Urre-arrain

Urre-arrain
	Irudi gehiago
Iraute egoera
	; Arrisku txikia (IUCN 3.1)
Sailkapen zientifikoa
Erreinua	Animalia
Filuma	Chordata
Klasea	Actinopteri
Ordena	Cypriniformes
Familia	Cyprinidae
Generoa	Carassius
Espeziea	Carassius auratus; (Linnaeus, 1758)
Datu orokorrak
Entzumen frekuentzia	20 hertz — 3.000 hertz

Urre-arraina (Carassius auratus auratus) Cyprinidae familiakoa den ibaiko arraina da. Carassius auratus arrainaren azpiespeziea munduan gehien saltzen den arrainetako bat da, akuarioetan edukitzeko harrapatzen direlarik. Gurutzaketarik izan ez duena marroia, berdea edo gorri urre-kolorea ere izan daiteke. Txinatarrek lortu zuten urre-koloreko mota.

Deskribapena

Urre-arraina karparen antzeko arraina da, nahiz eta tamaina txikiagoan. Bere luzera osoa15 eta 20 cm bitartekoa izan ohi da, nahiz eta ale handiagoak aurki daitezkeen. Gorputza karparena baino altuagoa da eta alboetatik konprimitua dago. Burua txikia da eta ahoak posizio terminala hartzen du. Barbulak falta ditu, ezkatak handiak dira; alboko lerroan zehar 30 baino gutxiago daude, bizkar-hegatsak oinarri zabala du eta bere ertza ahurra da; lehenengo erradio luzea arantzatsua da eta bere atzeko aldea koskaduna.

Arrain-hazkuntzan ere asko erabiltzen da espezie hau eta forma eta kolore askotarikoak daude. Mota basatiak bizkarralde iluna du, oliba antzeko kolorekoa eta alboak eta sabela grisak. Urmaeletan, urtegietan eta, neurri apalagoan, ibaietan, ohikoak dira gorriak, laranja kolorekoak, tanto beltzekin, horiak eta beltzak, zuriak eta laranja kolorekoak eta beste hainbat kolore-konbinaziokoak.

Azkenik kontuan izan behar da akuarioetarako saltzen diren arrain asko espezie honen formak direla, batzuetan oso bitxiak.^[1]

Biologia eta ohiturak

Bizitza sedentarioa, mugimendu motelak, lasai igeri eginez, ur lasai eta sakonetan urre-arrainaren ohiturak defini ditzake. Lasai bizi diren arrainak dira, normalean talde txikietan igeri egiten dutenak, inoiz ez konpaktuak eta urak biziak badira korronte gutxiko ertzetan babesa bilatzen dutenak.

Muturreko ingurune-balditzetan bizitzeko gai dira, uretako oxigeno-kontzentrazio oso baxuetara egokituz, tenperatura oso altuak onartzen dituzten bitartean; era berean, beste espezie batzuen bizitza ezinezkoa egiten duten kutsadura mailari aurre egin diezaioke. Neguan ur hotzekin, beren bizi-jarduera ia paralizatzeraino murrizten dute eta hondoan babesa bilatzen dute, lokatzetan edo landaredian lurperatuz.

Espezie honek, itxura apala edo oso erresistentea duenez, elikadura-erregimen omniboroa du; elikagai gisa balio dezakeen edozein organismo, animalia edo landare aprobetxatzen du, iragazten dituen mikroorganismo plaktonikoak bere elikaduraren oinarria izan arren.

Espeziea ugaltzeko baldintzak karparen antzekoak dira. Prozesua maiatzean edo ekainean hazten da, uraren tenperaturaren arabera. Urre-arrainak aukeratzen dituen errute lekuak uretako landaredi asko dagoen ur bareetako eremuak dira eta bertan arrautzak atxikita geratzen dira. Gurasoek ziprinido gehienetan bezala, ez dute arreta berezirik jartzen errutean.

Banaketa habitata eta egoera

Esan dugun bezala, arrain-hazkuntzan ibilbide luzea duen espeziea da urre-arraina. Horrek zaildu egiten du bere banaketa naturala jakitea, gaur egun mundu osoan banatuta baitago. Bere jatorri-eremua ziurrenik Europako ekialdeko eta Siberiako herrialdeak ziren, gero Europa erdialdean eta mendebaldean zehar zabaldu zen, Eskandinavia hegoaldean, Ingalaterrako hego-ekialdean eta Iberiar eta Italiako penintsulan barne.

Euskal Herrian Ebro ibaian eta bere ibaiadarren beheko ibilbideetan naturalizatuta dago: Omecillo, Bayas eta Zadorra. Horrez gain isurialde bietan urtegi eta ibai askotan sartu da. Mercadillo ibaia, Regato urtegia, Jaizubiako ubidea, Urkulu ibaia eta bere urtegia, Nerbioi eta Zadorra ibaiak, Uribarri, Santa Engrazia eta Albina urtegiak dira urre-arrainak dauden toki ugarietako batzuk.

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

↑ (Gaztelaniaz) Administracion de la Comunidad Autonoma de Euskadi. (1989). Euskal Autonomiu Elkarteko Ornodunak. Graficas Santamaria S.A., 85 or. ISBN 84-7542-639-5..

Artikulu hau biologiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.

Datuak: Q123141
Multimedia: Carassius auratus / Q123141
Espezieak: Carassius auratus

[1] (Gaztelaniaz) Administracion de la Comunidad Autonoma de Euskadi. (1989). Euskal Autonomiu Elkarteko Ornodunak. Graficas Santamaria S.A., 85 or. ISBN 84-7542-639-5..

[1]