Molukak: berrikuspenen arteko aldeak

Koordenatuak: 2°S 128°E / 2°S 128°E / -2; 128
Wikipedia, Entziklopedia askea
Nabigazio historia interaktiboa
← Aurreko ezberdintasunaHurrengo ezberdintasuna →
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
Xirkan (eztabaida | ekarpenak)
42.274 edits
No edit summary
Xirkan (eztabaida | ekarpenak)
42.274 edits
No edit summary
15. lerroa: 15. lerroa:
| azalera = 74.505 km²
| azalera = 74.505 km²
| punturik garaiena= Binaiya
| punturik garaiena= Binaiya
| altuera = 30127
| altuera = 3027
| herrialde = {{bandera|Indonesia}}
| herrialde = {{bandera|Indonesia}}
| herrialde banaketa admin titulua = Probintziak
| herrialde banaketa admin titulua = Probintziak
52. lerroa: 52. lerroa:


== Izena ==
== Izena ==
Historikoki [[txinako Herri Errepublika|txinatar]] eta [[europa]]rrek "espezien uharteak" izenaz ezagutu dute. Egungo izena bertan aritu zen Jazirat al-Muluk merkatari arabiarretik datorkio<ref>{{erreferentzia |abizena = Ricklefs |izena = M.C. |izenburua = A History of Modern Indonesia Since c.1300 |edizioa = 2 |argitaletxea = MacMillan |urtea = 1991 |lekua = [[Londres]] |orrialdea = 24 |isbn = 0-333-57689-6}}</ref>.
Antzinatean, txinatarrek eta europarrek ''Espezieen uharteak'' izena eman zieten, [[espezia]] asko zegoelako bertan. Egungo izena arabiar merkatariek erabitzen zuten deituratik dator: ''Jazirat al-Muluk'' («Erregeen uhartea»)<ref>{{erreferentzia |abizena = Ricklefs |izena = M.C. |izenburua = A History of Modern Indonesia Since c.1300 |edizioa = 2 |argitaletxea = MacMillan |urtea = 1991 |lekua = [[Londres]] |orrialdea = 24 |isbn = 0-333-57689-6}}</ref>.


== Geografia ==
== Geografia ==
Moluka uharteak hego-ekialdeko Asian daude. Mendebaldean [[Sulawesi]] dute, iparraldean [[Filipinetako itsasoa]], [[Filipinak]] eta [[Ozeano Barea]], ekialdean [[Ginea Berria]], eta hegoaldean [[Arafura itsasoa]] eta [[Timor]]<ref>{{erreferentzia|abizena= | izena= |url=https://global.britannica.com/place/Moluccas |izenburua= Moluccas |bilduma = | argitaletxea= global.britannica.com |sartze-data= 2016-9-16}}</ref>. 1027 uharte direla jotzen da; handienak [[Halmahera]] eta [[Seram]] dira. Uharte gehienak menditsu eta oihantsuak dira; mendirik garaiena, Binaiya (3.027 m) Seramen dago. Klima montzoi haizeen mende dago.
Politikoki, Moluka uharteek [[Indonesiaren banaketa administratiboa|Indonesiako probintzia]] bakarra osatu zuten [[1950]] eta [[1999]] artean. [[1999]]an Ipar Maluku (''Maluku Utara'') eta Erdialdeko Halmahera (''Halmahera Tengah'') erregentzia edo ''kabupaten''ek banatu eta [[Ipar Maluku]] probintzia osatu zuten. [[1999]] eta [[2002]] artean probintzia [[musulman]] eta [[kristautasun|kristauen]] arteko liskarrak zirela eta ospetsu bilakatu zen.


