Santa Sofia (Tesalonika)

Santa Sofia (Tesalonika)
	Ἁγία Σοφία
	UNESCOren gizateriaren ondarea
	Paleochristian and Byzantine monuments of Thessaloniki
	Irudi gehiago
Kokapena
Estatu burujabe	Grezia
Decentralized administration of Greece	Decentralized Administration of Macedonia and Thrace
Eskualdea	Erdialdeko Mazedonia
Udalerria	Thessaloniki Municipality
Koordenatuak	40°37′58″N 22°56′50″E / 40.632844°N 22.947094°E
Historia eta erabilera
Irekiera	VII. mendea
Izenaren jatorria	Jakinduria Santua
Erlijioa	Eliza ortodoxoa
Elizbarrutia	Metropolis of Thessaloniki (en)
Izena	Jakinduria Santua
Arkitektura
Estiloa	bizantziar arkitektura
Azalera	0,82 ha
Gizateriaren ondarea
Erreferentzia	456-006
Eskualdea	Europa eta Ipar Amerika
Izen-ematea	bilkura)
	↑ UNESCOk egindako sailkapenaren arabera ;

Artikulu hau Salonikako elizari buruzkoa da; Istanbulgoa gaitzat duena beste hau da: «Santa Sofia»

Santa Sofia (grezieraz: Ἁγία Σοφία, euskaraz: «jakituria saindua») Greziako Tesalonika hirian dagoen eliza zaharrena da. UNESCOren zerrendan Gizateriaren Ondare bezala sartutako Tesalonikako monumentuetako bat da.

Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

III. mendetik, eliza bat zegoen gaur egungo Santa Sofia elizaren tokian. VIII. mendean, egungo egitura, Konstantinoplako Santa Sofia elizan oinarritua izan zen (egungo Istanbul, Turkia). 1205ean, Laugarren Gurutzadak hiria hartu zuenean, Santa Sofia eliza Salonikako katedral bihurtu zen, hiria 1246an Bizantziar Inperioari itzuli ondoren mantendu zena. 1430eko martxoaren 29an Murad II.a sultan otomandarrak Salonika harrapatu ondoren, eliza meskita bihurtu zen^[1]

Bere planoa kupula duen gurutze greziarreko basilika batena da. Gül meskitarekin batera, Kalenderhane meskita Istanbulen eta Nizeako Dormizioaren eliza suntsitua, mota honetako arkitektura adibide garrantzitsuenetako bat da, erdi bizantziar garaiko tipikoak^[2].

Ikonoklasta garaian, elizako absidea, urrezko mosaikoz apaindua izan zen, non gurutze handi bat baino ez dagoen, Konstantinoplako Santa Irene eta Niceako Dormizioaren eliza bezala. Gurutzea, Theotokos (Jainkoari edo Mariari erditu zitzaiona) irudiagatik ordezkatua izan zen 787-797an, ikonoduluen garaipenaren ondoren. Kupulan dagoen mosaikoak Jesusen Igokundea irudikatzen du 1:11 "gizon galilearrak, zergatik ari zarete zerura begira?". Kupula, hamabi apostoluen irudiek, Ama Birjinak eta bi aingeruk inguratzen dute.

Barruko dekorazioaren zati handi bat 1917ko Salonikako sute handiaren ondoren igeltsatu zen. Kupula ez zen 1980. arte zaharberritu.

Santa Sofia Salonikako monumentu paleokristau eta bizantziarren setioaren zati da, UNESCOren Gizateriaren Ondarearen zerrendan.

Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Krautheimer, Richard (1986), Architettura paleocristiana e bizantina (Italieraz), Einaudi, Torino

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ (Ingelesez) Centre, UNESCO World Heritage. «Paleochristian and Byzantine Monuments of Thessalonika» UNESCO World Heritage Centre (Noiz kontsultatua: 2020-04-22).
↑ Curran, John. (2003). Krautheimer, Richard. Oxford University Press (Noiz kontsultatua: 2020-04-22).

Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Datuak: Q1568660
Multimedia: Saint Sophia Church, Thessaloniki / Q1568660

[fn1-1] UNESCOk egindako sailkapenaren arabera

[2] (Ingelesez) Centre, UNESCO World Heritage. «Paleochristian and Byzantine Monuments of Thessalonika» UNESCO World Heritage Centre (Noiz kontsultatua: 2020-04-22).

[3] Curran, John. (2003). Krautheimer, Richard. Oxford University Press (Noiz kontsultatua: 2020-04-22).

[I]

[1]

[2]