Hala ere, Koldo Zuazok, 2010ean, Torre de Peña ez-euskal-eremuan sailkatu zen.[5]

  1. /tóre de péɲa/ ahoskatua (laguntza)

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. Euskaltzaindia: Euskal Onomastikaren Datutegia.
  2. Meteo Navarra. «Estazioko datuak - Xabier» meteoeu.navarra.es (Noiz kontsultatua: 2021-09-01).
  3. Xabierreko estazioko balio klimatologikoak. Nafarroako Gobernua (Noiz kontsultatua: 2020-08-24).
  4. «Torre de Peña» www.ine.es (Espainiako Estatistika Institutua) (Noiz kontsultatua: 2021-08-31).
  5. Koldo Zuazo. El euskera y sus dialectos. Alberdania, 2010.

Ikus, gainera

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]