Giulia Tamayo Leon

Wikipedia, Entziklopedia askea
Giulia Tamayo Leon
Bizitza
JaiotzaLima, 1958ko uztailaren 21a
Herrialdea Peru
HeriotzaMontevideo, 2014ko apirilaren 9a (55 urte)
Heriotza moduaberezko heriotza: minbizia
Hezkuntza
HeziketaPontifical Catholic University of Peru (en) Itzuli
Jarduerak
Jarduerakabokatua
Jasotako sariak

Giulia Tamayo León (Lima, Peru, 1958ko uztailaren 21a - Montevideo, Uruguai, 2014ko apirilaren 9a) Peruko abokatua izan zen, giza eskubideen alde eta emakumeek indarkeriarik gabeko bizitza izateko duten eskubidearen alde. Perun nahitaez antzutu zituzten emakume indigenen eskubideen alde lan egin zuen. Lan horregatik, Sendero Luminoso talde terroristaren heriotza-mehatxuen biktima izan zen, eta erbestera behartu zuten. Peruko Justizia Ministerioko Bulegoko aholkularia eta hainbat erakundetako langilea, besteak beste, Centro de la Mujer Peruana Flora Tristán, 1984an erakunde horrekin bat egin zuena.[1][2] Nazioarteko hainbat sari jaso zituen bere lana eskertzeko.

Biografia eta ibilbidea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Lehen urteak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ama Piura herrikoa zen eta aita Arequipakoa. Limako San Antonio de Padua ikastetxean ikasi zuen, eta, ondoren, Zuzenbidea Peruko Unibertsitate Katoliko Pontifizioan. 1977an, Zuzenbideko tailerra sortu zuen, Limako presoei eta hiri-inguruko kokalekuetako emakumeei lege-laguntza emateko. Limako Abokatuen Elkargoan afiliatuta, emakumeen eta haurren aurkako familia eta sexu indarkeria kasuak defendatu zituen epaitegietan.[3]

Ibilbidea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1984an Tamayoren emakumeen eskubideen aldeko lana Peruana Flora Tristan Emakumearen Zentroan hasi zen.[1] Genero-indarkeriaren biktimei laguntzeko eta defendatzeko Lege Programaren arduraduna izan zen, indarkeria eta adingabeen aurkako sexu-esplotazioa barne, eta erakundearen zuzendaria 1994 eta 1996 bitartean.[4] 1996. urtetik, esterilizazio behartua eta emakumeen aurkako beste indarkeria- eta diskriminazio-mota batzuk antzemateko eta geldiarazteko kanpaina gidatu zuen, Peruko osasun-zerbitzu publikoetan oso noizbehinka gertatzen zirenak.[5] Gainera, Emakumeen Mugimendu Zabalarekin batera, Osasun Eskubidearen eta Sexu eta Ugalketa Eskubideen aldeko Batzar Iraunkorraren sorrera bultzatu zuen.

1987an, Peruko Emakumearen Eskubideak Defendatzeko Latinoamerikako eta Karibeko Komitearen (CLADEM) sortzaile eta kidea izan zen. Batzorde horretatik, Peruko osasun-zerbitzu publikoetan emakumeen aurkako indarkeriari buruzko ikerketa-lana zuzendu zuen, eta ohorezko kide izan zen 2009ko uztailera arte.[6][7]

Halaber, 1988an, DEMUSeko Zuzendaritza Batzordearen sortzailea izan zen, Emakumearen Eskubideak Defendatzeko Azterlanaren sortzailea, emakumeentzako indarkeriarik gabeko bizitzarako eskubidea defendatzeko erakunde feminista.[8]

1990ean Erroak eta Hegoak taldearen sortzailea izan zen, generoari, giza eskubideei, demokraziari eta ondo bizitzeari buruzko gaietarako. Bertatik, prestakuntzako prozesuak egin zituen garapenerako lankidetzako nazioarteko agentzietako talde teknikoekin, eta ikerketa eta argitalpen ugari ere egin zituen.[9]

Esterilizazio behartuak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

CLADEMeko ikertzaile gisa egin zuen lana funtsezkoa izan zen Alberto Fujimori presidentearen erregimenean egindako zenbait esterilizazio behartu aurkitzean eta judizializatzean.[10]

1995. urtearen amaieran, Hilaria Supa Huamánek, Antako Emakumeen Federazioko (FEMCA) indigenen buruzagiak, Cusco eskualdean grabazio bat eman zion. Antzutasun-programaren ondorioz gertatu zen kasu bakartu baten lehen probetako bat jasotzen zuen grabazio horrek. Giulia Tamayo Leonek Anta eta Ayacuchoko Andeetako emakumeak elkarrizketatu zituen, eta, ondoren, Amazonian, herrialdearen iparraldean eta Limako eremu periferikoetan ere aurkitu zituen kasuak. Lan horren bidez, ebakuntza antikontzeptibo kirurgikoetarako osasun-zentroetan jarri ziren helburuen berri izan zuen.[11]

