Gabriela González

Wikipedia, Entziklopedia askea

 

Gabriela González

Bizitza
JaiotzaCórdoba, 1965eko otsailaren 24a (59 urte)
Herrialdea Argentina
 Ameriketako Estatu Batuak
BizilekuaLouisiana
Familia
Ezkontidea(k)Jorge Pullin  (1997ko abuztuaren 10a -
Hezkuntza
HeziketaKordobako Unibertsitate Nazionala
Syracuseko unibertsitatea
Hizkuntzakgaztelania
ingelesa
Jarduerak
Jarduerakastronomoa, katedraduna eta ikertzailea
Enplegatzailea(k)Pennsylvaniako Estatu Unibertsitatea
Louisiana State University (en) Itzuli
Jasotako sariak
KidetzaArteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia
Ameriketako Estatu Batuetako Zientzien Akademia Nazionala
Nazioarteko Astronomia Elkartea
Institute of Physics (en) Itzuli
lsu.edu…
TED: gabriela_gonzalez Edit the value on Wikidata

Gabriela González (Córdoba, Argentina, 1965eko otsailaren 24a)[1] fisikari, ikertzaile eta irakasle argentinarra da. Grabitazio uhinen ikerketan egindako ekarpenengatik eta LIGO grabitazio-uhinen ikerketa-proiektuaren bozeramailea izateagatik da ezaguna gehienbat.[2][3][4][5] Bere azterketa-eremuari buruz egindako 100 argitalpen baino gehiago ditu, pareen berrikuspenaren bidez ikuskatuak.[6] 2017ko apirilean, Estatu Batuetako Zientzien Akademia Nazionalaren aurkikuntza zientifikoaren NAS saria jaso zuen.[7][8][9]

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Dora Trembinsky (Matematikako irakaslea) eta Pedro Gonzálezen (Ekonomia Zientzietan lizentziatua) alaba.[10] Lehen mailako ikasketak Córdoba hirian egin zituen, Luterano Concordia ikastetxean. Bigarren mailako ikasketak Córdoba Garaiko Manuel Lucero Institutuan egin zituen, eta beti nota onak ateratzen zituen. Ekuazioak hain azkar ebazteko gaitasuna zuen, ezen bereak eta gero bere lagunenak ebazten baitzituen.[10][11]

Goi mailako ikasketak egin zituen Matematika, Astronomia eta Fisika Fakultatean (FAMAF) Córdobako Unibertsitate Nazionalean (UNC), eta 1988an lizentziatu zen bertan.[3][4][12] Beti egon zen FAMAFekin lotuta, izan ere, ikasleen zentroko presidentea izan zen eta beti izan zuen harreman zientifikoa berarekin. Gabrielaren arabera, fisikaren familiarekin bat egin zuen zientzia horrek galdera guztiak erantzun zitzakeela uste zuelako, baina geroago konturatu zen fisikak ez duela denetarako erantzunik, erantzunak baino galdera gehiago sortzen dituela.

González, Buenos Aireseko Galileo Galilei planetarioan, 2018ko uztailean

Ondoren, Estatu Batuetan finkatu zen Sirakusako Unibertsitatean ikasteko (1989an, Peter Sawlsonen babespean), eta bertan doktoregoa lortu zuen 1995ean.[12] MITen espezializatu zen,[3] non gero ikertzaile gisa lan egin zuen, Pennsylvaniako Estatu Unibertsitatean bezala.[13] Estatu Batuetara joan aurretik, harreman bat hasi zuen Jorge Pullin fisikariarekin, eta harekin ezkondu zen.[14] Jorge Balserio Institutuan lizentziatu zen, fisikaria da Gabriela bezala, baina Louisianako unibertsitatean Fisika katedrako irakasle gisa egiten du lan, eta fisika kuantikoa ere aztertzen du.[10][12]

Estatu Batuetako Zientzien Akademia Nazionaleko kide osoa da (ez nazioartekoa), AEBetako herritartasuna baitu.

2017an, ikertzaile gisa aritu zen Louisianako Estatu Unibertsitatean, eta LIGOko (Livingstongo Behatokia) lankidetza zientifikoko taldeko bozeramailea izan zen.[15] Lantaldearekin batera, kalibrazioan eta uhin-detektagailuak hobetzen aritzen zen. 2008an, unibertsitatean bere departamenturako katedra osoa jaso zuen lehen emakumea izan zen.

Browndar higidurari buruzko hainbat artikulu argitaratu ditu grabitazio uhinak detektatzeko sentsibilitatearen muga gisa, eta grabitazio uhinen astronomiarako datuen analisian interesa du.[16]

2016ko otsailean grabitazioko lehen uhin-behaketa iragarri zuten LIGOko lau zientzialarietako bat izan zen, 2015eko irailean detektatu zena. Beste hirurak David Reitze, Rainer Weiss eta Kip Thorne izan ziren.[17]

Gonzalezen ustez, "zientzia askoz hobeto joango da gizon adina emakume ditugunean", eta hori gertatuko da fisikariei eta jenioei buruzko mitoak erortzen direnean, emakumeak ikerketatik aldentzen baitituzte, eta lanbidean bizitza normaleko jende arruntak lan egiten duela onartzen denean.[18]

Hanford Erreserbako LIGO interferometroaren iparraldeko besoa.

