Urtarrilaren 17

Urtarrilaren 17a gregoriotar egutegiaren urteko hamazazpigarren eguna da. 348 egun falta dira urtea amaitzeko, 349 egun bisurteetan.

Jaiotzak Euskal Herrian Luis Antón del Olmet Jaiotza: Bilbo, 1886 Heriotza: 1923ko martxoak 2 Xabier Eskurza Jaiotza: Trapagaran, 1970 Antonio Pildain Jaiotza: Lezo, 1890 Heriotza: 1973ko maiatzak 7 Gregorio Balparda Jaiotza: Portugalete, 1874 Heriotza: 1936ko abuztuak 31 Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Munduan Benjamin Franklin Jaiotza: Boston, 1706 Heriotza: 1790eko apirilak 17 Muhammad Ali Jaiotza: Louisville, 1942 Heriotza: 2016ko ekainak 3 Michelle Obama Jaiotza: Chicago, 1964 Auguste Comte Jaiotza: Montpellier, 0000 Heriotza: 1857ko irailak 5 Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Artikulurik ez duten Urtarrilaren 17ko jaiotzak Eartha Kitt • Stanisław August Poniatowski • Alain Badiou • Calvin Harris • Álvaro Arbeloa • Betty White • Steve Harvey • Eskuz gaurkotu Heriotzak Euskal Herrian Juan Crisostomo Arriaga Jaiotza: 1806ko urtarrilak 27 Heriotza: Paris, 1826 Pierre Topet Jaiotza: 1786ko uztailak 26 Heriotza: Barkoxe, 1862 Mateo Moraza Jaiotza: 1817ko irailak 21 Heriotza: Gasteiz, 1878 Jean Errekart Jaiotza: 1909ko uztailak 12 Heriotza: Paris, 1971 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Munduan Marco Polo Jaiotza: 1254ko irailak 15 Heriotza: Venezia, 1324 Rutherford Birchard Hayes Jaiotza: 1822ko urriak 4 Heriotza: Fremont (Ohio), 1893 Camilo José Cela Jaiotza: 1916ko maiatzak 11 Heriotza: Madril, 2002 Francis Galton Jaiotza: 1822ko otsailak 16 Heriotza: Surrey, 1911 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Artikulurik ez duten Urtarrilaren 17ko heriotzak Edmond About • Paulus Potter • Louis Comfort Tiffany • Yosa Buson • Varlam Shalamov • Lola Montez • George Bancroft • Art Buchwald • Eskuz gaurkotu

Gertaerak 1819 - Simon Bolibarrek (irudian) Kolonbiako errepublika aldarrikatu zuen. 1945 - Sobietarrek Varsovia nazien eskuetatik indarrez hartu zuten. 1995 - Japonia: 7,2º Richter eskalako lurrikara batek, 5.500 hildako utzi zituen. + Gertaera gehiago... Egutegia << Urtarrila >> Al As Az Og Or Lr Ig 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 2020 Aurreko eta hurrengo urteetan 2017: asteartea 2018: asteazkena 2019: osteguna 2021: igandea 2022: astelehena 2023: asteartea Izendegia Santutegia: Anton abadea, Julian Sabas, Rosalina, Sulpizio Seaska egutegia: Andoni/Antton/Anttoni/Antxon.

Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.

---

Gertaerak

Euskal Herria

• 1525 - Petri Balantza Nafarroako Errege Kontseiluko kidea Iruñetik abiatu zen Zaraitzu eta Erronkarira Nafarroako lehen sorgin ehizari hasiera emateko.
• 1976 - ETAk Ordizian (Gipuzkoa) Manuel Vergara Jiménez guardia zibila erail zuen.
• 1980 - Greba orokorra egin zuten Errenterian (Gipuzkoa), urtarrilaren 9tik Bizkaia eta Gipuzkoako hainbat herritan eskuin-muturreko taldeak egiten ari ziren emakumeen hilketa eta bortxaketen aurka.
• 2009 - EAJk Azpeitiko alkatetza lortu zuen EAren laguntzaz, ordu arte alkatetza izandako ANVren aurkako mozioa onartuta.
• 2015 - Giza Eskubideak, konponbidea eta bakea goiburuarekin, Donostian dozenaka milaka lagun manifestatu ziren, aste hartan bertan Mate operazioan Guardia Zibila hainbat euskal herritar abokatu atxilotu izana salatzeko, hainbat gizarte eragilek deituta (tartean Sortu, Eusko Alkartasun, Aralar, Alternatiba, Lokarri, Etxerat, ELA eta LAB).

