Konposatu inorganikoen nomenklatura

Artikulu hau "Kalitatezko 2.000 artikulu 12-16 urteko ikasleentzat" proiektuaren parte da
Wikipedia, Entziklopedia askea

Konposatu inorganikoen nomenklatura Kimika inorganikoaren elementu eta konposatuen konposizioa, egitura eta formakuntzak aztertzen dituen kimikaren arloa da. IUPACek zenbait arau aholkatzen ditu kimika inorganikoaren konposatuaren izendapenari buruz; IUPACen liburuari, liburu gorria ere deitzen zaio. Idealki, edozein konposatuk izen bat izan beharko luke, zeinetik nahasketarik gabe formula kimiko bat atera daiteke.

Konposatu inorganikoak, gehienbat, metalez osatuta egon ohi dira (M + EzM) non M-n metal baten katioia izango genuke, eta EzM-ean, ez-metalikoa den atomo baten anioia. Hala eta guztiz ere, ez-metalez soilik osatutako konposatu ez-organikoak daude (SiO2 adibidez). Horren arrazoia kimika organikoa karbono-karbono loturan oinarritzea da. Horregatik, ez-metalak ditugunean beste konposatu batzuk osatzen, kimika inorganikoaren barnean kokatzen ditugu.

Nomenklatura motak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Sakontzeko, irakurri: «Nomenklatura kimiko»

Urteetan zehar, konposatu inorganikoak izendatzeko hainbat modu egon dira. Gaur egun IUPAC izeneko erakundeak aukeratzen du zein modutan idatzi behar den, edo zein hobesten duen. Nahiz eta modu asko egon konposatu inorganikoak izendatzeko, garrantzitsuenak 3 dira.

Nomenklatura sistematikoa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

IUPACek hobesten duen izendatze-metodoa da. Nomenklatura mota honetarako, konposatuaren atomizitatea begiratu behar da, hau da, atomo berdinaren kopurua zenbatu behar da, eta horren arabera aurrizki bat erabili, ondoren konposatuaren izena jarriz.

Ordezkatzaile kopurua 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Aurrizkia mono- di- tri- tetra- penta- hexa- hepta- okta- nona- deka-

Adibidez:

: Disodio tetraoxosulfatoa

Stock nomenklatura[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Sakontzeko, irakurri: «Stocken nomenklatura»

Nomenklatura mota hau ere IUPAKek onartzen du eta kasu honetan balentzia kopurua konposatuaren bukaeran idazten da zenbaki erromatarretan. Baina balentzia ezberdin bakarra izan dezakeen konposatua bada, ez dago idatzi beharrik zenbaki erromatarrez.

Adibidez:

Nomenklatura tradizionala[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Nomenklatura tradizionala edo klasikoa ez da IUPACek hobesten duena, gaur egun ditugun konposatu guztiak ezin baititu izendatu. Nomenklatura mota hau erabiltzeko, gure konposatuaren balentzia zenbakia jakin behar da, honen arabera izen ezberdina hartzen baitu.

Elementuak
  • Li
  • Na
  • K
  • Rb
  • Cs
  • Be
  • Mg
  • Ca
  • Sr
  • Ba
  • B
  • Al
  • Ga
  • In
  • Tl
  • C
  • Si
  • Ge
  • Sn
  • Pb
  • N
  • P
  • As
  • Sb
  • Bi
  • O
  • S
  • Se
  • Te
  • F
  • Cl
  • Br
  • I
Balentzia kopurua +1 +2 +3 ±4 ±3,+5 -2,+4,+6 ±1,+3,+5,+7

Balentzien taula horretan elementu gehienak daude, baina ez guztiak, batzuk salbuespenak baitira.

Behin oxidazio-egoera dakigula, izendatu egingo dugu; horretarako, atzizki eta aurrizkiak jakin behar dira.

Aurrizkiak Atzizkiak
Hipo- -oso
- -oso
- -iko
Per- -iko

Gure konposatuak eduki ditzakeen balentzia kopuruaren arabera, ezberdin aukeratuko ditugu atzizki eta aurrizkiak.

