Irulegiko arnoa: berrikuspenen arteko aldeak

← Aurreko ezberdintasuna Hurrengo ezberdintasuna →

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia

Lerroan

02:32, 16 apirila 2015ko berrikusketa

Irulegiko arnoa Nafarroa Behereko arno mota da, Irulegi inguruko mahastietan ekoitzia. Jatorri-izendapena duen Ipar Euskal Herriko mahasti bakarra da, 1970. urtetik sor-marka duena.

Historia

Mahastiaren historia Done Jakue Bideari lotua dago. Orreagako fraideek sortu zuten XI. mendean, erromesei eskaintzeko asmoz. Pirinioetako Ituna sinatzean 1659an, fraideek mahastia utzi behar izan zuten eta biztanleek hartu bere gain.

1912an ia desagertu egin zen, mahats-zorria (filoxera) intsektuaren eraginez. 1970ean jatorria babesten duen sor-marka jaso zuen Frantziako gobernutik. Gaur egun, 50 bat ardogile daude Irulegi jatorri-izendapenarekin ardoa ekoizten.

Maurice Edmond Sailland Curnonsky "gastronomoen printzeak" Irulegikoa "neskak dantzarazten dituen ardoa" dela esan zuen^[1].

Mahats motak

Zuria: Xuri Zerratia (Hondarribi zuri zerratia) eta Ixiriota Xuria (Izkiriota).
Gorria eta beltza: Axeria eta Bordelesa.

Antzina, hainbat mahats mota erabiltzen ziren: Xuri zerratia, Kroxenta, Pikapota, Izkiriota, Axeria edo Zorra Negra, Kamalua, Mantzinga, Bordalesa, Erre Mantxaua eta Pino beltza^[2].

Mahastia

Sor-markaren barnean dauden mahastien eremua 200 ha ingurukoa da, Garazi eta Baigorri-Ortzaize eskualdeetako udalerri hauetan daudela banaturik^[3]: Aintzila, Anhauze, Arrosa, Azkarate, Baigorri, Bidarrai, Buztintze-Hiriberri, Donazaharre, Duzunaritze-Sarasketa, Irulegi, Izpura, Jatsu, Lasa, Lekunberri eta Ortzaize.

Ardo ekoizpena 5500 hektolitrokoa da, gutxi gorabehera honela banatua: %70 ardo beltza, %20 ardo gorria eta %10 ardo zuria.

Erreferentziak

↑ Txomin Laxalt: Brèves de Pays basque, 2008. 131.or.
↑ Le Canu, La vinification (XIX), aipua X. Arbelbideren artikulua "Irulegiko ardoa" (ikus Kanpo loturak).
↑ Cave irouleguy webgunea [1]

Kanpo loturak

Irulegiko ardoa (X. Arbelbideren artikulua) Habe-Ikasbil webgunean
(Frantsesez) Irulegiko ardoa France Su Ouest webgunean

Ikus, gainera

Euskal Herriko ardoak

[1] Txomin Laxalt: Brèves de Pays basque, 2008. 131.or.

[2] Le Canu, La vinification (XIX), aipua X. Arbelbideren artikulua "Irulegiko ardoa" (ikus Kanpo loturak).

[3] Cave irouleguy webgunea [1]

[1]

[2]

[3]

@@ 1. lerroa: / 1. lerroa: @@
 [[Fitxategi:Irulegi jatorri izendapena.png|thumb|250px|Irulegi jatorri-izendapenaren hedapena Nafarroa Beherean]]
 [[Fitxategi:Irulegiko arnoa.png|thumb|250px|Irulegi jatorri-izendapenaren hedapena Euskal Herrian]]
-'''Irulegiko arnoa''' [[Nafarroa Beherea|Nafarroa Behereko]] [[arno]] mota da, [[Irulegi]] inguruko mahastietan ekoitzia. Jatorri-izendapena duen Ipar Euskal Herriko mahasti bakarra da, [[1970]]. urtetik [[sor-marka]] duena.
+'''Irulegiko arnoa''' [[Nafarroa Beherea|Nafarroa Behereko]] [[ardo|arno]] mota da, [[Irulegi]] inguruko mahastietan ekoitzia. Jatorri-izendapena duen Ipar Euskal Herriko mahasti bakarra da, [[1970]]. urtetik [[sor-marka]] duena.
 == Historia ==
-Mahastiaren historia [[Done Jakue Bidea]]ri lotua dago. [[Orreaga]]ko fraideek sortu zuten [[XI. mendea]]n, erromesei eskaintzeko asmoz. [[Pirinioetako Ituna]] sinatzean [[1659]]an, fraideek mahastia utzi behar izan zuten eta biztanleek hartu bere gain.
+Mahastiaren historia [[Donejakue bidea|Done Jakue Bideari]] lotua dago. [[Orreaga]]ko fraideek sortu zuten [[XI. mendea]]n, erromesei eskaintzeko asmoz. [[Pirinioetako Hitzarmena|Pirinioetako Ituna]] sinatzean [[1659]]an, fraideek mahastia utzi behar izan zuten eta biztanleek hartu bere gain.
 [[1912]]an ia desagertu egin zen, [[mahats-zorri]]a (''filoxera'') intsektuaren eraginez. [[1970]]ean jatorria babesten duen sor-marka jaso zuen Frantziako gobernutik. Gaur egun, 50 bat ardogile daude Irulegi jatorri-izendapenarekin ardoa ekoizten.