Mundua

• 1819 - Simon Bolibarrek Kolonbiako errepublika aldarrikatu zuen.
• 1945 - Sobietarrek Varsovia nazien eskuetatik indarrez hartu zuten.
• 1995 - Japonia: 7,2º Richter eskalako lurrikara batek, 5.500 hildako utzi zituen.
• 2013 - Aljeriako armadak egun bat lehenago Al Kaidak gas lantegi batean bahitutako atzerritarrak askatzeko eginiko operazioan gutxienez 34 bahitu eta 15 bahitzaile hil ziren.

Jaiotzak

Euskal Herria

• 1756 - Juan Carlos Areitzaga, gipuzkoar militarra (h. 1816).
• 1797 - Raymond Larraburu, baxenafar margolaria (h. 1875).
• 1803 - Antonio Urbiztondo, gipuzkoar militar eta politikaria (h. 1857).
• 1823 - Antonio Kortazar, gipuzkoar arkitekto eta hirigilea(h. 1884).
• 1831 - Antonio Lekuona, euskal herritar margolari kostunbrista (h. 1907).
• 1863 - Antonio Pérez Goiena, nafar elizgizona eta idazlea (h. 1962).
• 1874 - Gregorio Balparda, euskal herritar politikari, abokatu eta historialaria, Bilboko alkatea (h. 1936).
• 1886 - Luis Antón del Olmet, galiziar kazetari eta politikaria, Bilbon (h. 1923).
• 1890 - Antonio Pildain, euskal apaiza eta Kanarietako apezpikua (h. 1973).
• 1915 - Antonio Valverde, gipuzkoar margolaria, grabatzailea, publizista, industrialaria eta euskal idazlea (h. 1970).
• 1931 - Antonio Ansola, euskal herritar futbolaria (h. 2013).
• 1932 - Karmele Rotaetxe, bilbotar hizkuntzalari eta soziolinguista (h. 2013).
• 1936 - José Gabiola, gipuzkoar futbolaria (h. 2017).
• 1937 - Emeterio Sorazu, gipuzkoar apaiza, irakaslea eta ikertzailea (h. 2010).
• 1939 - Sebastian Elortza, gipuzkoar txirrindulari ohia.
• 1957 - Esteban Antxustegi, gipuzkoar idazle eta irakaslea.
• 1969 - Usoa Zumeta, gipuzkoar serigrafia-egilea.
• 1970 - Xabier Eskurza, bizkaitar futbolari ohia.
• 1974 - Auxkin Perez, gipuzkoar pilotari ohia.
• 1981 - Antton Luengo, arabar txirrindulari ohia.
• 1982 - Javier Ortigosa, euskal herritar eskubaloi jokalaria.
• 1985 - Xumai Murua, lapurtar bertsolaria.
• 1991 - Yann Lesgourgues, lapurtar errugbilaria.
• 1994 - Eneko Sagardoy, bizkaitar aktorea.

