Ness (aintzira)

Ness
Loch Ness (en), Loch Nis (gd)
Ness; Loch Ness (en), Loch Nis (gd)
Datu orokorrak
Garaiera	16 m
Mota	aintzira
Luzera	39 km
Zabalera	1,5 km
Azalera	56,4 km²
Sakonera	272 m
Bolumena	7.450 hm³
Geografia
Koordenatuak	57°18′N 4°27′W / 57.3°N 4.45°W
Honen parte da	Kaledoniako ubidea
Mendikatea	Eskoziako Lur Garaiak
Estatu burujabe	Erresuma Batua
Herrialdea	Eskozia
Eskoziako kontseilu gunea	Highland
Hidrografia
Betebidea	ikusi River Oich (en) ; River Tarff (en) ; Caledonian Canal, section between Loch Oich and Loch Ness (en) ; River Farigaig (en) ; River Foyers (en) ; River Moriston (en) ; Allt Doe (en) ; Allt Saigh (en) ; Allt Luaidhe (en) ; Allt Loch na Sgorthaich (en) ;
Hustubidea	Ness ibaia; Kaledoniako ubidea
Erresidentzia denbora	2,81 a
Arroaren azalera	1.775 km²

Artikulu hau aintzirari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Ness».

Ness (Eskoziako ingelesez: Loch Ness, ˌlɒx_ˈnɛs ahoskatua; Eskoziako gaeleraz: Loch Nis, l̪ˠɔxˈniʃ ahoskatua) ur gezako aintzira zabal, sakon eta batez ere luzera oso handikoa da. Eskoziako Lur Garaietan (ingelesez: Highlands; Eskoziako gaeleraz: A' Ghàidhealtachd) kokatua dago.

Kokalekua

Ness aintzira, Inverness hiritik 37 km hego-mendebalderantz dago. Great Glen izenaz ezagutzen den faila geologikoaren lur masa handiena da eta iparraldean Invernessetik hegoaldera Fort Williamerako norabidean finkatzen da. Kaledoniako ubideak, Glen Handiaren bidez, Ness aintzira erabiltzen du pasabidetzat bezala bi itsasaldeak lotzeko (ekialdea eta mendebaldea).

Ezaugarriak

Aintzira hau, elkarri loturiko Eskoziako aintziren sarearen zati da. Glaziarrek landu zuten, aurreko glaziazio aroan. Bere urek ezohiko gardentasun oso baxua dute, erabateko kolore ilunekoak dira, bere inguruko lurrek zohikatz edo turba osagai handia baitute.

Eskoziako aintzirarik handienetan bigarrena da hedaduraz, 56,4 km² baititu, baina bere sakontasuna kontutan hartuta bolumenaz handiena da. Ingalaterra eta Galesko aintzira guztiak bat eginik baino ur gehiago du Nessek. Bere zatirik sakonenean, 226 m ditu (Londresko BT Dorreak, konparazio baterako, 189 m ditu; hortaz, erabat urpean legoke).

Biltegi-Ponpaketa Hidrologiko Planaren erreserborioetako baxuena bezala ere jarduten du, bere motako Britainia Handiko lehena. Turbinak jatorriz, hurbileneko errotari energia hornitzeko erabili ziren, baina orain britainiar elektrizitate-sare nazionala energiaz sortu eta hornitzen du.

Bere hego-sartaldeko zatian, Fort Augustustik gertu, aintzirako uharte bakarra dago: Cherry uhartea, crannog deritzen uharteen adibide garbia (Burdin Aroaren inguruko uharte artifizialak).

Leku interesgarriak

Ertzeetan honako lekuak ditu:

Ness aintzirako lekuak
Ertz	Mendebaldekoa	Ekialdekoa
Iparraldea	Lochend
Ertz	Abriachan Drumnadrochit Urquhart gaztelua Invermoriston	Dores Inverfarigaig Foyers Whitebridge
Hegoaldekoa	Fort Augustus

Ness aintzirako munstroaren kondaira

Sakontzeko, irakurri: «Ness aintzirako munstroa»

Nessen osperik handiena kondairazko Ness aintzirako munstroa —herri hizkeran, Nessie— ikusi izanari buruzko albisteetan datza, nahiz eta, kondaira hori gorabehera, aintzira berez den erakargarria. Itsasontzi eta txalupak aintziraren kostako hainbat tokitatik ateratzen dira, turistei «munstroa ikusteko aukera» emateko.

Arrainak

Bere uretan, edo Kaledoniako ubidekoetan, perka edota errutilo kontinental sartu dituzte baina espezie batzuk bertokoak dira.^[1]

Ibai-aingira	Anguilla anguilla
Lutxo arrunt	Esox lucius
Gaizkata arrunt	Acipenser sturio (konfirmatzeke)
Arrain hiruarantza	Gasterosteus aculeatus
	Lampetra planeri
	Phoxinus phoxinus
Izokin arrunt	Salmo salar
Amuarrain arrunt	Salmo trutta
	Salmo ferox
Amuarrain artiko	Salvelinus alpinus