  • Balentzia bakarra eduki ditzaketenak, beti -iko atzizkia erabiliko dute.
  • Bi balentzia ezberdin eduki ditzaketenak, -iko edo -oso atzizkiak erabil ditzake.
  • Hiru balentzia ezberdin eduki ditzaketenak, hipo--oso, -oso, -iko erabil ditzake.
  • Lau balentzia ezberdin eduki ditzaketenak, hipo--oso, -oso, -iko, per--iko erabil ditzake.

Oxidoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Sakontzeko, irakurri: «Oxido»

Oxidoak konposatu inorganikoak dira, eta oxigeno eta beste konposatuez osatuak dauden. Oxigenoaren oxidazio-zenbakia kasu hauetan -2 da. Metal batekin lotuta baldin badago, oxido basikoa da. Berriz, ez-metal batekin baldin badago, oxido azidoa da.

Lehen azaldutako nomenklaturez gain, oxido mistoen nomenklatura daukagu:

  • : potasio sodio oxidoa (Stock), potasio sodio oxidoa (sistematikoa) eta oxido potasiko sodikoa (klasikoa).
  • : berun (II,IV) oxidoa, triberun tetraoxidoa eta oxido plumboso plumbikoa.

Oxido azidoa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Oxido azidoen ezaugarri nabarmenena uretan disolbatzerakoan oxoazido bihurtzen direla da. Adibidez: . Konposatu horiek ez-metal eta oxigenoz osatuta daude, zeinetan oxigenoa -2 oxidazio-zenbakia dauka, eta ez-metala beste oxidazio zenbakiren bat izan dezake (+1etik +5era joan daitezke).

Oxido basikoa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Oxido basikoak, bere izenak dion bezala, base bihurtzen dira uraren aurrean, hidroxido bihurtuz. Adibidez:

Konposatu horiek katioi metaliko batez eta oxigeno anioiz osatuta daude, non oxigenoak -2 oxidazio zenbakia du, eta metalak oxidazio zenbaki positibo bat du.

Oxido mistoa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Oxido bikoitzak bi katioi edo gehiago nahasita dituen oxidoak dira. Kasu honetan, katioiak berdinak izan daitezke, baina balentzia-zenbaki ezberdinez osatuta dago () edo bi katioi ezberdinez osatuta dago (KNaO)

: berun (II,IV) oxidoa edo oxido plumboso plumbikoa

Superoxidoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Superoxidoetan, oxigeno diatomikoaren balentzia -1 da . Peroxidoak bezala, konposatu hauek ez dira oso egonkorrak. Adib: NaO2

: sodio superoxidoa

: burdin (II) superoxidoa edo burdin disuperoxidoa

Ozonidoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ozonidoak, bere izena adierazten duen bezala, ozonoa daramate . Normalean, metalekin lotzen dira.

: sodio ozonidoa

: burdin (II) ozonidoa edo burdin diozonidoa

Oxoazidoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Oxido azido bati ur molekulak gehitzerakoan sortzen diren konposatuak, azidoak dira.

Adibidea Nomenklatura sistematikoa Adizio nomenklatura Nomenklatura tradizionala
Hidrogeno tetraoxosulfatoa (VI) Dihidroxidodioxidosufre (VI) Azido sulfurikoa
Hidrogeno tetraoxofosfatoa (V) Trihidroxidooxidofosforo (V) Azido fosforikoa edo azido ortofosforikoa
Hidrogeno trioxidonitratoa (V) Hidroxidotrioxidonitrogeno (V) Azido nitrikoa

Peroxidoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Sakontzeko, irakurri: «Peroxido»

Konposatuak oxigenoa -2 oxidazio-zenbakia izan ordez, -1 zenbakia badu peroxido bat da. Oxigenoaren ohizko oxidazio-maila ez denez, peroxidoak sortzen dira, hauek konposatu ezegonkorrak dira.

  • : ur oxigenatua edo hidrogeno peroxidoa
  • : sodio peroxidoa

Hidroxidoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hidroxidoak oxido basikoen eta uraren arteko loturaz osaturiko konposatuak dira. Erraz bereizten dira hidroxilo taldea (OH-) taldea izaten dutelako, horiek izendatzeko metal elektropositiboaren izena eman behar da eta ondoren hidroxilo.


