Piraten araudia

Wikipedia, Entziklopedia askea
Howard Pyleren arabera, zoriaren esku utzitako pirata bat.

Piraten araudia piratek itsasontzietan elkarbizitza ahalbidetzeko jartzen zituzten arauen eta zigorren multzoa zen.

Londresen, 1724, Charles Johnsonen A General History of the Pirates lana argitaratu zen. Bertan, egileak lau pirata-kode bildu zituen, edo kode zatiak behintzat. Araudi moduko horiek piratak zigortzeko froga gisa erabili ohi zirenez, atxilotu baino lehen erre edo itsasoan desagerrarazten zituzten. Horregatik, Johnsonek bildutakok dira ale bakarrak[1].

Araudiaren adibideak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kapitain bakoitzak bere araudia izan ohi zuen, baina oro har hiru eremu arautu ohi zituzten kodeok: diziplina, irabazien banaketa eta zaurituentzako kalte ordainak. Literaturan zein filmetan kodea pistolak edo ezpatak gurutzatuta edo eskua giza burezur baten gainean jarrita zin egiten zela esan arren, gehienetan Biblia erabiltzen zuten araudia onartzeko. Johnsonek honela laburbildu zuen piraten kodea[1]:

I. Gizon guztiek dute botoa eta jaki freskoak eta likoreak hartzeko eskubidea.

II. Harrapakina banan-banan eta ordenan banatuko da.

III. Ezin da kartetan edo dadoetan diru truk jokatu.

IV. Argiak eta kandelak iluntzeko 8etan itzaliko dira.

V. Pistola eta ezpata garbiak eta borrokarako prest izan behar dira.

VI. Ontzian ez da onartzen ez haurrik ez emakumerik.

VII. Guduan ontzitik ihes egitea edo giltzatuta geratzea heriotzaz edo arau-hauslea uharte batean utzita zigortuko da.

VIII. Borroka debekatuta dago ontzian. Liskarrak lehorrean konponduko dira, ezpataz edo pistolaz.

IX. Bizimodu hau uzteko mila libera utzi behar dira potoan.

X. Kapitainak eta intendenteak harrapakinaren bi zati jasoko dituzte; maisuak, kontramaisuak eta kanoilariak, zati eta erdi; gainerako ofizialek zati eta laurden.

XI. Musikariek larunbatetan atseden hartuko dute.

Guregana iritsi den koderik zaharrena Henry Morgan kapitainarena da. Soldatak eta kalte-ordainak zehazten dituelako da bereziki interesgarria. Arotzek 150 erreal jaso ohi zituzten; medikuek 250. Eskuineko hanka galtzen zuenari 500 erreal edo bost esklabo ematen zitzaizkion; ezkerrekoak 100 erreal –edo esklabo bat– gutxiago balio zuen. Galdutako begi eta hatz bakoitzak 100 erreal balio zuen. Edward Low eta George Lowther kapitainei egozten zaien araudia 1722koa da. Kode horren berrikuntza bitxiena: zerumugan ontzi bat ikusten zuen lehenak pistola onena aukeratzeko eskubidea zuen[1].

1724an John Phillips Revenge ontziko kapitainak ez-erretzaileak eta emakumeak hartu zituen kontuan. Pipan estalkirik jarri gabe erretzen zuenak 39 zigor kolpe jasoko zituen, eta emakumearen baimenik gabe sexu harremanak behartzen zituenak, heriotza[1].

Oro har, kontratu haiek aitzindari izan ziren. Kortsarioen artean hedatu ziren lehenik, eta XIX. mendean iritsi ziren “legezko” merkataritza ontzietara. Baina ordurako, irabazien banaketa askoz desorekatuagoa zen[1].

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. a b c d e Nagore Irazustabarrena, «Piraten araudi eredugarria», Argia, 2014-04-06, CC-BY-SA lizentzia

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]