Txikipedia:Stonehenge: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia

Lerroan

15:47, 10 apirila 2021ko berrikusketa

Stonehenge Neolito garaian eraikitako monumenturik ospetsuenetako bat da. Britainia Handiko Wiltshire konderrian dago, Ingalaterrako hegoaldean, Londrestik 142 km-ra. Haren harri erraldoiak hainbat kilometrotatik ikus daitezke.

Stonehenge duela milaka urte eraikitzen hasi ziren, K.a. 3000 inguruan, baina Hurrengo mila urteetan aldaketa asko egin zizkioten monumentuari; azken aldaketak Brontze Aroan egin zizkioten, K.a. 1500 inguruan.

Ez dakigu ziurtasun osoz zergatik edo zertarako eraiki zuten, baina seguraski jendea erritu erlijiosoak egiteko bilduko zen han.

Nola eraiki zuten?

Lehenik eta behin, harriak moztu eta forma eman zieten. Arkeologoen ustez, antzinako britainiarrek egurrezko ziriak sartu zituzten harrobietako harrien arrakaletan, puskatzeko. Egurra urez bustitzen zenean, zabaldu eta harria zatitzen zuen. Ondoren, eraikitzaileek zizelen eta mailuen bidez, forma ematen zieten.

Gero, harriak monumentuaren lekura eramaten zituzten. Ziurrenik, ibaietatik baltsetan garraiatu zituzten lehendabizi eta, ondoren, lurretik, gizon eta idien taldeei esker. Uste denez, harriak egurrezko lera erraldoietan jartzen ziren eta lurrean arrastaka eramaten zituzten, enborren gainean.

Harriak beren tokian kokatzeko, eraikitzaileek zanga edo zulo sakonak egin zituzten. Harriak haien ondora eraman eta, gero, sokak erabiliz tente jartzen zituzten. Zangak harriz betetzen zituzten harkaitz handiak beraien lekuan tinkoago mantentzeko.

Zertarako eraiki zuten?

Batzuen ustez, Stonehenge eguzkiaren eta ilargiaren mugimenduak aztertzeko erabiltzen zen, behatoki astronomiko baten antzera. Beste batzuek gaixoak sendatzeko leku bat zela pentsatzen dute.

Antzinako britainiarrek uste zuten eguzkiak eta ilargiak beraien bizitzan eragina zuen botere berezia zutela. Litekeena da bertan zeremonia bereziak egitea udako solstizioan (urteko egunik luzeenean) eta neguko solstizioan (urteko egunik laburrenean).

Aditu batzuen aburuz, Stonehengen hiletak egiten zituzten. Hildakoak Avon ibaian zehar eramaten zituztela iradokitzen dute, eta ondoren bertara igotzen zituztela prozesio handi batean. Urteko hileta-zeremoniarik garrantzitsuena, ziur aski, neguko solstizioaren gauean ospatzen zen.

Stonehenge Britainia Handian aurkitu diren ehunka harrizko zirkuluetako bat baino ez da. Brontze Aroan, harriz edo egurrez eraikitako zirkuluak oso garrantzitsuak ziren herri britainiarraren bizitza erlijiosoan.

