Iñaki Gallaga

Iñaki Gallaga
Bizitza
Jaiotza	Zugastieta, 1912
Herrialdea	Bizkaia
Bizilekua	Begoñako errepublika
Heriotza	Bilbo, 1965 (52/53 urte)
Hezkuntza
Hizkuntzak	gaztelania
Jarduerak
Jarduerak	musikaria, tabernaria, abeslaria eta abesbatza-zuzendaria
Lan nabarmenak	ikusi San Anton Abesbatza;

Iñaki Gallaga Tierra (Zugastieta 1912 - Bilbo, 1965) Bilboko San Anton abesbatzaren sortzailea izan zen 1947an, eta zuzendaria gero.^[1] Lehenago Gallaga Abesbatza eta Alaitasuna Abesbatza ere sortu eta zuzendu zituen.^[2]

Iñaki jaio zenean gurasoak Zugastietan bizi ziren (La Arboleda), baina handik gutxira Bilbora mugitu ziren. Hamazortzi hilabete besterik ez zituelarik, poliomielitis gogor batek hankak oso jota utzi zizkion, eta harrezkero gurpil-aulki batean mugitu behar izan zuen beti. Hala ere egoera fisiko horrek ez zen izan eskolara joateko oztopo gaindiezina; hasieran Zugaztietako eskolan eta gero Urazurrutiako eskolan, Bilbon, normal ikasi zuen, baita solfeo ere.

Musikari autodidakta izan zen, bere kabuz ikasi zuen akordeoia eta gitarra jotzen. Hori ikasi ondoren, Francisco Bengoak armonia eta musika-konposizioa irakatsi zion. Zenbait obra konposatu zituen abesbatza, txistu, hari eta ziarako, baina, tamalez, batzuk galdu egin dira.

Abesbatza-zuzendaria (1943-1949)[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Baxu-ahots ederra zuen eta kantuan aritzen zen talde batean, hasieran familia giroan, Gallagatarren txakolindegian, baina 1943an hainbat lagunen artean Gallaga Abesbatza antolatu zuten. Gallaga anaiek kuarteto bat osatu zuten familian abesteko, nahiz eta noizbait lagunen aurrean ere kantatzen zuten. Bere errepertorioa bilbainadek eta euskarazko abestiek osatzen zuten, Iñakiren gitarra lagun. Geroago , Iñaki gazte bizigarri haren eraginez, abesbatza txiki bat ere osatu zuten, txakolindegian batzen ziren kantuzaleekin, eta haiekin antolatu zuen Gallaga Abesbatzak. 1943tik aurrera, Santa Ageda bezperan, kide guztiak kamioi batean ibiltzen ziren Santa Marina Erietxeraino, han zeudenen gaixoen aurrean kantatzeko. Gero, Uribarrin, Gurutzearen Auzoan eta Begoñalden egiten zuten, eta txakolindegira itzultzen ziren, biraren azken puntura; handik egun batzuetara, Santa Marinako erietxera eramaten zuten dirua, koruak kontzertu txiki bat ematen zuen ekitaldi baten bidez.^[2]

1949ko otsailean, San Antongo talde batek afari-merienda bat antolatu zuen txakolindegian. Bertan, Iñakik esan zien laster Santa Marinan jotzeko asmoa zuela, eta errefortzu gisa joateko gonbita egin zien. Proposamena onartu egin zen eta, beraz, hogeita hiru abeslari joan ziren sanatoriora.^[2] Talde hori izan zen San Anton Abesbatzaren hazia. Hasieran Alaitasuna Abesbatza sortu zuten. Iñaki Gallaga abesbatza horren zuzendaria izan zen 1949ra arte, orduan Solokoetxeko parrokiako lokaletara mugitu ziren eta San Anton Abesbatza (gaztelaniaz: Orfeón San Antón) sortu zuten.

Gerra osteko giro frankistan abesbatza sortzea ez zen erraza izan, Klaudio Gallastegiren laguntzari esker lortu zuten, garai hartan Bilboko San Anton elizako apaiza zena. Euskal tradizioko musika hedatzen, abesten eta biltzen 70 urte baino gehiagotan aritu izan den abesbatza honen sustatzaile eta eragilea izan zen Iñaki Gallaga.^[3]

1950ean aurkeztu zen ofizialki San Anton Abesbatza Bizkaiko hiriburuko Campos Elíseos antzokian Francisco Bengoaren zuzendaritzapean. 1952an Andoni Arregi hartu zuten zuzendari; 1974an José Antonio Calzada; eta 1977an Alfredo Hurtado de Saracho.