Nada Personal txostenarekin, Tamayok nabarmendu zuen Fujimoriren gobernuak ezarritako Borondatezko Kontrazepzio Kirurgikoaren (AQV) programa benetan inklusiboa zela.[12] Txosten horretan testigantzak eta kuota-probak argitaratu ziren, esterilizazioen programa osasun publikoaren gaia zela baieztatzeko. Kalkuluen arabera, 1990etik 1999ra bitartean 314 mila emakume baino gehiago antzutu ziren, eta talde txiki batek baino ez zituen kexak (%0,5etik behera) aurkeztu eta/edo Peruko Estatua salatu.[13] Haren txostenak izen bereko dokumentala ekarri zuen.[14]

1996. urteaz geroztik, Peruko osasun-zerbitzu publikoetan emakumeen aurkako esterilizazio behartuak eta bestelako indarkeria- eta diskriminazio-moduak geldiarazteko kanpaina zuzendu zuen. Emakumeen Mugimendu Zabalarekin, Osasun Eskubidearen eta Sexu eta Ugalketa Eskubideen aldeko Batzar Iraunkorra sortzea bultzatu zuen.

Ikerketa eta kanpaina horien ondorioz, Sendero Luminosoren jazarpen, espioitza, larderiazko ekintzak eta heriotza-mehatxuak jasan zituen. Horregatik, 2000. urtean Espainian erbesteratu behar izan zuen bere bizitza babesteko.[15]

Erbesteratzea Espainian[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Behartutako erbesteratze aldian Amnistia Internazionaleko Ikerketa eta Politika Saila zuzendu zuen Espainian. 2005ean, Espainiako Gerra Zibilaren eta diktadura frankistaren biktimei buruzko lehen txostena egin zuen.[16][17] Emakumeen aurkako sexu-indarkeriaren kasu ugari ikertu zituen Kongoko Errepublika Demokratikoan, eta Kolonbiako hainbat lekutan bortxaketa-erabilera gerra-arma gisa. 2010eko lurrikararen ondoren Haiti bisitatu zuen misioan parte hartu zuen, milaka neskato eta emakumeren egoera dokumentatzeko. Hondurasko giza eskubideen urraketak salatu zituen.[18]

New Yorkeko Ugalketa Politiketarako Lege Zentroko (CRLP) eta CLADEMeko ikertzaile gisa, txostenak egin eta aurkeztu zituen Nazio Batuen Erakundearen gaikako mekanismoen aurrean (CEDAW, Arraza Bereizkeriaren Aurkako Batzordea eta DESC Batzordea) eta Amerikarteko Giza Eskubideen Batzordearen aurrean.[6]

Montevideon hil zen 2014. urtean, minbiziaren biktima.[19]

Argitalpen garrantzitsuenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Liburuak eta ikasketak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • (1992) Desplazamiento, género y desarrollo: perspectivas y problemática de género y desarrollo en la atención a poblaciones por la violencia armada en el Perú. UNIFEM- Perú
  • (1995) Informe de las ONG peruanas a Beijing. CESIP, Lima.
  • (1995) Derechos y ética en la salud reproductiva. CLADEM, Lima.
  • (1996) Delegaciones policiales de mujeres y secciones especializadas: diagnóstico sobre el sistema de atención policial a los problemas derivados de la violencia ejercida contra las mujeres y medidas para una defensa eficaz de los derechos de las agraviadas en la administración de justicia. Emakumearen Peruana Flora Tristán zentroa, Lima.
  • (1997) Las mujeres y el poder: retos y dilemas en la construcción política de la equidad. Emakumearen Peruana Flora Tristán zentroa, Lima.
  • (1998) Silencio y complicidad: violencia contra las mujeres en los servicios públicos de salud en el Perú. CLADEM, Lima.
  • (1998) Algo más que palabras. Colectivo Editorial Mujer, Montevideo.
  • (1998) Planificación familiar: metas que matan. DESCO, Lima.
  • (1999) Nada personal. Reporte de derechos humanos sobre la aplicación de la anticoncepción quirúrgica en el Perú 1996-1998. CLADEM, Lima.
  • (2000) Cuestión de Vida. Balance regional y desafíos sobre el derecho de las mujeres a una vida libre de violencia. CLADEM, Lima.
  • (2001) Bajo la Piel. Derechos sexuales, derechos reproductivos. Emakumearen Peruana Flora Tristán zentroa, Lima.[20]
  • (2003) Género y Desarrollo en el marco de los derechos humanos en Género en la Cooperación al Desarrollo: una mirada a la desigualdad. ACSUR-Las Segovias
  • (2014) "De entuertos y a tuerto: Las verdades incómodas del PNSRPF, la renuencia a investigar judicialmente crímenes contra el derecho internacional y sus consecuencias sobre las víctimas.” Artículo publicado en el libro Memorias del caso peruano de esterilización forzada.
  • (2015) Inventario a favor de la Alegría. Ediciones Raíces y Alas, Montevideo.

