Erramun Baxok

Erramun Baxok
Bizitza
Jaiotza	Suhuskune, 1928ko abenduaren 26a
Herrialdea	Nafarroa Beherea, Euskal Herria
Bizilekua	Quebec Hiria Lyon Chamalières Treichville Milafranga
Heriotza	Milafranga, 2024ko ekainaren 3a (95 urte)
Hezkuntza
Heziketa	Lyongo Unibertsitate Katolikoa Laval Unibertsitatea
Hizkuntzak	euskara frantsesa
Jarduerak
Jarduerak	soziolinguista, hizkuntzalaria eta unibertsitateko irakaslea
Enplegatzailea(k)	Deustuko Unibertsitatea Victoriavilleko Cégepa  (1968 -  1988) Euskal Herriko Unibertsitatea  (1978 -  1993) Euskal Kultur Erakundea  (1990 -  2005)
Jasotako sariak	ikusi Sarako Idazleen Biltzarreko saria  (2014) UEUren ikasturte-hasierako hizlaria  (1991, 2001)
Kidetza	Euskaltzaindia

Erramun Baxok Indart, edo Erramun Bachoc, (Suhuskune, Nafarroa Beherea, 1928ko abenduaren 26a - Milafranga, 2024ko ekainaren 3a) soziolinguista eta hizkuntzalaria zen. Anitz inplikatua izan da pedagogiaren munduan, soziolinguistikan eta kultur arloan.

Euskal Herritik atera zen gazterik; hala ere, beti izan du Euskal Herriarekiko eta euskararekiko kezka.

Biografia

Gaztaroa eta ikasketak

Familia euskaldunean jaio zen, baina ikasketa guztiak frantsesez egin zituen. Suhuskuneko eskolan ibili ondotik, bigarren mailako ikasketak hainbat ikastetxe eta seminariotan egin zituen. Munduko II. Gerrako gorabeheren arabera, Tarnosen (Bardonnex), Champtoceauxen (Maine eta Loirea) eta Nantesen ibili zen. 1947an bi aldiz lizentziatu zen.

Apaiza eta filosofia-irakaslea (1953-1967)

Apaiza eta Unibertsitateko ikasketak Lyongo Unibertsitate Katolikoan egin zituen, eta han, filosofiako lizentzia erdietsi zuen 1953an. Gero, 1953tik 1967ra, apaiza eta filosofia-irakaslea izan zen, hasieran Lyonen bertan,Chamalièra-n (Puy-de-Dôme) eta ondoren Treichvillen Boli Kostan.

Quebecen irakasle eta soziolinguista (1968-1978)

1968an apaizgoa utzi, Renée Samson-ekin ezkondu eta 1968tik 1978ra Québec-en egon ziren. Beren hiru haurrak han sortu ziren. Han, Harluxet-Mendy eta Xarritton-Durruti bikoteekin ibiltzen ziren, eta elkarrekin ibili ziren Quebec-eko "iraultza lasaian", eta Euskal Herriko autonomia eta euskararen defentsan.

• 
  Klaudio Harluxet
• 
  Piarres Xarritton
• 
  Mari jose Azurmendi

Quebecen filosofia eta psikologia irakatsi zituen Baxokek Victoriavilleko hezkuntza orokor eta profesionalaren ikastetxean (CEGEP). Pertsonalismoari buruzko doktoretza Quebeceko Laval Unibertsitatean aurkeztu zuen 1976an, eta gero, soziolinguistikari buruzko doktoretza ondoko ikasketak Elebitasunari buruzko Ikerketen Nazioarteko Zentroan (CIRB) egin zituen. Hango soziolinguistekin harremanetan ibili zen: William Mackey, Richard Bourhis...

Berriro Euskal Herrian Irakasle, soziolinguista eta kultur eragilea (1978tik)

Hamar urte Quebecen egin ondoren, 1978an itzuli zen Ipar Euskal Herrira, Milafrangara. baina 10 urtez Erramunek Victoriavilleko CEGEParen eta Euskal Herriko Unibertsitatearen arteko urteroko joan-etorriak egin zituen, Euskal Herrian hizkuntzalaritza aplikatua irakasten zuelarik 1978tik 1993ra. Urte horietan, UZEIrekin lan egin zuen (Filosofia Hiztegiarekin batez ere), baita HABErekin ere. Horrez gain, Deustuko Unibertsitatean ere klaseak eman zituen.

Gainera, Ipar Euskal Herriko mugimendu euskaltzalean ere esku hartu zuen: Euskaltzaleen Biltzarrean, Euskal Kultur Erakundean... Ipar Euskal Herrian egin diren inkesta soziolinguistiko gehienetan parte hartu du eta Hego Euskal Herrian, Soziolinguistika Klusterreko eta Bat aldizkariko sorreran.

Euskaltzain urgazle (1996) eta ohorezko euskaltzaina (2010)

Euskaltzaindiak euskaltzain urgazle izendatu zuen 1996ko martxoaren 29an eta ohorezko, 2010eko urtarrilaren 29an.