Konposatuak Nomenklatura sistematikoa Stock nomenklatura Nomenklatura tradizionala
Litio hidroxidoa Litio (I) hidroxidoa Litio hidroxidoa
Berun dihidroxidoa Berun (II) hidroxidoa Hidroxido plumbosoa
Aluminio trihidroxidoa Aluminnio (III) hidroxidoa Aluminio hidroxidoa

Konposatu horiek, uretan disolbatzen dira ioietan banatuz; alde batetik, metal katioiak eta, beste aldetik, hidroxilo taldeak. Baina prozesu hau itzulgarria da, berriro ere konposatua osatzea baitago.

Hidruroak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hidrogenoaren konbinazio bitarrak lantzeko bideoa.
Bideo hau Jakindun elkarteak egin du. Gehiago dituzu eskuragarri euren gunean. Bideoak dituzten artikulu guztiak ikus ditzakezu hemen.

Hidruroak hidrogenoz eta beste elementu batez osaturiko konposatuak dira, elementu hori metala edo ez-metala bada, talde ezberdinetan banantzen dira.

Hidruro metalikoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hidruro metalikoak, izenak dioen bezala, hidrogenoz eta metal batez osatriko konposatu binarioak dira. Hidruro metalikoek duten bereizgarria hidrogenoaren balentzia da, kasu guztietan -1 balioa baita. Hidruroak izendatzeko, lehenengo metalaren izena esan behar da eta ondoren hidruro hitza.


Konposatuak Nomenklatura sistematikoa Stock nomenklatura Nomenklatura tradizionala
Potasio monohidruroa Potasio hidruroa Hidruro potasikoa
Nikel trihidruroa Nikel (III) hidruroa Hiduro nikelikoa
Berun tetrahidruroa Berun (IV) hidruroa Hidruro plumbikoa

Hidruro ez-metalikoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hidruro ez-metalikoak, hidrazido izenez ere ezagunak, hidrogenoz eta elementu ez-metalikoz osatuta daude, elementu ez-metalikoak kalkogenuro eta halogenuro taldekoak izanik.

Talde horietako elementuek osa ditzakete hidruro ez-metalikoak: S, Se, Te, F, Cl, I eta Br. Hidogenoa kalkogenuroekin bateratzean, kalkogenuroaren balentzia -2 da, berriz, halogenuroarekin bateratzean, -1. Konposatu horiek izendatzeko, bi era daude, alde batetik estatu puruan daudenak, eta bestetik disoluzio akuosoetan daudenak.

Estatu puruan daudenak gas egoeran egon ohi dira, eta hidruro ez-metalikoak direla esaten da. Beste aldetik, disoluzio akuosoan daudenak hidrazidoak dira, eta horiek hidruro ez-metalikoak uretan disolbatzean sortzen dira.

Konposatua Estatu puruan Disoluzio akuosoetan
Hidrogeno kloruroa Azido klorhidriko
Hidrogeno floruroa Azido fluorhidrikoa
Hidrogeno bromuroa Azido bromhidrikoa
Hidrogeno ioduroa Azido iodhidrikoa
Hidrogeno sulfuroa Azido sulfhidrikoa
Hidrogeno seleniuroa Azido selenhidrikoa
Hidrogeno teluroa Azido telurhidrikoa

Hidruro nitrogenoideak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hidruro ez-metaliko hauek konposatu binarioak dira, hidrogenoz eta ez-metalez osatuak, baina ez-metal hauek nitrogenoide taldekoak izanda. Konposatu hauek izendatzeko garaian, izen komuna esaten dugu normalean, baina badauka hidruro ez-metalikoak izendatzeko beste era bat ere. Hidruro ez-metaliko hauetan, hidrogenoa da konposatu elektronegatiboena.


