Aluche (kirola)

Aluche ipar-mendebaldeko Espainiako zenbait borroka-kirol modalitateen izen tradizionala da, grappling edo heltze generokoak. Antzinarotik ezagunak, León, Kantabria,^[1] Asturias eta Palentzian duela gutxira arte egiten zuten.^[2] Egungo adibiderik nabarmena leondar borroka da, bere ligak ere dituena.

Kirolaren jatorria ez dago oso argi, eta erromatarren aurreko jatorriaren aukera asko daude, zeltiar kutsuko borroka ugariekin duten antzekotasuna dela eta. Erdi Aroko Kantabrian borroka dokumentatuta dago, eraikuntza erromanikoetan grabatutako eszenen bidez. Borrokalarien eszenak argi eta ziurtasun osoz ikus daitezke Castañedako Gurutze Santu, San Martín de Elines, Yermoko Santa Maria, Perrozoko Santa Maria kolejiaten erliebeetan.

Kantabrian duen presentzia aurretik oso dokumentatuta ez dagoen arren, Estrabonen hitzetan, penintsulako iparraldeko herrien ohitura zela armarik gabeko borroka-ariketak egitea tipikoa zen, eta I. mendeaz ari gara (herrialde gaelikoetan armarik gabeko borroken lehen aipamena- Irlandan- 600 urte lehenagokoa da). Benetako jatorria edozein dela ere, landa-lurraldeetako armarik gabeko borrokak antzinatik jaso eta ezagutzen dira, eta landa-ingurunearekin, artzainekin eta folklorearekin oso lotuta egon dira Leon, Palentzia, Asturias eta Kantabriako mendialdeetan.

Ez dakigu zein den gaur egungo aluchea behin betiko sortzen den une zehatza, baina onargarriena da praktikaren mendeetan zehar pixkanaka agertzea, borrokaren berezko bilakaeraren ondorioz. Aluche izen arrunta izan arren, araurik ez dagoenez, Kantabriako ibarretan, batez ere Liébanan, Paseko haranetan eta Campoon, araudi desberdinak eta aldaera desberdinak garatu dituzte.