Ekarpen zientifikoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Gabriela buru duen LIGO behatokiko zientzialari taldeak 2017ko apirilera arte egindako aurkikuntzarik garrantzitsuena grabitazio-uhinen existentziaren berrespena da. Hala ere, hasiera batean ez zitzaion garrantzi handirik eman aurkikuntza horri, nahiz eta geroago egindako frogen arabera grabitazio-uhinen existentziaren froga fede-emaileak aurkitu ziren.[19]

Sariak eta aintzatespenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • 2007: Edward A. Bouchet saria.[20]
  • 2016: Domingo Faustino Sarmiento saria, Argentinako Senatuak emana.[21]
  • 2016: Nature aldizkariak eragin handiena izan duen zientzialarietako bat izateko hautatua.[15]
  • 2017: Bruno Rossi saria.[22]
  • 2017: Estatu Batuetako Zientzien Akademia Nazionalaren urteko saria aurkikuntza zientifikoari, David Reitze eta Peter Saulsonekin batera.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ «La doctora en Física Gabriela González, un orgullo para el país y el mundo | GENTE» web.archive.org 2016-08-29 (Noiz kontsultatua: 2024-02-27).
  2. ↑ (Gaztelaniaz) «Premiaron a Gabriela González, la cordobesa detrás del hallazgo de ondas gravitacionales | Ciudadanos» La Voz del Interior 2016-10-03 (Noiz kontsultatua: 2024-02-27).
  3. ↑ a b c «Gabriela González: "El descubrimiento merece un Premio Nobel" | Perfil» web.archive.org 2016-12-01 (Noiz kontsultatua: 2024-02-27).
  4. ↑ a b «Quién es Gabriela González, la argentina que confirmó la teoría de Einstein - LA NACION» web.archive.org 2018-07-10 (Noiz kontsultatua: 2024-02-27).
  5. ↑ (Gaztelaniaz) Clarín, Redacción. (2016-06-15). «Detectan por segunda vez las ondas gravitacionales que predijo Einstein» Clarín (Noiz kontsultatua: 2024-02-27).
  6. ↑ «List of Peer-reviewed Publications». phys.lsu.edu.
  7. ↑ «Gabriela González, David Reitze, and Peter Saulson» www.nasonline.org (Noiz kontsultatua: 2024-02-27).
  8. ↑ (Gaztelaniaz) Clarín, Redacción. (2017-04-30). «Una argentina, premiada y aplaudida por la comunidad científica mundial» Clarín (Noiz kontsultatua: 2024-02-27).
  9. ↑ (Gaztelaniaz) Stadler, Marta Macho. (2019-02-24). «Gabriela González, astrofísica» Mujeres con ciencia (Noiz kontsultatua: 2024-02-27).
  10. ↑ a b c «La doctora en Física Gabriela González, un orgullo para el país y el mundo | GENTE» web.archive.org 2016-08-29 (Noiz kontsultatua: 2024-02-27).
  11. ↑ (Gaztelaniaz) Stadler, Marta Macho. (2019-04-04). «Gabriela González, la astrofísica que espió a las ondas gravitacionales hasta cazarlas» Mujeres con ciencia (Noiz kontsultatua: 2024-02-27).
  12. ↑ a b c «Gabriela González» www.phys.lsu.edu (Noiz kontsultatua: 2024-02-27).
  13. ↑ (Gaztelaniaz) «Suscripción digital | La Voz | Argentina» La Voz del Interior (Noiz kontsultatua: 2024-02-27).
  14. ↑ (Gaztelaniaz) «Suscripción digital | La Voz | Argentina» La Voz del Interior (Noiz kontsultatua: 2024-02-27).
  15. ↑ a b (Ingelesez) «Nature’s 10» Nature 540 (7634): 507–515. 2016-12-01  doi:10.1038/540507a. ISSN 1476-4687. (Noiz kontsultatua: 2024-02-27).
  16. ↑ «Louisiana State University Physics & Astronomy» web.archive.org 2016-05-16 (Noiz kontsultatua: 2024-02-27).
  17. ↑ (Ingelesez) Maddaloni, Chris; Morello, Lauren. (2016-02-11). «LIGO announces gravitational-wave detection — in pictures» Nature  doi:10.1038/nature.2016.19368. ISSN 1476-4687. (Noiz kontsultatua: 2024-02-27).
  18. ↑ (Gaztelaniaz) Domínguez, Nuño. (2018-08-20). «“La ciencia irá mucho mejor cuando tengamos tantas mujeres como hombres”» El País ISSN 1134-6582. (Noiz kontsultatua: 2024-02-27).
  19. ↑ (Gaztelaniaz) «Conferencia de Gabriela González y Jorge Pullín» Universidad Nacional de Córdoba 2018-11-29 (Noiz kontsultatua: 2024-02-27).
  20. ↑ «Edward A. Bouchet Award / Fisica / Premios y recompensas cientificos - CIRS» web.archive.org 2016-12-01 (Noiz kontsultatua: 2024-02-27).
  21. ↑ (Gaztelaniaz) «EL SENADO DISTINGUIÓ CON MENCIÓN DE HONOR A LA CIENTÍFICA GABRIELA GONZÁLEZ» hsn,senado, (Noiz kontsultatua: 2024-02-27).
  22. ↑ (Ingelesez) «Top high-energy prize awarded to LSU physicist and LIGO scientist Gabriela González» EurekAlert! (Noiz kontsultatua: 2024-02-27).

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Gabriela González
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Gabriela_González&oldid=9611269"(e)tik eskuratuta