Karbonara
| Karbonara | |
|---|---|
| pasta platera eta lehen plater | |
 | |
| Osagaiak | arrautza, espagetia, guanciale (en)  , Pecorinoa, gatz arrunta eta piperbeltza |
| Historia | |
| Jatorria | Italia eta Ameriketako Estatu Batuak |
| Honen izena du | charcoal burner (en) |
Karbonara edo Karbonata italiar pasta plater bat da, jatorriz Laziokoa, eta zehazkiago Erromakoa. Jatorrizko errezetak arrautzak, gazta (Pecorino Romano edo parmesano), oliba-olio birjina estra, hirugiharra edo (guancialea) eta piperbeltza ditu oinarri. Espagetiak dira oro har erabiltzen direnak platerra egiteko; hala ere, rigatoni edo bucatini [1] ere erabil daitezke.
Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Batzuentzat Karbonara hitza ikatzetik dator, eta uste da plateraren izena Apeninoetako ikatz begetalaren elaboratzaileen plater tipikoan (italieraz karbonari deituak) hornitzen dela. Beste batzuek aipatzen dute Karbonara izena piperbeltz beltza erabiltzen delakotik datorrela, piperbeltz beltza saltsa egiteko erbiltzen denez . Hipotesi batzuen arabera, Ippolito Cavalcanti sukaldaritza-idazle napolitarra izan zen izena ematen lehena. 1839an argitaratu zuen errezeta lehen aldiz bere liburuan: Sukaldaritza Teoriko Praktikoa
Ezaugarriak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Hirugiharra oliba-olio birjinan prestatzen da. Pasta beroa, arrautzaren koagulazioa saihesteko bero zuzenetik urrun, pasta-eltzean edo zerbitzatzeko plater batean, arrautza gordinen nahasketa batekin konbinatzen da, gainera Pecorino Romano gazta birrindua, oliba-olio estra birjina eta hirugiharrarekin konbinatzen da. Arrautzek saltsa krematsua sortu behar dute. Hirugiharra gehien erabiltzen den haragia da, baina guanciale [2] eta urdai lokala [3] ere erabiltzen dira. Errezeta honen bertsioek arrautza nola gehitzen den alda dezakete: arau orokorra arrautza oso bat eta gorringo bat pertsonako erabiltzea da, baina beste pertsona batzuek gorringoak bakarrik erabiltzen dituzte; bitarteko bertsioak arrautza oso batzuekin eta gorringo batzuekin ere posible dira. Hirugiharraren erabilera ez da jatorrizko errezetan agertzen eta Bigarren Mundu Gerraren ondoren tropa aliatuek 1944. urte inguruan Erroman sartu zutela uste da.
Aldaerak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Ikatz-espagetien Espainiako aldakuntza tipikoa, tipularekin, esne-gainarekin edo esne eta bakonarekin egiten dena.
Esne-krema (esnegaina) ez dago jatorrizko errezeta italiarrean, baina sarritan erabiltzen da Espainian, esaterako. Era berean, baratxuria ere Italiatik kanpo bakarrik dago. Italiatik kanpo, hirugiharraren ordez txerrikia erabiltzen da, eta koipe edo txerri-gantzan prestatzen da oliba-olio birjinaren ordez. Italiatik kanpo dauden ikatzaren beste aldaketa batzuk ilarrak, brokoliak, txanpiñoiak edo beste landare batzuk izan daitezke. Prestakin hauetako askok krema dute. Beste plater askorekin bezala, bertsio suzedaneoak saltsa botilatu komertzialekin eginda daude. Herrialde anglosaxoietan eta Italiatik kanpo egiten den ikaztegiak krema, arrautza[4][5] eta gazta parmesanoa (batzuetan Pecorino Romano gaztarekin) eta hirugiharra (edo urdai motaren bat) izaten ditu osagai. Errezeta amerikar batzuek gatza, piperbeltza (zuria edo beltza) eta baratxuria gehitzen dituzte zaporea emateko; ilarrekin kolorea[5] emateko. Krema edo esnegaina ez da saltsa honen jatorrizko osagaia, tipula bezala, eta ez da pastarekin erabiltzen Italian. Italiarrentzat, "karbonara" "plater" bat da, eta ez "saltsa" bat. Beraz, botilaratutako bertsio horiek, kremaz beteak normalean, ez dira "karbonaratzat" hartu behar.
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ (Italieraz) «Come si prepara una carbonara perfetta» RomaToday (Noiz kontsultatua: 2023-03-17).
- ↑ (Ingelesez) «Authentic Spaghetti Carbonara Recipe from Rome» thefoodellers.com (Noiz kontsultatua: 2023-03-17).
- ↑ (Ingelesez) Tyler Herbst, Sharon. (1990). Food Lover's Companion. , 25 or. ISBN 9780764112584..
- ↑ (Italieraz) della Salda, Anna Gosetti. Le Ricette regionali Italiane. GIAN PAOLO SPALIVIERO ISBN 9788822841353..
- ↑ a b (Ingelesez) On Cooking. Prentice Hall Trade, 66 or. ISBN 9780131954496..