Euskaltzaindiaren Jagon sailean (1995-1999) eta Sustapen Batzordean (1999-2021) aritu izan zen.

Euskal Kulturaren aldeko inplikazioa

Euskal Kultur Erakundearen lehendakaria izan zen 1994tik 2005era.

Erramun Baxok anitz inplikatua izan da bai mundu pedagogikoan, soziolinguistikoan eta kulturalean:

• permanentzia Ikas pedagogia zentroan eta Euskaraz Bizi multimedia metodoaren sortzea 1979tik 1993ra arte,
• euskararen eta euskal kulturaren jardunaldiak 1981 eta 1994 urteen artean,

• 

  Uztaritzeko Lota Jauregian dago EKEren egoitza.

  Pizkundea-ko (euskal elkarteen federazioa) bulegoko kide 1984tik 1994ra eta Euskal Konfederaziokoa 1995etik 2015era,
• Euskal Kultur Erakundeko administratzaile sorreratik (1990) eta lehendakari 1994tik 2005era,
• parte hartzea hizkuntzaren antolaketa eskemaren idazketan Garapen Kontseiluan, 1995 eta 2000 urteen artean.
• parte hartzea bost urtetariko bost inkesta soziolinguistikoetan, 1991tik 2011ra,
  1. Euskal Herriko Soziolinguistikako Inkestak – Euskararen jarraipena I, II,  III eta IV (1991 - 1996 - 2001 - 2006 - 2011), Eusko Jaurlaritza, Euskal Kultur Erakundea.
  2. Etorkizuna aurreikusten 99 : Euskal Herriko gaztetxoak eta euskara, zuzendariak, Iñaki Martínez de Luna eta Kontxesi Berri-Otxoa, Nafarroako Unibertsitate Publikoa, Euskal Herriko Unibertsitatea, Euskal Kultur Erakundea
  3. Frantziako 33. biztanleriaren erroldako hizkuntzei buruzko 4 galdera, lehen aldikoz (1999). 1995ean, Ustaritzen izan ziren Frantziako eskualde hizkuntzen arteko topaketetan, Kanadan edo Belgikan egiten zenaren adibidea hartuz, frantses zentsu erroldetan eskualde hizkuntzei buruz galdera batzuk egitea aipatu izan zen. Horren ondotik, Pariseko INSEE-k (zentsu eta estatistika institutua) onartu zuen Euskal Kultur Erakundea hizkuntza hoien ordezkaria izan zedin. Erramunek galderen idazlanean parte hartu zuen.
  4. Euskaldun orok altxa burua  Enquêtes sociolinguistiques en Garazi 1982, 2002, Michel Aurnague eta Maia Duguine. 1982an Jakes Aurnaga euskaltzaleak Iparraldeko lehen inkesta soziolinguistiketarik bat burutu zuen, Garazi eskualdeko kolegioetan. Erramunek ohar batzuk egin zizkion orduan. Eta 2002an Mixel Aurnagak, Jakesen semeak, eta Maia Duguinek ber baldintzekiko inkesta egin zuten Erramunen laguntzarekin, datu konparagarriak eskuratzeko.
  5. Euskal nortasuna eta Kultura XXI. mendearen hasieran, 2004 - 2005. 2006an Eusko Ikaskuntzak inkesta horren emaitzak eta horiei buruzko hausnarketa txosten batzuk argitaratu zituen. Erramun, egile eta arduradun taldekoa zen Pantxoa Etxegoin, Terexa Lekunberri, Iñaki Martinez de Luna, Larraitz Mendizabal, Igor Ahedo, Xabier Itzaina eta Roldan Jimenorekin.

• Iñaki Martínez de Luna
• 
  Teresa Lekunberri
• 
  Jean-Baptiste Coyos
• 
  Maia Duguine
• 
  Roldan Jimeno
• 
  Pantxoa Etxegoin (Bob Edme, 2021)

Idazlanak

Liburuak

• 

  UZEI hiztegiak

  Filosofia hiztegia. Bi tomotan. UZEI - Elkar. 1987. Talde honekin batera: Paulo Agirrebaltzategi Kortabarria, Piarres Aintziart, Jose Luis Alvarez Santa Cristina, Jose Antonio Amutxastegi, Xabier Andonegi Gurrutxaga, Roman Azkue, Joxe Azurmendi Otaegi, Mikel Azurmendi Intxausti, Erramun Baxok, Martin Etxeberria, Paco Garmendia Agirrezabalaga, Jesus Mari Goñi Zabala, Juan Mari Ilarduya, Jon Ituarte Etxabe, Paulo Iztueta Armendariz, Henrike Knörr, Edorta Kortadi Olano, Koldo Kortabitarte, Elena Martinez Rubio, Xabier Olano, Jon Sudupe Martija, Jose Ramon Urrutxua, eta Piarres Xarriton. Existentzialismoak ; Emmanuel Mounier artikulua idatzi zuen Baxokek.
• UZEIren Hizkuntzalaritza hiztegian ere artikulu bat idatzi zuen: Hizkuntza geografia artikulua, 19 orr., UZEI 1982.
• Euskaraz bizi, euskara ikasteko ikus-entzunezko metodoa, 6 liburuki, 6 audio-kasete. 1987-1996.
• Euskal mintzabideak, guide de conversation français-basque, A. Duhalde, M. Itzaina eta A. Luberriagarekin batera. Euskaltzaleen Biltzarra, Baiona, Elkar. 1988