Argitalpen kolektiboak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • (1995) Loli, S; Tamayo, G y Vásquez, R. La mujer y el ejercicio de sus derechos: límites y proyecciones: informe. Emakumearen Peruana Flora Tristán zentroa, Lima.
  • (1987) Vásquez, R; Tamayo, G y Loli, S. El maltrato a mujeres: un estudio de casos: informe final. Emakumearen Peruana Flora Tristán zentroa, Lima.
  • (1989) Tamayo, G y Vásquez, R. Violencia y Legalidad. Emakumearen Peruana Flora Tristán zentroa, Lima.
  • (1990) Tamayo, G y García Ríos, J. Mujer y varón: vida cotidiana, violencia y justicia: tres miradas desde El Agustino 1977- 1984- 1990. Raíces y Alas, Lima.
  • (2008) Amnistía Internacional. España: ejercer la jurisdicción universal para acabar con la impunidad. Serie Estrechando el cerco seriea 2 zk. Amnistía Internacional, España.

Sariak eta aintzatespenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • 2000. urtean, Amnesty International AEBk “Ginetta Sagan” Giza Eskubideen Nazioarteko Saria eman zion, emakume eta haurren Giza Eskubideen defendatzaile gisa.
  • 2014. urtean, Limako Udalak “Lima Warmi” saria eman zion, "Profesionala, emakumearen eskubideen defendatzailea eta giza eskubideen defentsa eta justiziaren bilaketa" kategorian.[21]
  • Haren ibilbidea Ladies for Human Rights (Giza Eskubideen Kennedy Zentroa, Italia) laginean errekonozitua izan zen.[22]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ a b «Flora Tristán» www.flora.org.pe.
  2. ↑ «La Periférica | Giulia Tamayo León» La Periférica.
  3. ↑ «Guerrera de mil batallas - Diario UNO» diariouno.pe.[Betiko hautsitako esteka]
  4. ↑ Aída García Naranjo Morales. (11 de abril de 2014). «In memoriam Giulia Tamayo, guerrera de mil batalla | Revista Ideele» revistaideele.com.
  5. ↑ «Giulia Tamayo: ¡Tenemos la razón! | Revista Ideele» revistaideele.com.
  6. ↑ a b CLADEM. .
  7. ↑ Giulia Tamayo. 8 de abril de 2015.
  8. ↑ «DEMUS - Estudio para la Defensa de los Derechos de la Mujer» DEMUS - Estudio para la Defensa de los Derechos de la Mujer.
  9. ↑ «Web de Raíces y Alas» www.raicesyalas.net.
  10. ↑ Metas que matan. .
  11. ↑ «Dueñas de su destino | Periódico Diagonal» www.diagonalperiodico.net.
  12. ↑ Reporte de DDHH sobre la aplicación de la Anticoncepción Quirúrgica en Perú 1996-1998. CLADEM 1999. Puede leerse completo en: https://1996pnsrpf2000.files.wordpress.com/2011/07/cladem_nada-personal.pdf
  13. ↑ Chávez Chuchón, Héctor Hugo. (junio de 2002). «Informe Final sobre la aplicación de la Anticoncepción Quirúrgica Voluntaria (AQV) en los años 1990-2000» Sub-Comisión Investigadora de Personas e Instituciones Involucradas en las Acciones de Anticoncepción Quirúrgica Voluntaria (AQV): Capítulo VII : Conclusiones, p. 106..
  14. ↑ «Experiences Rental» tvcultura.net.
  15. ↑ Cenizas de buena gente. .
  16. ↑ Giulia Tamayo: "Fujimori ordenó esterilizar a miles de mujeres peruanas". 30 de junio de 2010.
  17. ↑ «España: poner fin al silencio y a la injusticia. La deuda pendiente con lasvíctimas de la guerra civil española y del régimen franquista» Amnistía Internacional Sección Española.
  18. ↑ El mapa mundial de Giulia Tamayo. .
  19. ↑ «Muere Giulia Tamayo, la abogada que destapó las esterilizaciones de Fujimori | Periódico Diagonal» www.diagonalperiodico.net.
  20. ↑ Bajo la Piel. .
  21. ↑ Premio Lima Warni 2014. .
  22. ↑ Ladies for Human Rights, le eroine dei nostri tempi in mostra: da Joan Báez a Malala - Il Fatto Quotidiano. 26 de febrero de 2015.

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Yermas dokumentala RTVEn, neurrira
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Giulia_Tamayo_Leon&oldid=9580331"(e)tik eskuratuta