Koldo Romero Eskamendi (Pasai Antxo) musikari gipuzkoarra da. Oskarbi taldearen zuzendaria eta hainbat doinu eta hitzen egilea izan zen bera.[1]
Don Boscoko abesbatzako zuzendari izan zen Koldo Romeroantxotarra eta Oskarbikoei lagundu zien hasiera haietan konposizio eta zuzendaritza lanetan. Kanturako dohain eta afizio itzelekoa –besteak beste Aita Donostiaren abesbatzan aritua–, Romerok herri-kantutegi tradizionalarekin ez ezik, abangoardiako korronte garaikideko erreferente zen Jorge Oteizarekin jarri zituen harremanetan Oskarbikoak, haren oso laguna baitzen. 1969an Arantzazun apostoluak jartzen ari zela artista ezagunarekin egun pasa egin zuen, eta egun osoa pasa zuen Oteizak aholkuak ematen, euskal kultura gora eta behera, eta ukituta itzuli ziren Oskarbikoak.[2]
Geroztik, Oteizaren Andro canto y sigo eta antzeko lanetan inspiratuta estetika kantuak osatu zituen, eta, esaterako, Oteizak diseinatu zituen taldearen logotipoa eta lehen diskoaren portada. Beste iturri garrantzitsu bat Bitoriano Gandiaga izan zen: hura ere han ezagutu zuten, Arantzazun, eta haren poemak sarritan erabili zituzten kantuen letrak osatzeko. Norabide horretan, ezinbestean egin zuten topo Ez Dok Amairurekin. Koldo Romero Eskamendik zuzendurik, Ez Dok Amairun parte hartu zuen taldeak. Herri kantutegia eta musika harmonikoa oinarri hartuta, 60ko hamarkadatik aurrera bide berriak urratu zituen Oskarbi talde gipuzkoarrak, jazza, gospela eta doinu berritzaileak euskal tradizioarekin uztartuz.[1] 1977an Koldo Romerok Oskarbi utzi zuen, baina taldeak iraun egin zuen.[3]
1968an, Eibarko San Joan jaietan Radio Juventud-ek antolatutako Primer Premio de Intérpretes de la Canción en Euskara-Gran Premio de Eibar lehiaketan euskal kantuaren lehen saria irabazi zuen taldeen atalean, Koldo Romerok sortutako "Gazteak gera" doinuarekin. Hala ere, kantuak ez zuen zentsuraren galbahea pasatu, eta ezin izan zuten grabatu.[3]
Disko hauetan argitaratu ziren abesti hauen musika edota hitzak konposatu zituen, gutxienez:[4][5][6]
Frankismo betean, garrantzitsua zen kalean egotea, arnasbide bakarra zen askorentzat zentsura gainditu eta euskara hutsean kantatzeko. 1972an, Hego Euskal Herrikofrankismoaren azken urte gogorretan, hiru protagonista nagusi agertzen dira abestiaren hitzetan:[7][2]
Jorge Oteiza ('Gorka') eta bere pentsaera. "Hartu behar det zintzela / Kanta zaharren baimena / Noiz arte ez dakiat / Hau nere herri maitea / Hau nere herri torpea"
Kezka euskararen galeraz"Noiz arte, noiz arte / Noiz arte lo zorroan / Noiz arte iji-ajan / Nortasuna galduta? / Ez degu behin ikasten / Arima malda beheran / Arima behin galduta / Nor gera euskaldunak?"
Honela hasi eta bukatzen dira Koldor Romerok idatzi zituen hitzak hitzak:[7][2]
«
ANDROKANTO
Entzun nahi duenentzat hamalau
Gorkaren irudiak salatzen
Hamalau atetikan karrasi
Hamalau harri ixil-ixil bilutsik
Harriaren hutsetik oihuka
Harriaren tartetik kantari
Nora zoazte gogorrak
Oharrak aditu gabe?
[...]
Noiz arte, noiz arte
Noiz arte lo zorroan
Noiz arte iji-ajan
Nortasuna galduta?
Ez degu behin ikasten
Arima malda beheran
Arima behin galduta
Nor gera euskaldunak?
Oteiza apostoluen eskulturekin (1968)
14 apostoluak.
Euskara galera mendeetan zehar.
Datuak: Q125573339