Atira asteroideak

Atira asteroideak edo Lurra baino barneragoko asteroideak (LBA) orbita osoa Lurraren orbitatik barnealdera kokatua duten asteroideak dira, hau da, haien afelioa Lurraren perihelioa baino txikiagoa da kasu guztietan.^[1] Lurraren perihelioa 0.983 UA da eta hortaz, asteroide hauek Eguzkitik aipatutako distantzia baino hurbilago kokatzen dira beti. Atira Lurretik gertuko objektuen talde bat da, baina beste hiru taldeek (Aton, Apolo eta Amor) baino askoz gorputz gutxiago ditu.^[2]

Asteroideak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1998 DK₃₆ izan zen lehen susmoak piztu zituen asteroidea, baina lehen Atira egiaztatua 163693 Atira asteroidea izan zen, 2003an aurkitua. 2020ko urtarrilean, hogeita bat Atira ezagutzen ziren;^[2] horien artetik hemezortzik orbita kalkulu zehatzak dituzte eta multzo horretako seiren orbitak zenbaki iraunkor baten bidez izendatzeko moduko zehaztasunarekin kalkulatu dira.^[3] Beste hirurogeita hemezortzi gorputzek Lurraren afelioa baino afelio txikiagoa dute (Q < 1.017 UA).^[4] Lurretik Gertuko Objektuen Jagoletza Satelitea arduratzen da halako gorputzak aurkitzeaz.

2020ko urtarrilaren 4an, Zwicky Instalazio Iragankorrak 2020 AV₂ asteroidea aurkitu zuen, zeinaren afelioa 0.656 UAko baino ez den, hau da, bere osotasunean Artizarraren orbitatik barnealdera kokatzen da.^[3] Artizarraren afelioa 0.718 UAkoa dela gogoratu beharra dago. Alabaina, orbita osoa Merkuriorenaren barnealdera duen asteroiderik ez da atzeman gaur arte, lehen planetaren afelioa 0.467 UAkoa da. 2020ko urtarrilera arte aurkitutako afelio txikieneko gorputza arestian aipatutako 2020 AV2 da, haren atzetik ditugu 2019 AQ₃ (Q = 0.774 UA) eta 2019 LF₆ (Q = 0.794 UA).^[5]^[6]

Zerrenda[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2020ko urtarrilean ezagutzen ziren Atira taldeko gorputzak (Q < 0.983 UA)^[3]^{[Oh 1]}
Izendapena	Perihelioa (UA)	Ardatzerdi handia (UA)	Afelioa (UA)	Esz.	Makurdura(°)	Periodoa (egunak)	Behaketa arkua (egunak)	H	Diametroa (m)	Aurkitzaileak	Erref
Merkurio (alderatzeko)	0.307	0.3871	0.467	0.2056	7.01	88	Ezezaguna	-0.6	4,879,400	Antzinarotik ezaguna
Artizarra (alderatzeko)	0.718	0.7233	0.728	0.0068	3.39	225	Ezezaguna	-4.5	12,103,600	Antzinarotik ezaguna
1998 DK36	0.404	0.6923	0.980	0.4160	2.02	210	1	25.0	35	David J. Tholen	MPC
163693 Atira^{[Oh 2]}	0.502	0.7411	0.980	0.3221	25.62	233	5192	16.3	4,800+1,000	LINEAR	Zerrenda
(164294) 2004 XZ₁₃₀	0.337	0.6176	0.898	0.4546	2.95	177	3564	20.4	300	David J. Tholen	Zerrenda
(434326) 2004 JG6	0.298	0.6352	0.973	0.5312	18.94	185	4035	18.4	740	LONEOS	Zerrenda
(413563) 2005 TG₄₅	0.428	0.6814	0.935	0.3722	23.34	205	4744	17.6	1,100	Catalina Sky Survey	Zerrenda
2013 JX28 (2006 KZ39)	0.262	0.6008	0.940	0.5642	10.76	170	2893	20.1	340	Mount Lemmon Survey Pan-STARRS	MPC
2006 WE₄	0.641	0.7847	0.928	0.1829	24.77	254	4081	18.9	590	Mount Lemmon Survey	MPC
(418265) 2008 EA₃₂	0.428	0.6159	0.804	0.3050	28.26	177	3126	16.5	1,800	Catalina Sky Survey	Zerrenda
(481817) 2008 UL₉₀	0.431	0.6950	0.959	0.3798	24.31	212	3441	18.7	650	Mount Lemmon Survey	Zerrenda
2010 XB₁₁	0.288	0.618	0.948	0.5339	29.88	177	1811	19.9	450	Mount Lemmon Survey	MPC
2012 VE₄₆	0.455	0.7129	0.971	0.3615	6.67	220	1135	20.2	320	Pan-STARRS	MPC
2013 TQ₅	0.653	0.7737	0.894	0.1556	16.40	249	805	19.8	390	Mount Lemmon Survey	MPC
2014 FO₄₇	0.548	0.7521	0.956	0.2711	19.20	238	1407	20.3	310	Mount Lemmon Survey	MPC
2015 DR₂₁₅	0.352	0.6664	0.981	0.4716	4.09	199	404	20.3	310	Pan-STARRS	MPC
2015 ME₁₃₁	0.645	0.8049	0.971	0.1989	28.88	264	2	19.5	450	Pan-STARRS	MPC
2017 XA₁	0.646	0.8096	0.973	0.2016	17.18	266	41	21.2	200	Pan-STARRS	MPC
2017 YH (=2016 XJ₂₄)	0.328	0.6344	0.941	0.4825	19.83	185	757	18.5	710	Spacewatch ATLAS	MPC
2018 JB₃	0.485	0.6832	0.882	0.2905	40.39	206	36	17.6	1,070	Catalina Sky Survey	MPC
2019 AQ3	0.404	0.5887	0.774	0.3143	47.22	165	1181	17.4	1,200	Zwicky Instalazio Iragankorra	MPC
2019 LF6	0.317	0.5553	0.794	0.4296	29.52	151	25	17.2	1,300	Zwicky Instalazio Iragankorra	MPC
2020 AV2	0.458	0.5557	0.654	0.1766	15.86	151	12	16.4	2,000	Zwicky Instalazio Iragankorra	ProjectPluto