== Historia ==
Turistentzako gidek 999 [[uharte]] dituztela dioten arren, bere azaleraren %90a [[itsaso]]a da<ref name="MONK">{{erreferentzia |abizena = Monk |izena = K.A. |eginkideak = Fretes, Y., Reksodiharjo-Lilley, G. |izenburua = The Ecology of Nusa Tenggara and Maluku |argitaletxea = Periplus Editions Ltd. |urtea = 1996 |orrialdea = 9 |lekua = [[Hong Kong]] |isbn = 962-593-076-0}}</ref>. Hona hemen uharte nagusiak:
[[Portugal]]darrek esploratu zituzten Moluka uharteak [[1512]]an. [[Herbehere]]ek eskuratu zituzten [[XVII. mende]]an, eta [[XIX. mende]]aren hasieran ingelesak jabetu ziren uhartediaz, urte gutxiz izan bazen ere, ondoren berriro ere Herbehereen eskuetara igaro baitziren. [[Bigarren Mundu Gerra]]ren ondoren uhartedia Indonesiaren eskuetan geratu zen, eta ordutik aurrera bertako probintzia da. [[1950]]ean Moluka uharteen burujabetasunaren aldeko higikundea sortu zen Ambonen. [[1999]] eta [[2002]] artean, [[musulman]] eta [[kristautasun|kristauen]] arteko liskar latzak izan ziren<ref>{{erreferentzia|abizena= | izena= |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/806862.stm |izenburua= Troubled history of the Moluccas |bilduma = | argitaletxea= news.bbc.co.uk |sartze-data= 2016-9-16}}</ref>. [[2010]]ean, [[Richter eskala]]ren arabera 6,1 graduko indarra hartu zuen lurrikarak astindu zuen uhartedia<ref>{{erreferentzia|abizena= | izena= |url=http://www.berria.eus/albisteak/40720/61eko_lurrikara_indonesian_moluka_uharteetan.htm |izenburua= 6,1eko lurrikara Indonesian, Moluka uharteetan |bilduma = | argitaletxea= berria.eus |sartze-data= 2016-9-16}}</ref>.
<div style="-moz-column-count: 2; column-count: 2;">
'''[[Ipar Maluku]]'''
* [[Ternate]], nagusia
* [[Bacan]]
* [[Halmahera]], handiena<ref name="MONK"/>
* [[Morotai]]
* [[Obi uharteak]]
* [[Sula uharteak]]
* [[Tidore]]


== Banaketa administratiboa ==
'''[[Maluku probintzia]]'''
Moluka uharteek [[Indonesiaren banaketa administratiboa|Indonesiako probintzia]] bakarra osatu zuten, 1999an bitan banatu zituzten arte: [[Ipar Molukak]] (''Maluku Utara'') eta [[Molukak (probintzia)|Molukak]] (''Provinsi Maluku''). Ipar Molukak probintzian daude, besteak beste, [[Ternate]], [[Bacan]], [[Halmahera]], [[Morotai]], [[Obi uharteak]], [[Sula uharteak]] eta [[Tidore]]. Molukak probintziako uharte nagusiak, berriz, hauek dira: [[Ambon uhartea|Ambon]], [[Aru uharteak]], [[Babar uharteak]], [[Banda uharteak]], [[Buru (uhartea)|Buru]], [[Kai uharteak]], [[Kisar]], [[Leti uharteak]], [[Seram]], [[Tanimbar uharteak]] eta [[Wetar]].
* [[Ambon uhartea]], nagusia
* [[Aru uharteak]]
* [[Babar uharteak]]
* [[Banda uharteak]]
* [[Buru (uhartea)|Buru]]
* [[Kai uharteak]]
* [[Kisar]]
* [[Leti uharteak]]
* [[Seram|Ceram]]
* [[Tanimbar uharteak]]
* [[Wetar]]
</div>

2000. urtean 1.895.000 biztanle zituen, herri nagusiak [[nuaulu]] eta [[manusela]] izanik.


