Edukira joan

María del Refugio García

Wikipedia, Entziklopedia askea
María del Refugio García
Bizitza
JaiotzaTaretan (udalerria), 1889
Herrialdea Mexiko
Heriotza1970 (80/81 urte)
Jarduerak
Jardueraksufragettea, irakaslea, emakumeen eskubideen aldeko ekintzailea eta aktibista

María Amparo García Martínez, ezagunagoa Cuca García izenez (Taretan, Michoacán, Mexiko, 1889ko apirilaren 2a - Mexiko, 1973ko uztailaren 16a) mexikar maistra, sufragista eta emakumeen eskubideen aldeko ekintzaile feminista izan zen.[1][2][3][4][5][6]

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Camerino García eta Elena Martínezen alaba izan zen, eta Mexikoko Michoacán estatuan jaio zen.

"Cuca García" ere deitu zioten. Txantxetako ezizen horrek Mexikoko mugimendu feministan zuen hurbiltasuna eta errespetuaren erakusle da.[7]

Ibilbidea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Mexikoko mugimendu feministaren aitzindaria izan zen; testuinguru horretan, hainbat erakunde sortu zituzten emakumeen eta intelektualen taldeko kidea izan zen, besteak beste, Emakumeentzako Kontseilu Nazionala, 1919ko urrian, Elena Torres Cuéllar, Evelyn T. Roy, Thoberg de Haberman, Juana Belén Gutiérrez de Mendoza eta Estela Carrascorekin batera.

Gainera, Emakumearen Eskubideen Aldeko Fronte Bakarraren sorreran parte hartu zuen 1935eko urriaren 11n —idazkaritza nagusiaren ardura hartu zuen han—. Erakunde horren bidez, bere herrialdean emakumeen sufragiorako eskubidearen alde egin zuen, eta emakumeak hiritar gisa Oinarrizko Gutunean (Kontituzioa) sartzearen alde. Sindikatuen arloan, Estatuko Langileen Federazioko (FSTSE) Emakumeen Ekintzarako Idazkaritzako kide ere izan zen, Gloria Barrera, Josefina Vicens, Estela Jiménez Esponda eta Francisca Zaraterekin batera.

Michoacángo barrutiko diputatu izateko hautagaia izan zen, Alderdi Nazional Iraultzailerako independente gisa —Soledad Orozcorekin batera, Tabaskon—. Postu horretarako, marjen handarekin hautatu zuten, baina ez zioten kargu hori hartzen utzi, Konstituzioa aldatu behar zelako. Erantzun gisa, Garcíak gose-greba bat hasi zuen Lázaro Cárdenas del Río presidentearen egoitzaren aurrean, Mexiko Hirian, 1937ko abuztuaren 15etik 26ra. Ekintza hori Fronteko zenbait parte-hartzailek ere errepikatu zuten. Cárdenasen erantzuna Konstituzioaren 34. artikulua aldatzeko konpromisoa izan zen; hala, urte horretako abenduan, Kongresuak zuzenketa onartu zuen, eta emakumeei herritartasun osoa eman zitzaien.

Jarduera politikoa eta aktibismoa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Txikitatik, García emakumeen eskubideen aldeko borrokan sartu zen, konpromiso eta pasio hauskaitzak erakutsiz. 1919an, Elena Torresekin batera, Kontseilu Feminista Mexikarra sortu zuen, Mexikon genero-berdintasuna eta emakumeen eskubideak sustatzen zituen erakundea. 1935ean, García Emakumearen Eskubideen Aldeko Fronte Bakarraren (FUPDM) sortzaileetako bat izan zen. Koalizio horrek emakumeen mesederako lege-erreformak bultzatu nahi zituen. Gainera, erakunde feminista garrantzitsuak sortzen aitzindarietako bat izan zen, hala nola Yucatango Liga Feminista 1916an eta Emakume Langileen Elkarte Nazionala 1935ean. Emakumeen eskubideen aldeko borrokan izandako arduraren eta lidergoaren ondorioz, 1955ean Mexikon diputatu federal hautatu zuten lehen emakumeetako bat bihurtu zen, eta etorkizuneko belaunaldientzako legatu inspiratzailea utzi zuen.[8][9][10]

