Ifigenia Martínez
.svg){kind=logo}
.svg){kind=logo}
.svg){kind=logo}
Ifigenia Martha Martínez Hernández (Mexiko Hiria, Mexiko, 1925eko ekainaren 16a – 2024ko urriaren 5) mexikar politikaria, ekonomialaria, irakaslea, katedraduna eta diplomazialaria izan zen, Movimiento Regeneración Nacional (Birsortze Nazionaleko Mugimendukoa) eta Iraultza Demokratikoaren Alderdiaren (PRD) sortzailea, Cuauhtémoc Cárdenas eta Porfirio Muñoz Ledorekin batera.[1] Hiru aldiz diputatu federala izan da; 1988tik 1991ra bitarteko LIV. legegintzaldian Europar Batasunaren Kongresuko senataria, eta 2017an Mexiko Hiriko Biltzar Eratzaileko kidea.[2] 2018ko irailaren 1ean, senatari lanetan hasi zen Europar Batasuneko Zerrenda Nazionaleko Kongresuan, eta Dekanoen Mahaiko presidente.[3]
Biografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Bizitza pertsonala
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Ifigenia Martínez Alfredo Navarrete Romero ekonomialariarekin ezkondu zen, Nacional Financiera enpresako zuzendari ohiarekin.
Ikasketak eta prestakuntza
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Ifigenia Martha Martínez Hernándezek Mexikoko Unibertsitate Nazional Autonomoan (UNAM) ekonomian lizentziatu zen, eta Harvardeko Unibertsitatean ekonomiako maisutza lortu zuen lehen mexikarra da, eta doktore ere bada. 1950ean Latinoamerikarako eta Kariberako Batzorde Ekonomikoaren (CEPAL) sortzaileetako bat izan zen.[4]
UNAMeko Finantza Publikoetako irakaslea izan zen eta 1957tik 1962ra Latinoamerikako Moneta Ikasketen Zentroko (CEMLA) katedraduna izan zen.[4] 1960an UNAMeko Ekonomia Ikerketen Institutuko ikertzaile izendatu zuten eta 1967an UNAMeko Ekonomia Eskola Nazionaleko zuzendaria izan zen. 1968an Unibertsitatearen defendatzaile nagusietako bat izan zen, Hiri Unibertsitarioan armada inbaditu ondoren.[5]
Ibilbide politikoa
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Lehen karguak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]1958tik 1959ra Jaime Torres Bodet hezkuntza publikoko idazkariaren aholkularia izan zen; 1961etik 1965era Antonio Ortiz Mena Ogasun eta Kreditu Publikoko idazkariaren aholkularien koordinatzaile, eta 1965etik 1970era Lehendakaritzaren Idazkaritza zaharraren bulegoko buru.[4] Martínez izan zen administrazio publikoan erantzukizun handiko postuetara iritsi zen lehen emakumeetako bat, adin goiztiarrean gainera. SHCP Ogasun Idazkaritzan idazkariorde aritu zen, Alderdi Iraultzaile Instituzionalak Legegintzaldiko diputatu federal hautatu zuen, non New Yorkeko Mexikoko enbaxadore izan baitzen, Nazio Batuen Erakundearen aurrean, Kanpo Harremanetarako Idazkaritzako kanpo politikako aholku-batzordeko kidea.
PRD Fundazioa
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Cuauhtémoc Cárdenas eta Porfirio Muñoz Ledorekin batera, Corriente Democrática (Korronte Demokratikoa) alderdia zuzendu zuen, Alderdi Iraultzaile Instituzionaletik dimisioa eman eta gero, Iraultza Demokratikoko Alderdiaren Sortzaile nagusi gisa parte hartzeko, Barrutiko Federalak hautatutako errepublikako lehen senataria izan zen. Oposizioko alderdi baten ordezkaria izan zen LIV Legebiltzarrean, non Administrazio Kontseiluko lehendakariordea eta parlamentu-taldearen koordinazio-ordea, Iraultza Demokratikoko Batzorde Nazionalaren Ikasketa Institutuko zuzendaria eta ikasketa eta programen ordezkaria. PRDkoa, LVI Legebiltzarreko diputatu federala, PRDko CENeko finantza idazkaria, orduko Barrutiko Federalak hautatutako Cuauhtémoc Cárdenas lehen gobernuburuaren aholkulari ekonomikoa; PRDko CENeko idazkari nagusia, 2000. urtean DFko gobernuburu izateko PRDren aurre-hautagaia, PRDko CENeko parlamentu gaietarako idazkaria, PRDko kontrol-organo zentraleko presidenteordea, Andrés Manuel López Obradorren presidentetzarako kanpainetako koordinatzaile ekonomikoa.