Mundua

• 1342 - Filipe II.a Borgoinakoa, Borgoinako dukea (h. 1404).
• 1463 - Antoine Duprat, frantziar legegilea, politikaria eta kardinala (h. 1535).
• 1463 - Frederiko III.a Saxoniakoa, Saxoniako hauteslea (h. 1525).
• 1504 - Pio V.a, Aita santua (h. 1572).
• 1600 - Calderon de la Barca, madrildar antzerkigile eta poeta nabarmena (h. 1681).
• 1631 - François Vatel, Nicolas Fouqueten eta Luis II.a Borboi-Condékoa printzearen sukaldari eta etxezaina (h. 1671).
• 1647 - Elżbieta Hevelius, ustez astronomian aritu zen lehen emakumea eta ilargiko karten ama (h. 1693).
• 1706 - Benjamin Franklin, estatubatuar politikari, zientzialari eta asmatzailea (h. 1790).
• 1717 - Mustafa III.a, Otomandar Inperioko sultana (h. 1774).
• 1721 - Elisabet Augusta Sulzbachekoa, Wittelsbach etxeko kondesa (h. 1794).
• 1771 - Charles Brockden Brown, estatubatuar eleberrigilea (h. 1810).
• 1783 - Pedro Gual Escandón, Venezuelako presidentea (h. 1862).
• 1820 - Anne Brontë, ingeles eleberrigilea (h. 1849).
• 1834 - August Weismann, alemaniar biologoa (h. 1914).
• 1860 -
  • Carlos José Solórzano, Nikaraguako presidentea (h. 1936).
  • Douglas Hyde, lehendabiziko Irlandako Presidentea (h. 1949).
• 1863 -
  • David Lloyd George, Erresuma Batuko lehen ministroa (h. 1945).
  • Konstantin Stanislavski, errusiar antzezle, antzerki-zuzendari eta teorialaria (h. 1938).
• 1871 - Nicolae Iorga, Errumaniako lehen ministroa (h. 1940).
• 1880 - Mack Sennett, estatubatuar zinemagilea (h. 1960).
• 1881 - Alfred Reginald Radcliffe-Brown, britainiar antropologoa (h. 1955).
• 1885 - Emmy Hennings, alemaniar artista eta poeta, Cabaret Voltaire sortzaileetako bat (h. 1948).
• 1888 -
  • Antonio Ortega, Gerra Zibilean parte hartu zuen espainiar tenientea (h. 1939).
  • Eugeni Xammar, kataluniar kazetari, diplomatikari eta itzultzaile eleanitza (h. 1973).
• 1891 - Walter Eucken, alemaniar ekonomialaria (h. 1950).
• 1892 - Luther Gulick, estatubatuar kudeaketa aditua (h. 1993).
• 1897 - Lili Bleeker, holandar enpresaburua eta fisikaria, instrumentu optikoen diseinu eta fabrikazioengatik ezaguna (h. 1985).
• 1899 -
  • Al Capone, italiar jatorrizko estatubatuar gangsterra (h. 1947).
  • Nevil Shute, anglo-australiar idazle, ingeniari eta hegazkinlaria (h. 1960).
• 1907 - Henk Badings, herbeheretar musikagilea (h. 1987).
• 1911 - George Stigler, estatubatuar ekonomialaria, 1982ko Ekonomiako Nobel Saria (h. 1991).
• 1919 - Antonio Mingote, gaztelaniazko kataluniar idazlea, marrazkilaria eta umorista (h. 2012).
• 1922 - Luis Echeverría Álvarez, Mexikoko presidente ohia.
• 1926 - Moira Shearer, eskoziar dantzaria eta antzezlea (h. 2006).
• 1931 - James Earl Jones, estatubatuar aktorea.
• 1933 - Dalida, frantziar abeslari eta aktorea (h. 1987).
• 1940 -
  • Kipchoge Keino, kenyar atleta ohia.
  • Mircea Snegur, lehendabiziko Moldaviako presidentea.
  • Tabaré Vázquez, Uruguaiko presidentea.
• 1942 -
  • Muhammad Ali (Cassius Clay), estatubatuar boxealaria eta beltzen eskubideen aldeko ekintzailea (h. 2016).
  • Forges, espainiar umorista grafikoa (h. 2018).
• 1944 - Françoise Hardy, frantziar abeslari eta antzezlea.
• 1947 - Gretel Ammann, kataluniar filosofo eta ekintzaile feminista eta lesbiana (h. 2000).
• 1949 -
  • Anita Borg, estatubatuar informatikaria, Emakumearen eta Teknologiaren Institutuaren sortzailea (h. 2003).
  • Charles Gyude Bryant, Liberiako presidentea (h. 2014).
  • Dick Nanninga, herbeheretar futbolaria (h. 2015).
• 1959 - Jaime Rodríguez, salvadortar futbolari ohi eta entrenatzailea.
• 1961 - Maia Txiburdanidze, georgiar xake jokalaria.
• 1962 - Jim Carrey, kanadar aktore eta umorista.
• 1964 - Michelle Obama, Ameriketako Estatu Batuetako Lehen dama.
• 1966 - Nobuyuki Kojima, japoniar futbolari ohia.
• 1968 - Antonio Molero, espainiar aktorea.
• 1969 -
  • Naveen Andrews, ingeles aktorea.
  • Tiësto, herbeheretar DJ, musikagile eta musika-ekoizlea.
• 1971 -
  • Javier Gutiérrez, espainiar aktorea.
  • Sylvie Testud, frantziar aktorea.
• 1972 - Gastón Pauls, argentinar aktorea.
• 1979 - Micaela Ramazzotti, italiar aktorea.
• 1980 - Zooey Deschanel, estatubatuar kantautorea eta aktorea.
• 1982 - Dwyane Wade, NBAko estatubatuar saskibaloi jokalari ohia.
• 1985 - Adriana Ugarte, espainiar aktorea.
• 1988 - Héctor Moreno, mexikar futbolaria.
• 1989 - Kelly Marie Tran, estatubatuar aktorea.

Heriotzak

Euskal Herria

• 1862 - Pierre Topet, Etxahun, barkoxetar koblakaria (j. 1786).
• 1878 - Mateo Moraza, arabar politikaria (j. 1817).
• 1935 - Martin Elola Berasategi, Begoñako Udaleko azken txistularia, maixu, zuzendari eta txistu-egilea (j. 1867).
• 1946 - Enrique Aresti, bizkaitar politikari eta enpresaburua (j. 1852).
• 1969 - Jean Larrieu, lapurtar militarra, Vincennesen (j. 1912).
• 1971 - Jean Errekart, euskal herritar politikaria, Parisen (j. 1909).
• 1976 - Juan Martínez Gutiérrez, Bilbon jaiotako txiletar arkitektoa, Santiagon (j. 1901).
• 2006 - Alberto Bacigalupe, bizkaitar kazetaria (j. 1946).
• 2010 - Jose Luis Orbegozo, euskal enpresaburua eta Errealako presidentea (j. 1929).
• 2015 - María Victoria Arraiza, PSNko politikari eta irakaslea (j. 1962).
• 2017 - Jacinto Urrestarazu, euskal txirrindularia (j. 1936).
• 2019 - Merche Goñi, nafar margolari eta eskultorea (j. 1945).

