Atropa
| Atropa | |
|---|---|
 | |
| Sailkapen zientifikoa | |
| Erreinua | Plantae |
| Ordena | Solanales |
| Familia | Solanaceae |
| Generoa | Atropa Linnaeus, 1753 |
Atropa Solanaceae familiako landare generoa da, horietatik ezagunena belaiki pozoitsua dena. Farmakologikoki aktiboa duen osagai nagusia atropina da. Antzinako sailkapen batzuetan, mandragora (mandragora officinarum) Atropa generoko espezietzat hartzen zuten, eta Atropa mandragora deitzen zitzaion. Generoak 56 espezie ditu deskribatuta eta 6 bakarrik onartu dituzte.[1]
Ezaugarriak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Landare belarkarak edo zuhaixkak dira, eta tutu basal garatu bat edo gehiago duten loreak dituzte. Tubiflora esaten zaie, eta baia edo kapsula formako fruituak dituzte, hazi txiki batekin edo askorekin. Atropa familiako loreak dituen landare genero bat da, Solanaceae. Genero honen izena hiru Moiretatik nagusiena zen Atropos[2] (antzinako grezieraz: Άτροπος) jainkosarena da, bizitzaren haria mozten duenarena hain zuzen ere. Zuhaixka iraunkorrak edo belar iraunkor glabrak dira, eta urtero aireko zati bat sortzen dute, metro bat edo pixka bat altuagoa.
Hosto alternoak, pezolatuak, obalak, 5 zentimetrotik 18 zentimetrora arteko nahiko luzeak. Loreek, batzuetan, tutu basal kanpatua izaten dute, beste batzuetan irekiak eta izar formakoak. Lore zuriak, arrosak, moreak, horixkak, pedizelatuak, pentmeroak, aktinomorfoak, bakartiak, hermafroditak, besapeak. Kanpai koloreko kaliza dute, 10 milimetrora arte antesian, hodia bezain luzeak diren bost lobulurekin. Korola gamopetala, infundibuliformea, 25 bat milimetroko diametrokoa, gutxi gorabehera kaliza baino bi aldiz luzeagoa, bost lobulu zabalekin. Hiru eta bost estamine artean dituzte, korolaren lobuluekin txandakatuz, epipetaloak, luzera desberdineko harizpiekin, elkarrengandik aske eta oinarrian iletsuak. Bi milimetroko anterak, horixkak, bananduak. Obulutegi supazterra, billularra, hainbat hazi-aztarna ditu barrunbean, eta estilo luzea, kurbatua, estigma kapitatuan amaitzen dena. Hamar bat milimetrotik zentimetro baterako baia, globosoa, beltza heltzean.
Habitat kuttunena mendi-mazela lehor, harritsu edo harritsuak dira,[3][4] baina leku belartsu hezeetan, ur-ibilguetatik gertu eta muino basotsuetan ere hazten dira. Leku eguzkitsuak edo ilunak. Kareharrizko leku eta lurzoruak espezie askotan.
Espezieak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Sei espezie eta hibrido natural bat onartu dituzte.[1]
- Atropa acuminata Royle ex Lindl. – (Kaxmir eta India, Pakistan eta Afganistango gertuko eskualdekoa).
- Atropa baetica Willk. – (hegoaldeko Espainia eta mendebaldeko iparraldeko Afrikakoa)
- Atropa belladonna L. – (Europa, mendebaldeko Asia eta iparraldeko Afrikakoa)
- Atropa indobelladonna Karthik. & V.S.Kumar – Arunachal Pradeshekoa
- Atropa komarovii Blin.& Shalyt – (Kopet Dag eta inguruko eskualdekoa)
- Atropa × martiana Font Quer (A. baetica × A. belladonna) – Maroko eta hegoaldeko Espainiakoa
- Atropa pallidiflora Schönb.-Tem. – (iparraldeko Irangoa).[5][6]
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ a b Atropa L. Plants of the World Online
- ↑ Euskaltzaindia. 82. araua: Grezia eta Erromako pertsonaia mitologikoak. .
- ↑ Flora Europaea, Tutin T.G., Heywood V.H. and Burgess N.A. pub. Cambridge University Press 2010 ISBN 0521154065
- ↑ Flora Iberica http://www.floraiberica.es/floraiberica/texto/pdfs/11_134_10_Atropa.pdf
- ↑ Rechinger, Karl Heinz and Schönbeck-Temesy, Eva 1972. Solanaceae. Nº 100 de Flora Iranica : Flora des iranischen Hochlandes und der umrahmenden Gebirge; Persien, Afghanistan, Teile von West-Pakistan, Nord-Iraq, Azerbaidjan, Turkmenistan. 102 pp.
- ↑ «Flora Iranica» nhm-wien.ac.at.
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]| Autoritate kontrola |
|
|---|
|
Artikulu hau landareei buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz. |