Geroago, 1955ean, Europar Batasuneko Kongresuan ordezko diputatu izendatu zuten, eta horrek mugarri bat ezarri zuen herrialdeko emakumeen ordezkaritza politikoan.[11]

Aintzatespenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Aktibismoan egindako lanarengatik eta emakumeen eskubideen aldeko borrokarengatik aintzatetsi zuten García.

  • 1982an, Zientzia eta Arteen Sari Nazional ospetsua jaso zuen Gizarte Zientzien arloan, gizartearen aurrerapenari eta garapenari ikuspegi feministatik egindako ekarpena eskertzeko.
  • 1983an, Kazetaritza Sari Nazionala jaso zuen, kazetari gisa egindako lan nabarmenarengatik eta emakumeen eskubideen defentsarako hartutako konpromisoarengatik.
  • 1988an, Garcíak Emakumearen Sari Nazionala jaso zuen. Ohore horrek Mexikon genero-berdintasunaren eta emakumeen eskubideen aldeko borrokan izandako dedikazioa eta lidergoa nabarmendu zituen.[12][13][14]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ (Gaztelaniaz) Espinosa, Angélica Jocelyn Soto. (2020-10-22). «Cuca García, una misionera por la educación de las niñas rurales» La Crítica (Noiz kontsultatua: 2024-06-07).
  2. ↑ ichan.ciesas.edu.mx (Noiz kontsultatua: 2024-06-07).
  3. ↑ (Gaztelaniaz) Redacción. (2022-05-28). «¿Quién fue María del Refugio y por qué tendrá una placa en el Congreso del Estado?» CB Televisión (Noiz kontsultatua: 2024-06-07).
  4. ↑ «Cuca García (1889-1973). Por las causas de las mujeres y la revolución» www.pacarinadelsur.com (Noiz kontsultatua: 2024-06-07).
  5. ↑ (Gaztelaniaz) joop21. (2022-06-14). «María del Refugio García Martínez: luchadora incansable por los derechos sociales.» El Despertar de Michoacán (Noiz kontsultatua: 2024-06-07).
  6. ↑ (Gaztelaniaz) Demos, Editorial; Solano, Verónica Oikión. «La Jornada - 50 años sin Cuca García» www.jornada.com.mx (Noiz kontsultatua: 2024-06-07).
  7. ↑ «María del Refugio García Martínez (Cuca García) - Ichan Tecolotl» Ichan Tecolotl - La Casa del Tecolote 2017-02-04.
  8. ↑ Mora, Mariana y Lamas, Martha. "Las sufragistas mexicanas: una historia de lucha y resistencia" (2018).
  9. ↑ Cano, Gabriela. "Mujeres en la Revolución Mexicana: las sufragistas" (2010).
  10. ↑ "Mujeres en la historia: María Refugio García Martínez." Instituto Nacional de Estudios Históricos de las Revoluciones de México. Consultado en línea en: http://www.inehrm.gob.mx/es/inehrm/Mujeres_en_la_Historia:_Mar%C3%ADa_Refugio_Garc%C3%ADa_Mart%C3%ADnez
  11. ↑ Demos, Editorial. «La Jornada - 50 años sin Cuca García» www.jornada.com.mx.
  12. ↑ Jaiven, Ana Lau. "La lucha por el voto femenino en México: una historia de activismo político" (2016).
  13. ↑ "María Refugio García Martínez." Enciclopedia de la Literatura en México. Consultado en línea en: https://www.elem.mx/autor/datos/810
  14. ↑ "García Martínez, María Refugio." Diccionario de Escritores Mexicanos, Siglo XX. Consultado en línea en: http://www.elem.mx/autor/datos/810

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=María_del_Refugio_García&oldid=9815322"(e)tik eskuratuta