@@ 1. lerroa: / 1. lerroa: @@
-'''Stonehenge'''
+{{Banner|Ancient Stonehenge - panoramio.jpg}}
+[[Fitxategi:Stonehenge.jpg|500px|thumb|<center>Stonehenge.]]
+'''Stonehenge''' {{Txp|Neolito}} garaian eraikitako monumenturik ospetsuenetako bat da. {{Txp|Erresuma Batua|Britainia Handiko}} Wiltshire konderrian dago, {{Txp|Ingalaterra|Ingalaterrako}} hegoaldean, Londrestik 142 km-ra. Haren harri erraldoiak hainbat kilometrotatik ikus daitezke.
+Stonehenge duela milaka urte eraikitzen hasi ziren, K.a. 3000 inguruan, baina Hurrengo mila urteetan aldaketa asko egin zizkioten monumentuari; azken aldaketak {{Txp|Brontze Aroa|Brontze Aroan}} egin zizkioten, K.a. 1500 inguruan.
-Stonehenge munduko monumenturik ospetsuenetako bat da. Britainia Handiko Wiltshire konderrian dago, hain zuzen ere, Salisbury lautadan , eta harri erraldoi horiek kilometrotatik ikusi daitezke.
+Ez dakigu ziurtasun osoz zergatik edo zertarako eraiki zuten, baina seguraski jendea erritu erlijiosoak egiteko bilduko zen han.
-Stonehenge duela milaka urte eraiki zen. Lanak Neolitoan hasi ziren, K. a. 3000 inguruan. Hurrengo mila urteetan, aldaketa asko egin zizkioten monumentuari. Azken aldaketak Brontze Aroan egin ziren, K. a. 1500 inguruan.
+==Nola eraiki zuten?==
-Ez dakigu ziurtasun osoz zergatik eraiki zuten, baina seguraski jendea erritu erlijiosoak egiteko bilduko zen han.
+Lehenik eta behin, harriak moztu eta forma eman zieten. {{Txp|Arkeologia|Arkeologoen}} ustez, antzinako britainiarrek egurrezko ziriak sartu zituzten harrobietako harrien arrakaletan, puskatzeko. Egurra urez bustitzen zenean, zabaldu eta harria zatitzen zuen. Ondoren, eraikitzaileek zizelen eta mailuen bidez, forma ematen zieten.
+Gero, harriak monumentuaren lekura eramaten zituzten. Ziurrenik, ibaietatik baltsetan garraiatu zituzten lehendabizi eta, ondoren, lurretik, gizon eta idien taldeei esker. Uste denez, harriak egurrezko {{Txp|lera}} erraldoietan jartzen ziren eta lurrean arrastaka eramaten zituzten, enborren gainean.
-Nola eraiki zuten?
+Harriak beren tokian kokatzeko, eraikitzaileek zanga edo zulo sakonak egin zituzten. Harriak haien ondora eraman eta, gero, sokak erabiliz tente jartzen zituzten. Zangak harriz betetzen zituzten harkaitz handiak beraien lekuan tinkoago mantentzeko.
-Lehenik eta behin, harriak moztu eta forma eman zieten. Arkeologoen ustez, antzinako britainiarrek egurrezko ziriak sartu zituzten harrien arrakaletan.
+==Zertarako eraiki zuten?==
-Egurra urez bustitzen zenean, zabaldu eta harria zatitzen zuen. Ondoren, eraikitzaileek zizelen eta mailuen bidez, forma ematen zieten.
+Batzuen ustez, Stonehenge {{Txp|eguzkia|eguzkiaren}} eta {{Txp|ilargia|ilargiaren}} mugimenduak aztertzeko erabiltzen zen, {{Txp|behatoki astronomiko}} baten antzera. Beste batzuek gaixoak sendatzeko leku bat zela pentsatzen dute.
+Antzinako britainiarrek uste zuten eguzkiak eta ilargiak beraien bizitzan eragina zuen botere berezia zutela.  Litekeena da bertan zeremonia bereziak egitea udako {{Txp|solstizio|solstizioan}} (urteko egunik luzeenean) eta neguko solstizioan (urteko egunik laburrenean).
-Gero, harriak monumentuaren lekura eramaten zituzten. Ziurrenik, ibaietatik baltsetan garraiatzen zituzten, eta ondoren, gizon eta idien taldeei esker, lurretik. Uste denez, harriak egurrezko lera erraldoietan jartzen ziren eta lurrean arrastaka eramaten zituzten, enborren gainean.
+Aditu batzuen aburuz, Stonehengen hiletak egiten zituzten. Hildakoak Avon ibaian zehar eramaten zituztela iradokitzen dute, eta ondoren bertara igotzen zituztela prozesio handi batean. Urteko hileta-zeremoniarik garrantzitsuena, ziur aski, neguko solstizioaren gauean ospatzen zen.
-Eraikitzaileek harrientzako zulo sakonak egin zituzten. Ondoren, sokatik tira egin eta tente jartzen zituzten. Zangak harriz betetzen zituzten harkaitz handiak beraien lekuan mantentzeko.
+Stonehenge Britainia Handian aurkitu diren ehunka harrizko zirkuluetako bat baino ez da. Brontze Aroan, harriz edo egurrez eraikitako zirkuluak oso garrantzitsuak ziren herri britainiarraren bizitza erlijiosoan.
-Zertarako eraiki zuten?
+[[Kategoria:Txikipedia]]
-Zergatik eraiki zuten antzinako britainiarrek hain monumentu handia Stonehengen? Zer gertatu zen zehazki leku sakratu honetan?
+[[Kategoria:Txikipedia:Historiaurrea]]
-Batzuen ustez Stonehenge eguzkiaren eta ilargiaren mugimenduak aztertzeko erabiltzen zen. Beste batzuek sendatzeko leku bat zela pentsatzen dute.
-Antzinako britainiarrek uste zuten eguzkiak eta ilargiak beraien bizitzan eragina zuen botere berezia zutela.  Litekeena da bertan zeremonia bereziak egitea udako solstizioan (urteko egunik luzeenean) eta neguko solstizioan (urteko egunik laburrenean).
-Aditu batzuen aburuz, Stonehengen hiletak egiten zituzten. Hildakoak Avon ibaian zehar eramaten zituztela iradokitzen dute, eta ondoren bertara igotzen zituztela prozesio handi batean. Urteko hileta zeremoniarik garrantzitsuena, ziur aski, neguko solstizioaren gauean ospatzen zen.
-Stonehenge Britainia Handian aurkitu diren ehunka harrizko zirkuluetako bat baino ez da. Brontze Aroan, harriz edo egurrez eraikitako zirkuluak oso garrantzitsuak ziren herri britainiarraren bizitza erlijiosoan.