Delia Lauroba

Delia Lauroba
	;
Bizitza
Jaiotza	Donostia, 1909
Herrialdea	Gipuzkoa, Euskal Herria
Heriotza	2004ko urriaren 11 (94/95 urte)
Jarduerak
Jarduerak	ekintzailea eta Abertzale (en)
Kidetza	Emakume Abertzale Batza

Delia Lauroba Yeregi (Donostia, Gipuzkoa, 1909 - ibidem 2004ko urriaren 11) donostiar abertzalea izan zen, Emakume Abertzale Batza (EAB) taldeko kidea. Francoren kontrako euskal erresistentziaren Informazio-Zerbitzuan sartu zen 1937an. Haren lanari esker, bizitza asko salbatu ziren. 1940. urtean atxilotu egin zuten. 1944an geratu zen aske zigor-murrizketa ugariren eta indultuen ondoren.

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Frankismoaren aurkako euskal Erresistentziako Lehen Informazio Sarean sartu zen, Jose Azurmendi bere senarra, Eusko Abertzale Ekintzako kapitaina^[1], atxilotuta zegoela. Geroago Larrinagan fusilatua zuten senarra. Laurobak Burgos eta Puerto de Santa Mariako espetxeetatik informazioa sartu eta ateratzeko bere lanean jarraitu zuen, 1940an sarea osatzen zuten gainerako guztiekin erori zen arte.^[2]^[3]

Alava sarea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Luis Alava Sautuaren omenez “Alava Sarea” deitu izan zaiona (hura izan zen kide nagusietako bat eta 1943an fusilatu egin zuten arrazoi hura zela eta) izan zen Euskadiko presoei babesa emateko eta orduan erbestean zegoen Eusko Jaurlaritzaren eta Euskadiren artean informazioa transmititzeko ekimen garrantzitsuenetako bat. Sareak preso nazionalistei laguntza eman zien. Besteak beste, espetxeen eta kanpoaldearen arteko komunikazio-lerroak irekita mantendu zituen eta informazioa eman zion erbestean zegoen Eusko Jaurlaritzari zein enbaxada ugariri kartzelaratuek jasan behar zituzten egoeraren eta zigorren inguruan. Informazio hura funtsezkoa izan zen Europako herrialdeek kondenatuen zigorrak arintzeko (batez ere, heriotza-zigorra zutenen kasuan) eta espetxean bizi zituzten baldintzen berri emateko. Horrez gain, oinarrizkoa izan zen espetxe barruan zeudenei herrialdearen eta beren bizitzen bilakaeraren berri (horren inguruko informaziorik ez zutelako) edo kanpoko senideei buruzko albisteak emateko.^[4]

Alava sareko emakumeak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Sare horren barruan 4 emakumek bete zuten oinarrizko rola: Bittori Etxeberria nafarrak, Tere Verdes bizkaitarrak eta Itziar Mugika eta Delia Lauroba gipuzkoarrak.^[5] Emakumeen egitekoak honakoak izan ziren: kartzelen eta atzerrian zegoen gobernuaren arteko komunikazio-bideak mantentzea; arlo militar eta politikoko dokumentuak kanpoan ateratzea; erakundea sendotzea; presoei gerraren eta gerraostearen inguruko informazioa ematea, besteak beste.

Atxiloketa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1940an, Alemaniako Gestapok Eusko Jaurlaritzak Parisen, Marceau kalean, zuen egoitza okupatu zuen eta dokumentazio ugari konfiskatu zuen. Dokumentazio haien artean zeuden sareak eskaintzen zuen laguntza baliotsuari buruzko txostenak. Gestapok berehala eman zion informazioa gobernu frankistari eta, 1940ko abenduan, lehen atxiloketak egin zituzten. Guztiak heriotzara zigortu zituzten 1941ean. Huraxe izan zen auzitegi militar batek heriotzara zigortu zituen euskal emakumeen historiako lehen kasua. Dena den, Vatikanoaren esku-hartzeari esker, haien zigorrak ordezkatu egin zituzten. Delia, birritan epaitua, 1942ko ekainean 6 urtetako zigorra ezartzen diote 1944ko martxoan askatasuna lortuz.^[2]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ Zuloaga Muxika, Ione. (2020). Getaria 1936-1945 II. Liburukia : giza eskubideen zapalketa eta errepresioa Gerra Zibilean eta Lehen Frankismoan. Aranzadi Zientzia Elkartea = Sociedad de Ciencias Aranzadi ISBN 978-84-17713-32-4. PMC 1248697256. (Noiz kontsultatua: 2022-10-11).
↑ ^a ^b «Lauroba Yeregui, Delia - Auñamendi Eusko Entziklopedia» aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus (Noiz kontsultatua: 2021-03-20).
↑ (Gaztelaniaz) SA, Baigorri Argitaletxea. (2018-09-22). «TERE, ITZIAR, DELIA Y BITTORI, ESPIONAJE CON NOMBRE DE MUJER» GARA (Noiz kontsultatua: 2021-03-19).
↑ «La red Alava» EITB (Noiz kontsultatua: 2022-10-10).
↑ «Bi emakume donostiar Alava sarean: Itziar Mugika eta Delia Lauroba» Sabino Arana Fundazioa (Noiz kontsultatua: 2021-03-19).^{[Betiko hautsitako esteka]}

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Delia Lauroba "Alava Sarean" presoentzako arnasa Sabino Arana Fundazioa

Datuak: Q106087447

[1] Zuloaga Muxika, Ione. (2020). Getaria 1936-1945 II. Liburukia : giza eskubideen zapalketa eta errepresioa Gerra Zibilean eta Lehen Frankismoan. Aranzadi Zientzia Elkartea = Sociedad de Ciencias Aranzadi ISBN 978-84-17713-32-4. PMC 1248697256. (Noiz kontsultatua: 2022-10-11).

[:0-2] «Lauroba Yeregui, Delia - Auñamendi Eusko Entziklopedia» aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus (Noiz kontsultatua: 2021-03-20).

[3] (Gaztelaniaz) SA, Baigorri Argitaletxea. (2018-09-22). «TERE, ITZIAR, DELIA Y BITTORI, ESPIONAJE CON NOMBRE DE MUJER» GARA (Noiz kontsultatua: 2021-03-19).

[4] «La red Alava» EITB (Noiz kontsultatua: 2022-10-10).

[5] «Bi emakume donostiar Alava sarean: Itziar Mugika eta Delia Lauroba» Sabino Arana Fundazioa (Noiz kontsultatua: 2021-03-19).^{[Betiko hautsitako esteka]}

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]