== Erreferentziak ==
== Erreferentziak ==

18:18, 16 iraila 2016ko berrikusketa

Molukak

Moluka uharteak
Geografia
KokapenaHego-ekialdeko Asia
Uharteak denera~1000
Uharte nagusiakHalmahera, Seram, Buru, Ambon, Ternate, Tidore, Aru uharteak, Kai uharteak
Azalera74.505 km²
Punturik garaienaBinaiya
Politika
Herrialdea Indonesia
ProbintziakMolukak, Ipar Molukak
Hiri populatuenaAmbon
Gizartea
Biztanleria2.100.000 bizt. (2006)
Dentsitatea28,2
Talde etnikoakNuaulu, Manusela

Molukak[1] Indonesiako uhartedia da, Ozeano Barean dagoena, Sulawesi eta Timor uhartearen artean. 74.505 kilometro koadroko eremua du, eta 2006an 2.100.000 biztanle zituen. Hiriburua Ambon da.

Izena

Antzinatean, txinatarrek eta europarrek Espezieen uharteak izena eman zieten, espezia asko zegoelako bertan. Egungo izena arabiar merkatariek erabitzen zuten deituratik dator: Jazirat al-Muluk («Erregeen uhartea»)[2].

Geografia

Moluka uharteak hego-ekialdeko Asian daude. Mendebaldean Sulawesi dute, iparraldean Filipinetako itsasoa, Filipinak eta Ozeano Barea, ekialdean Ginea Berria, eta hegoaldean Arafura itsasoa eta Timor[3]. 1027 uharte direla jotzen da; handienak Halmahera eta Seram dira. Uharte gehienak menditsu eta oihantsuak dira; mendirik garaiena, Binaiya (3.027 m) Seramen dago. Klima montzoi haizeen mende dago.

Historia

Portugaldarrek esploratu zituzten Moluka uharteak 1512an. Herbehereek eskuratu zituzten XVII. mendean, eta XIX. mendearen hasieran ingelesak jabetu ziren uhartediaz, urte gutxiz izan bazen ere, ondoren berriro ere Herbehereen eskuetara igaro baitziren. Bigarren Mundu Gerraren ondoren uhartedia Indonesiaren eskuetan geratu zen, eta ordutik aurrera bertako probintzia da. 1950ean Moluka uharteen burujabetasunaren aldeko higikundea sortu zen Ambonen. 1999 eta 2002 artean, musulman eta kristauen arteko liskar latzak izan ziren[4]. 2010ean, Richter eskalaren arabera 6,1 graduko indarra hartu zuen lurrikarak astindu zuen uhartedia[5].

Banaketa administratiboa

Moluka uharteek Indonesiako probintzia bakarra osatu zuten, 1999an bitan banatu zituzten arte: Ipar Molukak (Maluku Utara) eta Molukak (Provinsi Maluku). Ipar Molukak probintzian daude, besteak beste, Ternate, Bacan, Halmahera, Morotai, Obi uharteak, Sula uharteak eta Tidore. Molukak probintziako uharte nagusiak, berriz, hauek dira: Ambon, Aru uharteak, Babar uharteak, Banda uharteak, Buru, Kai uharteak, Kisar, Leti uharteak, Seram, Tanimbar uharteak eta Wetar.

Erreferentziak

  1. ↑ Euskaltzaindia. (2012-06-29). 171. araua: Asiako toponimia. (Noiz kontsultatua: 2013-02-11).
  2. ↑ Ricklefs, M.C.. (1991). A History of Modern Indonesia Since c.1300. (2. argitaraldia) Londres: MacMillan, 24 or. ISBN 0-333-57689-6..
  3. ↑ Moluccas. global.britannica.com (Noiz kontsultatua: 2016-9-16).
  4. ↑ Troubled history of the Moluccas. news.bbc.co.uk (Noiz kontsultatua: 2016-9-16).
  5. ↑ 6,1eko lurrikara Indonesian, Moluka uharteetan. berria.eus (Noiz kontsultatua: 2016-9-16).
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Molukak Aldatu lotura Wikidatan
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Molukak&oldid=5572143"(e)tik eskuratuta