Konposatua Izen komuna Izen zientifikoa
NH3 Amoniakoa Nitrogeno trihiruroa
PH3 Fosfanoa Fosforo trihidruroa
AsH3 Arsanoa Arseniko trihidruroa
SbH3 Estibanoa Antimonio trihidruroa
BiH3 Bismutanoa Bismuto trihidruroa
BH3 Boranoa Boro trihidruroa
B2H6 Diboranoa Boro hexahidruroa
CH4 Metanoa Karbono tetrahidruroa
SiH4 Silanoa Silizio tetrahidruroa
GeH4 Germanoa Germanio tetrahidruroa

Boranoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Boranoak, boroz eta hidrogenoz osaturiko konposatu bereziak dira, eta formula hau jarraitzen dute, BnHn+4. Konposatu hauek izendatzeko ez da betiko erregela erabiltzen, boro kopuruaren arabera izendatzen baita.

Konposatua Izena
BnH3 Boranoa
B2H6 Diboranoa
B3H7 Triboranoa
B4H8 Tetraboranoa
B10H14 Dekaboranoa

Silanoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Silanoak, boranoak bezala, konposatu bereziak dira hidrogenoz eta silizioz osatuak, eta formula hau jarraitzen dute, SinH2n+2. Konposatuak izendatzeko boranoen formatu bera jarraitzen dute.

Konposatua Izena
SinH4 Silanoa
Si2H6 Disilanoa
Si3H8 Trisilanoa
Si4H10 Tetrasilanoa
Si10H22 Dekasilanoa

Germanoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Germanoak, borano eta silano bezala bereziak dira, eta izendatzeko ere formatu bera dute. Germanoek ere formula berezi bat jarraitzen dute, GenH2n+2.

Konposatua Izena
GenH4 Germanoa
Ge2H6 Digermanoa
Ge3H8 Trigermanoa
Ge4H10 Tetragermanoa
Ge10H22 Dekagermanoa

Gatzak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Gatzak azido eta baseen arteko erreakzioen ondorioz sortzen diren konposatuak dira. Katioi metaliko bat eta anioi ez-metaliko batez osatutako konposatuak dira gatzak normalean, nahiz eta beste mota askotariko egitura izan dezaketen. Gatzen barruan, gatz neutroak, gatz azidoak, gatz basikoak eta gatz mistoak ditugu.

Gatz neutroak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Gatz neutroak azido bat hidroxido batekin erreakzionatzerakoan sortzen diren konposatuak dira (erreakzioaren ondorioz ura ere sortzen da). Bi gatz neutro izan ditzazkegu: binarioak, hidrazido eta hidroxidoen baturaz sortzen direnak, eta ternarioak, oxoazido eta hidroxido baten baturaz sortzen direnak.

Gatz binarioen nomenklatura
Konposatua Nomenklatura sistematikoa Stock nomenklatura Nomenklatura tradizionala
NaCl Sodio kloruroa Sodio kloruroa Kloruro sodikoa
CaF2 Kaltzio difluoruroa kaltzio fluoruroa Fluoruro kaltzikoa
FeCl3 Burdin trikloruroa Burdin (III) kloruroa Kloruro ferrikoa

Gatz ternarioen kasuan, oxoazidoen eratorriak dira; beraz, horien anioiek -iko, -oso, per- -iko eta hipo- -oso atzizki eta aurrizkiak erabili ordez, -ato, -ito, per- -ato eta hipo- -ito erabiltzen dituzte

Gatz ternarioen nomenklatura
Konposatua
Nomenklatura sistematikoa Stock nomenklatura Nomenklatura tradizionala
Na3PO4 Sodio tetraoxofosfatoa (V) Sodio fosfatoa (V) Sodio fosfatoa edo sodio ortofosatoa
CaSO4 Kaltzio tetraoxosulfatoa (VI) Kaltzio sulfatoa (VI) Kaltzio sulfatoa
NaClO4 Sodio tetraoxokloratoa (VII) Sodio kloratoa (VII) Sodio perkloratoa

Gatz azidoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Gatz azidoak konposatu kuaternarioak dira, non azido poliprotiko baten protoi bat katioi metaliko bat ordezkatzen du. Konposatu horiek oxoazidoak bezala izendatzen dira, "hidrogeno" gehituz anioaren izenari.

Konposatua Nomenklatura sistematikoa eta Stock nomenklatura Nomenklatura tradizionala
NaHSO4 Sodio hidrogenosulfatoa (VI) Sodio sulfato azidoa
KHCO3 Potasio hidrogenokarbonatoa (IV) Potasio karbonato azidoa

Gatz basikoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kasu honetan, base baten hidroxidoak ordezkatzen dira partzialki azidoen anioiekin. Izendatzeko, lehenik, basearen metala izendatzen dugu, eta gero, azidoaren anioiari hidroxi- aurrizkia eransten diogu.

