Gartzia Semenoitz Iruñekoa: berrikuspenen arteko aldeak
t →Kaleak |
Euskaltzaindiaren 192. araua |
||
1. lerroa: | 1. lerroa: | ||
{{Biografia_infotaula_automatikoa}} |
{{Biografia_infotaula_automatikoa}} |
||
'''Gartzia |
'''Gartzia Semenoitz''' —{{lang-la|Garsea Scemenonis}}— ([[835]]-[[882]]) [[IX. mendea|IX. mendeko]] [[Iruñeko Erresuma|Iruñeko]] erregeorde edo erregekidea izan zen. |
||
== Biografia == |
== Biografia == |
||
[[Nafarroa]]ko [[Pirinioak|Pirinioetan]] jaio zen, non bere familiak lurraldeak zituen. |
[[Nafarroa]]ko [[Pirinioak|Pirinioetan]] jaio zen, non bere familiak lurraldeak zituen. |
||
[[ |
[[Semeno leinua|Ximeno leinuko]] [[Euskal Herria|euskaldunak]], antza denez, [[Arista leinua]]k kontrolatzen zuen beste [[Iruñeko Erresuma]]ren zatia zuen kontrolpean. Itxuraz Gartzia bere aitaren oinordekoa izan zen [[Gartzia Enekoitz]]en erreinualdian. Horrexegatik, [[Rodako kodexa|Rodako kodex]]ean Iruñeko "beste zatiren" buruzagitzat hartzen dute. |
||
Gartzia Enekoitz [[870]]ean hil eta gero, haren seme eta oinordeko [[Orti I.a |
Gartzia Enekoitz [[870]]ean hil eta gero, haren seme eta oinordeko [[Orti I.a Gartzeitz|Orti Gartzeitz]] [[Kordoba]]n preso zegoela, Gartzia Semenoitz eztabaidagabeko [[erregeorde]] bihurtu zen [[882]]an [[Oibarko setioa]]n hil zen arte. Hala ere, badaude agiriak Gartzia Enekoitz artean bizirik zegoela semea [[880]]an itzuli zenean azaltzen dutenak, eta litekeena da [[882]]ko guduan hil zen erregea Gartzia Ximenitz izatea. Izan ere, ez daude Gartzia Semenoitzek inoiz [[Iruñeko Erresuma]] osoko gobernuan parte hartzen zuten agiriak. |
||
== Ezkontzak eta seme-alabak == |
== Ezkontzak eta seme-alabak == |
||
Gartzia |
Gartzia Semenoitzek lehendabizikoz [[Oneka Zangozakoa|Oneka "Zangozako matxinoa"]] ezkondu eta bi seme-alaba izan zituzten: |
||
* [[Eneko |
* [[Eneko Gartzeitz Iruñekoa|Eneko]], [[Rodako kodexa]]ren arabera, agian aitaren oinordekoa. |
||
* [[Antsa |
* [[Antsa Gartzeitz Iruñekoa|Antsa]], lehendabizikoz [[Orti I.a Gartzeitz|Orti I.a Gartzeitz Nafarroakoaren]] semea zen Eneko Ortitz eta bigarrenez [[Aragoiko konderria|Aragoiko kondea]] zen [[Garindo II.a Aznarez]] ezkondu zituena. |
||
Bigarrenez [[Raimundo I.a Ribagorza eta Pallarskoa]]ren alaba [[Dadildis Pallarskoa|Dadildis]] ezkondu eta seme bi izan zituzten: |
Bigarrenez [[Raimundo I.a Ribagorza eta Pallarskoa]]ren alaba [[Dadildis Pallarskoa|Dadildis]] ezkondu eta seme bi izan zituzten: |
||
22. lerroa: | 22. lerroa: | ||
== Kaleak == |
== Kaleak == |
||
* [[Gartzia |
* [[Gartzia Semenoitz kalea (Iruñea)]] |
||
== Erreferentziak == |
== Erreferentziak == |
||
34. lerroa: | 34. lerroa: | ||
== Kanpo estekak == |
== Kanpo estekak == |
||
{{bizialdia|835eko|882ko| |
{{bizialdia|835eko|882ko|Semenoitz, Gartzia}} |
||
[[Kategoria:Ximeno leinua]] |
[[Kategoria:Ximeno leinua]] |
14:43, 13 azaroa 2020ko berrikusketa
Gartzia Semenoitz Iruñekoa | |||
---|---|---|---|
| |||
Bizitza | |||
Jaiotza | Iruñea, 835 | ||
Herrialdea | Nafarroa Garaia, Euskal Herria | ||
Heriotza | ezezaguna (1188/1189 urte) | ||
Familia | |||
Aita | Semeno Iruñekoa | ||
Ezkontidea(k) | Oneka Zangozakoa Dadildis Pallarskoa | ||
Seme-alabak | |||
Leinua | Ximeno etxea | ||
Jarduerak | |||
Jarduerak | erregeordea, zalduna, gudaria, politikaria eta aristokrata |
Gartzia Semenoitz —latinez: Garsea Scemenonis— (835-882) IX. mendeko Iruñeko erregeorde edo erregekidea izan zen.
Biografia
Nafarroako Pirinioetan jaio zen, non bere familiak lurraldeak zituen.
Ximeno leinuko euskaldunak, antza denez, Arista leinuak kontrolatzen zuen beste Iruñeko Erresumaren zatia zuen kontrolpean. Itxuraz Gartzia bere aitaren oinordekoa izan zen Gartzia Enekoitzen erreinualdian. Horrexegatik, Rodako kodexean Iruñeko "beste zatiren" buruzagitzat hartzen dute.
Gartzia Enekoitz 870ean hil eta gero, haren seme eta oinordeko Orti Gartzeitz Kordoban preso zegoela, Gartzia Semenoitz eztabaidagabeko erregeorde bihurtu zen 882an Oibarko setioan hil zen arte. Hala ere, badaude agiriak Gartzia Enekoitz artean bizirik zegoela semea 880an itzuli zenean azaltzen dutenak, eta litekeena da 882ko guduan hil zen erregea Gartzia Ximenitz izatea. Izan ere, ez daude Gartzia Semenoitzek inoiz Iruñeko Erresuma osoko gobernuan parte hartzen zuten agiriak.
Ezkontzak eta seme-alabak
Gartzia Semenoitzek lehendabizikoz Oneka "Zangozako matxinoa" ezkondu eta bi seme-alaba izan zituzten:
- Eneko, Rodako kodexaren arabera, agian aitaren oinordekoa.
- Antsa, lehendabizikoz Orti I.a Gartzeitz Nafarroakoaren semea zen Eneko Ortitz eta bigarrenez Aragoiko kondea zen Garindo II.a Aznarez ezkondu zituena.
Bigarrenez Raimundo I.a Ribagorza eta Pallarskoaren alaba Dadildis ezkondu eta seme bi izan zituzten:
- Antso, Ximeno leinuaren lehendabiziko erregea.
- Ximeno, Iruñeko infante eta erregeordea.
Kaleak
Erreferentziak
Bibliografia
- Lakarra de Miguel, José María. "Textos navarros del Códice de Roda". Estudios de Edad Media de la Corona de Aragon. 1:194-283 (1945).
- Pérez de Urbel, Justo. "Lo viejo y lo nuevo sobre el origin del Reino de Pamplona". Al-Andalus. 19:1-42 (1954).
- Sánchez Albornoz, Claudio. "Problemas de la historia Navarra del siglo IX". Vianako Printze Erakundea, 20:5-62 (1959).