Gallaga txakolindegia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Iñaki Gallagaren gurasoak (José Ramón Gallaga Mancisidor eta Nazaria Tierra Jauregi) Begoñan finkatu ziren 1942an. Bost sema-alaba ziren: Iñaki, Miren, Kepa, Gotzon eta Joseba. Familiak Matías izeneko txakolina hartu zuen bere gain, ordura arte Matias Sarasola eta Agustin Sarasolarena izan zena, eskualdatuz. Lonja Félix Anza ardogilearena zen, eta Zabalbide kaleko 110. zenbakiaren beheko solairuan zegoen.^[2]

Eraikina Begoñako Lur-Langileen etxearekiko ("sindikatua"^[4]) perpendikularra zen eskuinetik. eta Santa Monika komentuko horma hesi baten aurrean Zabalbide kalean, hiru solairu zituen, eta lehenengo biak Begoñako Batzokiaren egoitza izan ziren, gerra zibilaren ondoren konfiskatu eta Frente de Juventudes"ekoei eman zizkioten, hark jarduera txiki bat baitzuen. Hara joaten zirenei ideario Joseantonianoa erakusten zitzaien, eta danborrak eta korneta jotzen, desfileetan ateratzeko. Hala ere, eskaintza erakargarria izan arren, badirudi ez zela mugimendu handirik izan bi solairu haietan. Hirugarren solairua familia etxebizitzetarako zen.^[2]

Bi platanero zuhaitz eder zeuden Zabalbideko errepidean, eta harrizko sei mailako eskaileratik jaisten zen etxearen aurreko plazara. Etxearen ate nagusia erdian zegoen. Sartu ahala, metro batzuetara eta ezkerretara, mostradorea, harraska eta apalategia. Horien atzealdean jantoki nagusia zegoen, korridore batetik sartzen zena. Sarreraren eskuinean denda zegoen eta atzean, beste jantoki txikiago bat eta sukaldea. Korridorearen amaieran beste ate bat zegoenean, patio batera ematen zuena, mahai handi batzuekin, eta altuera ertaineko zementuzko horma batek banatzen zuena. Hor ortua ere bazegoen.^[2]

Eraikina bota zuten eta Begoñako nekazari eta abeltzainen sindikatuarena ere geroago. Horien ordez, gaur egun, etxebizitza-bloke handi bat dago, etxabea, solairuartea eta hamabi solairukoa, Artazuriña eta Zabalbide kaleen artean izkina egiten duten puntuan eraikia, Zumalakarregi hiribidetik gertu. Artazurina baserri zahar baten izena zen eta kalea orduan Otxarkoagako bide gisa ezaguna zen. Inguru horretan aldaketa handia izan arren, sarrerako bi zuhaitzak errespetatu dira, eta, beraz, erraz identifikatzen da non kokatu ziren txakolina eta gainerako soloak.^[2]

Erdiko platanero zuhaitz handi bi horien ezkerraldean zegoen Gallaga txakolindegia.
Toki bera 1981an. Baserritarren Sindikatu-etxea oraindik zegoela.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ «Orfeón San Antón - San Antón Abesbatza - Auñamendi Eusko Entziklopedia» aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus (Noiz kontsultatua: 2024-03-29).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g (Gaztelaniaz) «Sindicato de labradores y ganaderos y taberna Gallaga» Santutxu Zaharra 2022-01-13 (Noiz kontsultatua: 2024-03-30).
↑ «San Anton Abesbatza» San Anton Abesbatza 2022-11-13 (Noiz kontsultatua: 2024-03-29).
↑ (Gaztelaniaz) Ponce, Pedro. (1984-03-06). Desaparece el rincón baserritarra de mayor solera en Begoña. Ayer fue derribado el edificio del sindicato agrícola. En agosto de 1922 se había colocado la primera piedra.. , 5 or..

Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Datuak: Q125251159

[:02-1] «Orfeón San Antón - San Antón Abesbatza - Auñamendi Eusko Entziklopedia» aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus (Noiz kontsultatua: 2024-03-29).

[:0-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g (Gaztelaniaz) «Sindicato de labradores y ganaderos y taberna Gallaga» Santutxu Zaharra 2022-01-13 (Noiz kontsultatua: 2024-03-30).

[3] «San Anton Abesbatza» San Anton Abesbatza 2022-11-13 (Noiz kontsultatua: 2024-03-29).

[4] (Gaztelaniaz) Ponce, Pedro. (1984-03-06). Desaparece el rincón baserritarra de mayor solera en Begoña. Ayer fue derribado el edificio del sindicato agrícola. En agosto de 1922 se había colocado la primera piedra.. , 5 or..

[1]

[2]

[3]

[4]