Konposatua Nomenklatura tradizionala
MgCl(OH) Magnesio hidroxikloruroa
CaNO3(OH) kaltzio hidroxinitratoa

Gatz mistoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Gatz mistoetan, bi katioi ezberdin edo gehiagoz osatuak egon daitezke gatzak, eta katioi horiek hidroxilo ezberdinetatik datoz.

Konposatua Nomenklatura tradizionala
NaKSO4 Potasio sodio tetraoxosulfatoa
CaNaPO4 Kaltzio sodio ortofosfatoa

Poliazidoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Azido horien sorkuntzan, bi azido edo gehiago batzen dira, ur molekula bat galduz prozesuan.

Adibidea Stock nomenklatura Nomenklatura sistematikoa Nomenklatura tradizionala
H2S2O7 Azido heptaoxodisulfurikoa (VI) Hidrogeno heptaoxodisulfato (VI) Azido disulfurikoa
H2Cr2O7 Azido heptaoxodikromikoa (VI) Hidrogeno heptaoxodikromato (VI) Azido dikromikoa
H5P3O10 Azido dekaoxotrifosforikoa (V) Hidrogeno decaoxotrifosfato (V) Azido trifosforikoa

Gatz deribatuak oxogatzak bezala izendatzen dira.

Adibidea Nomenklatura sistematikoa Nomenklatura tradizionala
CaCr2O7 Kaltzio heptaoxodikromatoa (VI) Dikromato kaltzikoa
Mg2P2O7 Magnesio heptaoxodifosfatoa (V) Difosfato magnesikoa
Na2S2O7 Sodio heptaoxodisulfatoa (VI) Disulfato sodikoa

Peroxoazidoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Azido hauen berezitasuna oxigeno bat peroxido batekin ordezkatzean datza.

Nomenklatura sistematikoan eta Stocken, -peroxo- gehitzen zaio izenari, eta tradizionalean, peroxo-.

Adibidea Nomenklatura sistematikoa Stock nomenklatura Nomenklatura tradizionala
H2SO5 Azido trioxoperoxosulfurikoa (VI) Hidrogeno trioxoperoxosulfatoa (VI) Azido peroxosulfurikoa
HOONO ó HNO (O2) Azido monoxoperoxonitriko (V) Hidrogeno monoxoperoxonitratoa (V) Azido peroxonitrikoa
H3BO4 Azido dioxoperoxoborikoa (III) Hidrogeno dioxoperoxoboratoa (III) Azido peroxoborikoa

Peroxogatzak oxigatzak bezala izendatzen dira.

Adibidea Nomenklatura sistematikoa eta stock nomenklatura Nomenklatura tradizionala
K2S2O8 Potasio hexaoxoperoxodisulfatoa (VI) Potasio peroxodisulfatoa
Ba[NO (O2)]2 Bario oxoperoxonitrato (III) Batio peroxonitrito
CaSO5 Kaltzio trioxoperoxosulfato (VI) Kaltzio peroxosulfato

Tioazidoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hauek sortzen dira oxoazidoen oxigenoak sufre molekulekin ordezkatzen direnean.

Tio- aurrizkia edo -tio- artizkia daramate nomenklaturan.

Adibidea Nomenklatura sistematikoa Stock nomenklatura Nomenklatura tradizionala
H2S2O3 Azido trioxotiosulfurikoa (VI) Hidrogeno trioxotiosulfatoa (VI) Azido tiosulfurikoa
HNSO2 Azido dioxotionitrikoa (V) Hidrogeno dioxotionitratoa (V) Azido tionitrikoa
H3PS2O2 Azido dioxoditiofosforikoa (V) Hidrogeno dioxoditiofosfatoa (V) Azido ditiofosforikoa

Tiogatzak oxogatzak bezala izendatzen dira.