Sasi-Atirak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Teknikoki beste bi asteroide Lurraren perihelioa baino urrunago heltzen dira, baina gure planetaren eszentrikotasuna dela eta, haien orbita osoan Lurraren orbitatik barnealdera kokatzen jarraitzen dute. Ezaugarri hori duten gorputzen Sasiatira deritze, eta hurrenak ezagutzen dira:

2018ko martxoan ezagutzen ziren Sasi-Atirak (Q < 1.017 UA)
Izendapena	Perihelioa (UA)	Ardatzerdi handia (UA)	Afelioa (UA)	Esz.	Makurdura(°)	Periodoa (egunak)	Behaketa arkua (egunak)	H	Diametroa (m)	Aurkitzaileak	Erref
2009 SZ₉₉	0.481	0.8148	0.989	0.2144	21.33	269	2133	19.5	450	Mount Lemmon Survey	MPC
2017 TF₂	0.447	0.7154	0.984	0.3751	13.86	221	13	20.4	300	Mount Lemmon Survey	MPC

Oharrak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ Diametroaren hurbilketa oro 0.14ko albedoa aurresuposatuta egin dira, 163693 Atira gorputzarena izan ezik, zeinaren tamaina zuzenean neurtu den.
↑ Asteroide bitarra da.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ «NEO Basics» cneos.jpl.nasa.gov (Noiz kontsultatua: 2020-01-20).
↑ ^a ^b «Discovery Statistics» cneos.jpl.nasa.gov (Noiz kontsultatua: 2020-01-20).
↑ ^a ^b ^c «JPL Small-Body Database Search Engine» ssd.jpl.nasa.gov (Noiz kontsultatua: 2020-01-20).
↑ «JPL Small-Body Database Search Engine» ssd.jpl.nasa.gov (Noiz kontsultatua: 2020-01-20).
↑ Marcos, C. de la Fuente; Marcos, R. de la Fuente. (2018-06-11). «Kozai-Lidov Resonant Behavior among Atira-class Asteroids» Research Notes of the AAS 2 (2): 46. doi:10.3847/2515-5172/aac9ce. ISSN 2515-5172. (Noiz kontsultatua: 2020-01-20).
↑ Marcos, Carlos de la Fuente; Marcos, Raúl de la Fuente. (2019-07-26). «Hot and Eccentric: The Discovery of 2019 LF6 as a New Step in the Quest for the Vatira Population» Research Notes of the AAS 3 (7): 106. doi:10.3847/2515-5172/ab346c. ISSN 2515-5172. (Noiz kontsultatua: 2020-01-20).

Datuak: Q1347759

[7] Diametroaren hurbilketa oro 0.14ko albedoa aurresuposatuta egin dira, 163693 Atira gorputzarena izan ezik, zeinaren tamaina zuzenean neurtu den.

[8] Asteroide bitarra da.

[1] «NEO Basics» cneos.jpl.nasa.gov (Noiz kontsultatua: 2020-01-20).

[:0-2] «Discovery Statistics» cneos.jpl.nasa.gov (Noiz kontsultatua: 2020-01-20).

[:1-3] «JPL Small-Body Database Search Engine» ssd.jpl.nasa.gov (Noiz kontsultatua: 2020-01-20).

[4] «JPL Small-Body Database Search Engine» ssd.jpl.nasa.gov (Noiz kontsultatua: 2020-01-20).

[5] Marcos, C. de la Fuente; Marcos, R. de la Fuente. (2018-06-11). «Kozai-Lidov Resonant Behavior among Atira-class Asteroids» Research Notes of the AAS 2 (2): 46. doi:10.3847/2515-5172/aac9ce. ISSN 2515-5172. (Noiz kontsultatua: 2020-01-20).

[6] Marcos, Carlos de la Fuente; Marcos, Raúl de la Fuente. (2019-07-26). «Hot and Eccentric: The Discovery of 2019 LF6 as a New Step in the Quest for the Vatira Population» Research Notes of the AAS 3 (7): 106. doi:10.3847/2515-5172/ab346c. ISSN 2515-5172. (Noiz kontsultatua: 2020-01-20).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[Oh 1]

[Oh 2]