Marigorringo zazpittitta

Marigorringo zazpittitta
	Irudi gehiago
Sailkapen zientifikoa
Erreinua	Animalia
Filuma	Arthropoda
Klasea	Insecta
Ordena	Coleoptera
Familia	Coccinellidae
Generoa	Coccinella
Espeziea	Coccinella septempunctata; Linnaeus, 1758
Datu orokorrak
Elikadura iturri nagusia	Aphidoidea, Greenhouse whitefly (en) eta Diaphorina citria

Marigorringo zazpittitta (Coccinella septempunctata) Coccinellidae familiako koleopteroa da. Europan bizi direnen artean, marigorringorik arruntena da.

Izena[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Espeziearen izena latinezko septem= "zazpi" eta punctus= "puntu" hitzen elkarketatik dator, hau da, "zazpi puntuduna" esan nahi du. Bere elitro gorri bakoitzean hiru puntu beltz ditu eta elitro biek bat egiten duten gunean zazpigarren bat ageri da.

Intsektu honek dozenaka izen hartu izan ditu Euskal Herrian zehar^[1]: amona mantangorri, amandre gonagorri, amandre mantalgorri, amonagonagorri, amona mantangorri, amona mantalgorri, amonamantagorri, amuna mantagorri, anddere kota-gorri, andekotagorri, andere-kotagorri +zub, andere kotta-gorri, andre marigorringo, gonagorri, iratargi, jaungoikollar, katalingorri, kattalingorri, katalin-xume, kottagorri, labagorri, malo gorringo, mamanton gona-gorri, mantalgorri, mañagorri, maria gona-gorri, maria gorringo,maria teilaganeko, mariana gona-gorri, mariana gorri, mariana gorri-gorri, mariana gonagorri, marigorri, marigorringo, marije talatuko, marije telletuko, mari-kattalin, marikita, mariñela gorri, maritxugorri, maritxutalletuko, maritxu talletuganeko, maritxu teilatuganeko, maritxu teiletako, maritxu teilletako, maritxu teilatuko, maritxu tellatuko, martin-karraka, matxingorri, matxingorringo, txipilota gona-gorri...

Azpiespezieak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Bi azpiespezie ditu:^[2]

Coccinella septempunctata brucki Mulsant, 1866
Coccinella septempunctata septempunctata Linnaeus, 1758

Banaketa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Marigorringo honen hedapena oso zabala da eta ingurune ekologiko oso anitzak hartzen ditu. Orokorrean afidoak (landareen zorriak) dauden eremuetan bizi da, hauetaz elikatzen baita. Larba zein heldua, biak dira afidoen harrapari zorrotzak.

Berez europarra eta Asia erdialdekoa den arren sarritan sartu izan dute Ipar Amerikan kontroilatzaile biologiko gisa, eta Estatu Batuetako hainbat Estatuk "Estatuko intsetu ofiziala" izendapena eman diote, hala nola, Delawaren, Massachusettsen, New Hampshiren, Ohion eta Tennesseen.

Erresuma Batuan Asiatik datorren Harmonia axyridis marigorringoarekin lehian sartu da eta kanporatua izango den beldur handia dago. Ipar Amerikan ordea bera izan da bertako espezieak galdu dituena.

Anatomia eta fisiologia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Marigorringo zazpittitta helduak 7'6 eta 10 mm-ko luzera hartzen du. Bere kolore deigarriek harrapariei atzeraegiten diete eta behar izanez gero hanken artikulaziotatik zapore txarreko likidoa isurtzeko gai dira. Arriskuan izanez gero hildakoarena ere egiten dute eta sustantzia hori isuri harraparia uxatzeko. Aipaturiko sustantzia N-oxido coccinelina da, alkaloide toxiko bat.