Adibidea Nomenklatura sistematikoa eta stock nomenklatura Nomenklatura tradizionala
FeS2O3 Burdin (II) trioxotiosulfatoa (VI) Tiosulfato ferrosoa
Al2(HPS4)3 Aluminio hidrogenotetratiofosfatoa (V) Aluminio hidrogenotiofosfato
Na3PS3O Sodio oxotritiofosfatoa (V) Sodio tritiofosfatoa

Ioiak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ioiak atomo edo molekula kargadunak dira. Karga positiboa badute katioi deritze. Karga negatiboa dutenek, ordea, anioi deritze.

Katioi mono eta poliatomikoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Izenak adierazten duen bezala, atomo bakarrez edo atomo anitzez osatuta egon daitezke katioiak. Izen tradizionala erabiltzeko orduan, kontuan izan behar dugu ioiaren oxidazio-zenbakia, atzizki egokia erabiltzeko.

Adibidea Stock nomenklatura Nomenklatura tradizionala
Fe3+ Burdin (III) katioia Katioi ferrikoa
Cu+ Kobre (I) katioia Katioi kuprosoa

Bi motatako katioi poliatomikoak izan ditzazkegu:

Oxoazidoetatik eratorriak direnak edo hidruroetatik eratorriak direnak.

Oxoazidoetatik datozenean ioiak, -ilo atzizkia gehitzen zaio nomenklatura tradizionalean. Stocken, oxigeno kopurua kontatzen da eta adizio nomenklaturan bezala izendatzen da.

Adibidea Nomenklatura tradizionala Stock nomenklatura
NO2+ Nitroilo katioia Dioxonitrogeno (V) katioia
NO+ Nitrosilo katioia Monoxonitrogeno (III) katioia
SO2+ Sulfinilo o tionilo katioia Monoxosufre (IV) katioia
SO22+ Sulfonilo o sulfurilo katioia Dioxosufre (VI) katioia
UO2+ Uranilo (V) katioia Dioxouranio (V) katioia
UO22+ Uranilo (VI) katioia Dioxouranio (VI) katioia
VO3+ Vanadilo (V) katioia Monoxobanadio (V) katioia
VO2+ Vanadilo (IV) katioia Dioxobanadio (IV) katioia

Hidruroetatik eratorritakoei -onio atzizkia jartzen zaie.

Adibidea Izena
H3O+ Hidronioa edo oxonioa
NH4+ Amonioa
PH4+ Fosfonioa
SbH4+ Estibonioa
AsH4+ Arsonioa
BiH4+ Bismutonioa
H3S+ Sulfonioa
H2Cl+ Kloronioa

Anioi mono eta poliatomikoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Anioi monoatomikoetan, -uro atzizkia jartzen zaie ioiei

Adibidea Stock nomenklatura
Cl- Kloruro anioia
O2- Oxigeno anioia

Anioi poliatomikoetan, nomenklatura sistematikoan, betiko atzizkiak gehituko zaizkio.

Adibidea Nomenklatura tradizionala
SO42- Sulfato anioia
PO43- Fosfato anioia edo ortofosfato anioia
NO3- Nitrato anioia

Ariketak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]


Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. Nomenclature of Inorganic Chemistry IUPAC Recommendations 2005 - Full text (PDF) 2004 version with separate chapters as pdf: IUPAC Provisional Recommendations for the Nomenclature of Inorganic Chemistry (2004) Archived 2008-02-19 at the Wayback Machine.
  2. International Union of Pure and Applied Chemistry (2005). Nomenclature of Inorganic Chemistry (IUPAC Recommendations 2005). Cambridge (UK): RSC–IUPAC. ISBN 0-85404-438-8. Electronic version.
  3. Chang, Raymond (1999). Química. McGraw-Hill.
  4. ↑ Baldor, F. A. (1965). Nomenclatura Quimica Inorganica. Nueva York: Minerva Books,LTD. p. 48. ISBN 968 403 131 9.
  5. Angelini M., Baumgartner E., Benítez C., Brudnick G., Crubellati R., Di Risio C., Guerrien D., Landau L., Lastres L., Roverano M., Servant R., Sileo M., Torres N., Vazquez I. (2005). «Uniones químicas. Los compuestos químicos». Química: material de estudio y ejercitación. CCC Educando. pp. 39-45. ISBN 987-9419-39-1

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]