Irlandako Nazio Askapenerako Armada

Irlandako Nazio Askapenerako Armada
Datuak
Mota	Paramilitarra
Herrialdea	Irlandako Errepublika eta Ipar Irlanda
Historia
Sorrera	1974
Desagerpena	2009ko urriaren 11

Irlandako Nazio Askapenerako Armada (ingelesez: Irish National Liberation Army, INLA; irlanderaz: Arm Saoirse Náisiúnta na hÉireann) 1974an sortutako Irlandako talde armatu errepublikarra da.

Irlandako Mugimendu Errepublikar Sozialistako adar armatua da, zeinaren adar politikoa Irlandako Alderdi Errepublikar Sozialista (Irish Republican Socialist Party, IRSP) den. Eragin nabaria izan zuen Ipar Irlandako testuinguruan 1970 eta 1980ko hamarkadetan. Egun, aldiz, Ipar Irlandako talde armatu txikietako bat da. INLAk ondoko izenak ere erabili dituela uste da: Catholic Reaction Force (CRF), Peoples' Republican Army (PRA) edo Peoples' Liberation Army (PLA).

Historia

INLA IRA Ofizialaren zatiketa batetik jaio zen, erakunde horretatik sozialista iraultzaile batzuk aldendu zirenean, tartean Bernadette Devlin McAliskey eskubide zibilen aldeko aktibista. IRSPko kide batzuek, Seamus Costello buruzagi karismatikoari jarraiki, mugimenduaren adar militarra sortzea erabaki zuten orduan, lehenik PLA (Peoples' Liberation Army) eta ondoren INLA izena hartuz. Erakundean, horrela, IRA Ofizialaren ildoarekin ados ez zeuden militanteak eta 1974an Behin-behineko IRAk planteatutako su-etenarekin bat ez zetozenak bildu ziren, beti ere Irlandako gatazkaren ikuspegi sozialista eta iraultzaile batean oinarrituz.

Sorreratik INLA eta IRA Ofizialaren arteko enfrentamendu armatua eman zen. Istilu horietan INLAko Buru Militarra zen Séamus Costello-k (1977an Dublinen) eta IRA Ofizialeko Billy McMillen-ek bizia galdu zuten, beste batzuen artean.

1979ko martxoan INLAk Ipar Irlandako kontserbadoreen buru Airey Neave hil zuten, Margaret Thatcherren lagunmina.

1980ko hamarkadaren bukaeran, INLAk barne zatiketa gogorra pairatu zuen. 1987an militante batzuek Irlandako Herriaren Askapenerako Erakundea (Irish People's Liberation Organization, IPLO) sortu zuten. INLA eta IPLOren artean enfrentamendu militar gogorra eman zen 1992ra arte. Une horretan, Behin-behineko IRAk IPLOren aurka jo zuen, erakunde honek droga-trafikoarekin zuen harremanak mugimendu errepublikar osoa kaltetzen zuelakoan. Behin-behineko IRAk IPLOko kide bat hil, hamabi zauritu, eta hainbat heriotzez mehatxatu zituen, Irlandatik kanporatuz. Honek IPLOren desagerketa ekarri zuen.

1997an INLAko preso batzuek Ulsterko Boluntarioen Indarreko (UVF) Billy Wright hil zuen Maze-ko espetxean.

1998an INLAk su-etena aldarrikatu zuen, Omagheko atentatuaren ostean (Benetako IRAk aldarrikatutakoa) IRSP bere adar politikoak eginiko deialdi baten ostean. Ostiral Santuko Akordioaren aurka agertzen bada ere, eta nahiz eta bere egitura militarra mantentzen duen, Ipar Irlandako talde armatuen jarduera aztertzen duen IMCk (Independent Monitoring Commission) "bakearentzat oztopo bat ez dela" dio.

2009ko urriaren 11n borroka armatua bukatutzat eman zuen 11 urteko su-etenaren ostean.

Kide ezagunak

Séamus Costello: INLAko Buruzagitzako lehen burua, Dublinen 1977an hila.
Ronnie Bunting: jatorri protestantekoa, INLAren Belfasteko Brigadako burua zen 1980an, Ulsterko Askatasunaren Borrokalariak taldeak (UFF) hil zuenean.
Dominic McGlinchey: Behin-behineko IRAko kide esanguratsua, INLArekin bat egin zuen, 1984an atxilotu zuten arte INLAren Buruzagitzako buru izanez. 1994an hil zuten, inork bere gain hartu ez zuen ekintza armatu batean, Droghedaen (Irlandako Errepublika).
Dessie O'Hare: Border Fox bezala ezaguna, Behin-behineko IRAko kidea zen hau ere, eta INLAko buruzagi bihurtu zen gero. 1987an atxilotu zuten.
Gerard Steenson: Belfastekoa, Doctor Death bezala ezaguna. Segurtasun indarretako hamabi bat kideren heriotzaren erantzulea, 1975ean, 16 urte zituenean, Billy McMillen IRA Ofizialeko kidea hil zuela uste da. 1987an IPLOrekin bat egin zuen, eta urte bereko martxoan hil zuen INLAk.
Patrick Campbell, Belfasten 1977an jaioa, 1999an hil zuten Dublinen, Direct Action Against Drugs drogen aurkako INLAren kanpainan parte hartzen ari zela.