Ifigenia Martínez Batasunaren Kongresura itzuli zen, LXI. Legegintzaldian (2009 - 2012), diputatu federal gisa; Dekanoen Zuzendaritza Mahaiko presidente gisa, eratze-saioa gidatu zuen, eta ezkerreko lehen emakumea bihurtu zen sarrerako diputatu federalei konstituzio-protesta egiten.
Aholku Batzordeko presidentea eta IIAren (Mexikoko Berreraikuntzarako Elkarrizketa; PRD, PT eta Konbergentziaz osatua) direktiba politikoa, lehen Frente Amplio Progresista zena.
Ifigenia Martínez Barruti Federalaren erreforma politikoaren bultzatzaile nagusietako bat izan zen, eta 2016an Mexiko Hiriko Batzar Eratzaileko diputatu hautatu zuten, eta haren lehendakariordea izan zen.
PRDri uko egitea
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Sustatzaile nagusia izan zen ezkerreko alderdien koalizio handia gauzatu ez zenean eta PAN-PRD aliantza berretsi zenean, Ifigeniak sortu zuen alderditik urrundu eta presidentetzarako hauteskundeak baino egun batzuk lehenago dimisioa eman zuen, uneko presidentearekin zuen hurbiltasuna agerikoa izan zen beti, eta horregatik hirugarren aldiz lagundu zion Andrés Manuel López Obrador presidentetzarako hautagaiari, zeinaren erreferentzia eta aholkularia ere baden; 2018ko abenduaren 1ean, Lopez Obrador presidentea Doña Ifigeniarekin besotik helduta iritsi zen kargu hartzera San Lazarora konstituzional bat egitera, azken urteotan ezkerreko alderdi batetik atera den lehen presidente gisa.
UNICEFen aholku-kontseilu nagusia osatu zuen Martínezek, eta Mexikoko Unibertsitate Nazional Autonomoko (UNAM) Ekonomia Fakultateko ikasle ohien elkarteko lpresidenteordea izan da. UNAM Fundazioaren fundatzaile eta bazkide aktiboa da, Ekonomia Politikoaren Mexikoko Akademiaren sortzailea eta bazkidea.
Herrialdeko ekonomialari onenek osatzen duten Huatusco taldeko kidea da.
Ifigenia Martínez El Universal egunkariko editorialista izan da, eta hainbat argitalpenen egile. Bertan, ospetsu egin zuen "La Distribución del Ingreso en México" bere lan magistrala dago; nazioko eta nazioarteko hizlaria; hainbat aintzatespen jaso ditu, bai naziokoak, bai nazioartekoak, eta 1960an ekonomia saria eta 1966an "Urteko emakumea" saria jaso zuen.
Sariak eta aintzatespenak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- 1960an ekonomia saria.
- 1966an Urteko emakumea saria.
- 2009ko urrian Benito Juárez domina, 1833tik sortutako Geografia eta Estatistika Elkarteak emana.
- 2019ko martxoan, Sor Juana Inés de la Cruz domina jaso zuen lehena izan zen, Diputatuen Ganberak emana emakume gorenei.
- 2021eko urriaren 7an Belisario Domínguez domina, Senatarien Ganberan.[6]
Argitalpenak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Deuda externa y soberanía nacional. Ciudad de México: UNAM. 1986. OCLC 18545491.
- Algunos efectos de la crisis en la distribucion del ingreso en Mexico. Ciudad de México: UNAM. 1989. ISBN 9683608256. OCLC 1025832545.
- Economía y democracia: una propuesta alternativa. Ciudad de México: Grijalbo. 1995. ISBN 9700505960. OCLC 33249822.
- Globalidad, crisis y reforma monetaria. Ciudad de México: UNAM. 1999. OCLC 1024528987.
- El nuevo poder del Congreso en México. Ciudad de México: Porrúa. 2001. ISBN 9781512923100. OCLC 932337353.
- México: desarrollo y fortalecimiento del sector estratégico de energía eléctrica. Ciudad de México: Porrúa. 2003. ISBN 9781512904406. OCLC 949139246.
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ Academia Mexicana de Economía Política, A.C.. (24 de noviembre de 2014). Miembros de la AMEP Dra. Ifigenia Martínez y Hernández. .
- ↑ Fundación UNAM. (24 de noviembre de 2015). Ifigenia Martínez, una de las mujeres más influyentes del país. .
- ↑ República, Senado de la. «Senadora Ifigenia Martínez Hernández» www.senado.gob.mx.
- ↑ a b c Secretaría de Gobernación. (2012). Perfil del legislador. Martínez y Hernández, Ifigenia Martha. .
- ↑ Cámara de Diputados. (2009). Dip. Ifigenia Martha Martínez y Hernández. .
- ↑ Arellano, Silvia. (7 de octubre de 2021). «Ifigenia Martínez recibe medalla Belisario Domínguez; “es tiempo para la unidad”, dice» Milenio Diario.
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Datuak: Q1876431
Multimedia: Ifigenia Martha Martínez y Hernández / Q1876431