Aldizkarietako artikuluak

Euskera aldizkarian

Euskaltzaindiaren Euskera aldizkarian 8 artikulu idatzi zituen Euskal Herriaz, kulturaz, eta Soziolinguistikari buruz:

• 2011ko inkesta soziolinguistikoaren azterketa Ipar Euskal Herriko ikuspuntutik    2012
• Gazteak, aisialdia eta euskara Ipar Euskal Herrian    2010
• Helduen euskalduntzea eta etorkinak Ipar Euskal Herrian. AEK-ko ikaslegoaren azterketa    2009
• Kontsumitzaileen eta erabiltzaileen hizkuntza-eskubideak: kontsumoa, hizkuntza gutxiagotuen indarberritzearen perspektibak    2008
• Euskaltzaindiaren eragina Euskararen Erakunde Publikoaren hizkuntza politika proiektuan    2007
• Eremu urriko hizkuntzak Europa Batuan    2006. , euskera 2, 51. liburukia, Euskaltzaindiaren XI. Jagon Jardunaldiak, 2006-11-24, Bilbo : 919-968. www.erabili.com/zer_berri/muinetik/1166006420.
• Euskalgintza hitzartua Ipar Euskal Herrian    2001
• Euskara elez eta legez Ipar Euskal Herrian    1999

Txillardegi eta Bego Etxebarria Bat aldizkariaz. 1990

Bat aldizkarian

Bat soziolinguistika aldizkarian 16 artikulu idatzi zituen:

• Kultura transmisioa euskararen ikuspegitik Iparraldean    2012
• Euskararen egoera ipar Euskal Herrian    2009
• Txillardegirekin elkarlanean    2009
• Hizkuntza antolaketaren bideetan    2008
• Euskara eta euskal kultura 2020. Ipar Euskal Herriko gogoetak    2007
• Hizkuntza eta nortasuna Ipar Euskal Herrian    2006
• Euskal irakaskuntza Ipar Euskal Herrian    2003
• Euskara eta euskal Eurohiria: Ipar Euskal Herriko ikusmolde bat    2003
• Euskal Soziolinguistika Institutuaren proiektua    2000
• Hizkuntza eta lurraldea    2000
• Hizkuntz inkesta Frantziako erroldan    1999
• Soziolinguistikazko inkestaren irakaspen batzuk    1997
• Erramun Baxok-ekin elkarrizketa: "Herriaren aldeko gogoa ahultzen delarik hiz...    1995
• Subiranotasun nazionala hizkuntza berreskuratzeko    1993
• Politikariak euskararen herri mugimenduaz mintzo    1992
• Hizkuntzen bizitasuna    1990

Beste artikulu batzuk

Gainera beste hainbat artikulu argitaratu zituen beste aldizkari hauetan: Jakin (15), Tantak(2), Zutabe (2), Hermes(1), Larrun(1), ELE (1), Jazten, International Journal of the Sociology of Language...

Euskal Kultur Erakundeak, besteak beste, artikulu hauek azpimarratu zituen:

• Hizkuntza geografia artikulua, Hizkuntzalaritza hiztegia, UZEI. 1982.

• 2000, L’enseignement de la langue basque, in C. Clairis, D. Coastaouec, J.-B. Coyos, Langues et cultures régionales de France - État des lieux, enseignement, politiques, Paris, Sorbonnen, 1999 / 06 / 11-12, Paris, L’Harmattan : 229-238.
• 2001, M.-J. Azurmendi, E. Bachoc, F. Zabaleta. Reversing language shift: The case of Basque, in Joshua A. Fishman, Can threatened languages be saved? Reversing language shift, revisited: A 21st century perspective, Clevedon, Multilingual Matters : 234-259.
• 2005, Inkesta baten inguruko solasak, in Michel Aurnague eta Maia Duguine, Euskaldun orok altxa burua Enquêtes sociolinguistiques en Garazi 1982, 2002, Donostia, Eusko Ikaskuntza : 23-30.
• 2006, Euskal nortasuna eta kultura, XXI. mendearen hasieran, Baxok, E. eta beste. Donostia, Eusko Ikaskuntza.

Ikus, gainera

• Klaudio Harluxet
• Piarres Xarritton
• Bat (soziolinguistika aldizkaria)

Kanpo estekak

• Erramun Baxok | Soziolinguistika bloga (2009-2020 45 artikulu
• Erramun Baxok Jakin aldizkariko 15 artikuluren egilea (horietako hamabi 1998-2001 tartean soziolinguistikaz idatzitakoak)
• «Erramun Baxokekin Donostiatik Sarara» Juan Luis Zabala. Berria 2024-06-14

• Datuak: Q12257073