Mundua

• 395 - Teodosio I.a Handia, erromatar enperadorea (j. 347).
• 1024 - Abd ar-Rahman V.a, Kordobako hamargarren omeiatar kalifa, eraila.
• 1305 - Roger de Lauria, militarra (j. 1245).
• 1369 - Petri I.a Ziprekoa, Zipreko errege eta Jerusalemgo errege tituluduna (j. 1328).
• 1468 - Skanderbeg, albaniar heroia (j. 1405).
• 1705 - John Ray, britainiar naturista (j. 1627).
• 1751 - Tomaso Albinoni, italiar musikagilea (j.1671).
• 1863 - Horace Vernet, frantziar margolaria (j. 1789).
• 1869 - Alexandre Sergeievitx Dargomyjski, errusiar musikagilea (j. 1813).
• 1874 - Maria Teresa Bragantzakoa, Portugalgo infanta (j. 1793).
• 1892 - Mercy Brown, tuberkulosiaz hil zen estatubatuar gaztea, Ingalaterra Berriko azken banpiroa bezala ezagutua (j. 1873).
• 1893 - Rutherford Birchard Hayes, Ameriketako Estatu Batuetako 19. presidentea (j. 1822).
• 1906 - Kaarlo Bergbom, finlandiar antzerki zuzendaria, Finlandiako Antzerki Nazionalaren sortzailea (j. 1843).
• 1910 - Friedrich Kohlrausch, alemaniar fisikaria (j. 1840).
• 1911 - Francis Galton, ingeles zientzialari oparoa (j. 1822).
• 1933 - Antonio Basagoiti Arteta, euskal jatorriko espainiar enpresari eta bankaria (j. 1848).
• 1942 - Walther von Reichenau, alemaniar militarra (j. 1884).
• 1961 - Patrice Lumumba, Kongoko Errepublika Demokratikoko estreinako gobernuburu demokratikoa (j. 1925).
• 1966 - Georges Figon, frantziar gaizkile ohi eta editorea (j. 1926).
• 1972 - Marta Staņa, letoniar arkitekto modernista (j. 1913).
• 1975 - Gustavo Rojas Pinilla, Kolonbiako presidente eta diktadorea (j. 1900).
• 1989 - Georges Schehadé, frantsesezko poeta eta antzerkigile libanoarra (j. 1905).
• 1991 -
  • Giacomo Manzù, italiar eskultorea (j. 1908).
  • Olaf V.a Norvegiakoa, Norvegiako erregea (j. 1903).
• 1994 - Chung Il-kwon, Hego Koreako politikari, diplomazialari eta soldadua (j. 1917).
• 1995 - Miguel Torga, portugaldar idazlea (j. 1907).
• 1997 - Clyde Tombaugh, Pluton planeta nanoa aurkitu zuen estatubatuar astronomoa (j. 1906).
• 2002 - Camilo Jose Cela, galiziar idazlea, gaztelaniazko idazlerik garrantzitsuenetarikoa eta 1989ko Literaturako Nobel Saria (j. 1916).
• 2003 - Richard Crenna, estatubatuar aktorea (j. 1926).
• 2005 -
  • Virginia Mayo, estatubatuar aktorea (j. 1920).
  • Zhao Ziyang, Txinako gobernuburua (j. 1919).
• 2008 - Bobby Fischer, estatubatuar-islandiar xake jokalaria (j. 1943).
• 2010 - Erich Segal, estatubatuar idazlea (j. 1937).
• 2011 - Jean Dutourd, frantziar idazlea (j. 1920).
• 2012 - Johnny Otis, estatubatuar piano jole, bateria jole, abeslari, zuzendari, eta blues eta rhythm and blues enpresaria (j. 1921).
• 2013 - Fernando Guillén, espainiar zinema, telebista eta antzerkiko aktorea (j. 1932).
• 2019 -
  • Babiker Awadalla, Sudango lehen ministroa (j. 1917).
  • Gil Carlos Rodríguez Iglesias, espainiar abokatua (j. 1946).
• 2020 - Derek Fowlds, ingeles aktorea (j. 1937).

Jaiak eta urteurrenak

• Sehaska egutegiko izendegia: Andoni/Antton/Anttoni/Antxon.

Jaieguna, ondoko herrietan:

• Nafarroan: Kaparroso, Zintruenigo.

Kanpo estekak

• Datuak: Q2264
• Multimedia: 17 January

Urtarrilaren 16 | Urteko egutegi | Urtarrilaren 18