Jevgeni Xapoxnikov
Jevgeni Ivanovitx Xapoxnikov (errusieraz: Евгений Иванович Шапошников; Bolxoi Log, 1942ko otsailaren 3a – Mosku, 2020ko abenduaren 8a) errusiar komandante militarra izan zen, Sobietar Armadako aire mariskala izan zena. SBAKko Batzorde Zentraleko kidea, Sobietar Batasuneko azken Defentsa Ministroa izan zen, departamendu horretatik Errusiako Armada Federalerako trantsizioa zuzenduz.
Biografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]1963an Kharkiveko Pilotuen Abiazio Militarreko Goi Eskolan (gaur egungo Ukraina) lizentziatu zen, gero Karpatoen Barruti Militarrean zerbitzatuz. 1966an, Sobietar Aire Indarren Yuri Gagarin Aire Indarren Akademian sartu zen, eta hiru urte geroago lizentziatu zen. 1971 eta 1975 bitartean, gai politikoetarako abiazio erregimentuko komandanteorde izan zen, eta gero erregimentuko komandante gisa. 1975ean, borroka dibisio bateko komandanteorde gisa, Karpatoen Barrutira itzuli zen, 1979an bere gain hartu zuen agintea.
1987an, Alemaniako Indar Sobietarren Taldeko komandante izendatu zuten. Hurrengo urtean Aire Indarren 16. destakamenduko agintea hartu zuen. Indar Talde horretan mailaz igo zen, eta bi urte geroago komandante nagusi izatera iritsi zen (1988) eta buruzagi. Bere lanak SBAKko Batzorde Zentraleko kide hautatua izateko ohorea lortu zuen, baita Sobietar Batasuneko Defentsa Ministroordea ere.
1991ko abuztuaren 19tik 21eko estatu kolpe saiakeran, Dmitri Jazov Sobietar Defentsa ministroari bere tropak Moskutik ateratzeko eta Larrialdi Egoerarako Estatu Batzorde sortu berria sakabanatzeko proposatu zion, 1991ko abuztuaren 23an, porrotaren ostean. Batzordearen, Gorbatxov presidenteak SESBeko Shaposhnikov Defentsa ministro izendatzeko dekretua sinatu zuen eta erabaki hori Sobietar Batasuneko Sobiet Gorenaren saioan aurkeztu zuen. Abuztuaren 29an, establezimendu honek, Sobietar Batasuneko Konstituzioaren 113. artikuluaren 3. paragrafoaren arabera, bere izendapena onartu zuen.
Shaposhnikov-ek Belavezhako Ituna onartu zuen, SESBren desegitea eta bere ordez Estatu Burujabeen Erkidegoa (EBE) ezartzea deklaratzen zuena. Armadaren goialdetik, Defentsa Ministerioan, Sobietar Armadaren erreforma eta trantsizio prozesua proiektatu zuen estatu berriaren defentsan sendotzeko, nahiz eta bere lehen fasean EBEeko Indar Armatu gisa agertu zen. .
1992ko urtarrilean, Estatuko Kremlin jauregian egindako Armadako Ofizialen Batzarrean (aginpiderik ez zuena), lau mila ofizial baino gehiagoren aurrean, militarren interesei traizioa egitea leporatu zioten. Hilabete geroago amaituko zuen dimisioa, urte hartako maiatzean, bere kide ohien etengabeko kritiken ostean.
1994ko urtarrila eta 1996ko abuztua bitartean, Errusiar Federazioko presidentearen ordezkaria izan zen Rosoboronexport-en, armak eta ekipamendu militarrak esportatzeko eta inportatzeko estatuko enpresan.
1995eko azaroa eta 1997ko martxoa bitartean, Errusiako Aeroflot hegazkin konpainiako zuzendari nagusi gisa lan egin zuen. Kargu hori utzita, arlo politikora itzuli zen Errusiar Federazioko presidentearen laguntzaile gisa, lehenik Boris Yeltsin eta gero Vladimir Putin. 2004ko martxora arte egon zen.