Edukira joan

Elena Torres Cuéllar

Wikipedia, Entziklopedia askea
Elena Torres Cuéllar

Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakElena Torres Cuéllar
JaiotzaMexiko, 1893ko ekainaren 3a
Herrialdea Mexiko
Heriotza1970eko urriaren 19a (77 urte)
Hezkuntza
HeziketaTeachers College (en) Itzuli
Escuela Normal Superior de México (en) Itzuli
Jarduerak
Jarduerakhezitzailea eta idazlea

Elena Torres Cuéllar, ezizenez Julieta edo Guanajuatense (Mineral de Mellado, Guanajuato, Mexiko, 1893ko ekainaren 3a – Mexiko, 1970eko urriaren 19a) mexikar lider iraultzailea, sufragista, feminista, hezitzaile aurrerakoia eta idazlea izan zen. Alderdi komunistako kide gisa, 1917an Meridan egindako Yucatango Alderdi Sozialistaren lehen bileran parte hartu zuen emakume bakarra izan zen, eta Erresistentziako Liga Nagusiaren ordezkari gisa joan zen bertara.1919an Mexikoko Kontseilu Feminista sortu zuen, Emakumeen gizarte- eta ekonomia-baldintzak hobetzeko egin zuen borroka, hala nola emakumeen sufragio-eskubidea sustatzeko. Halaber, ahalegin handiak egin zituen Mexikoko hezkuntza hobetzeko, batez ere landa-eremuetan lehen hezkuntzako maisu-maistren prestakuntza erraztuta.[1][2][3][4][5]

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Elena Torres Cuéllar 1893ko ekainean jaio zen (autore batzuen arabera 3an eta beste batzuen arabera 23an) Guanajuatoko Mineral de Melladon. Bere gurasoak Macedonio Torres eta Francisca Cuéllar izan ziren.[6][7] Eskola publikoetan egin zituen lehen ikasketak, eta Guanajuatoko Eskola Normaleko gaueko eskoletara joan zen, egunean zehar meatze-ospitalean lan egiten baitzuen.[7] Kontabilitatea, mekanografia eta marrazketa ikasi zituen.

Lan ibilbidea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1912an graduatu zen eta Eskola Normaleko zuzendaria bihurtu zen. Silaoko lehen hezkuntzan eta Munduko Langilearen Etxean ere irakatsi zuen, Mexiko osoan sukurtsalak zituen erakunde sindikal anarkista bat.[7] Irakaskuntza sozialistaren metodoak, printzipio zientifikoetan oinarrituak, Espainiatik eraman ziren Mexikora. Torres eta lan egin zuten irakasleek gero eta erradikalagoak izan ziren, eta nahiago zuten Espainiako metodo arrazionala parrokietako eskola katolikoak baino.[7]

1909tik aurrera Porfirio Díazen erregimenaren aurkako artikuluak idazten hasi zen, «Julieta» eta «Guanajuatense» luma-izenekin. Mexikoko Lehen Kongresu Feministan izan zen, Meridan, Yucatán, 1916ko urtarrilean, eta Salvador Alvarado gobernadorearekin lankidetzan aritu zen. Hark laguntza eman zuen urte bereko azaroan egindako bigarren kongresua egiteko, eta hainbat gai landu ziren, besteak beste: enplegua, hezkuntza, sufragioa, jaiotza-tasaren kontrola eta dibortzioa. Torresen errendimenduak txundituta, Alvarado gobernadorea Montessori hezkuntzako eskola bat sortzera animatu zen Meridan, estatuko hiriburuan, Mexikon mota horretako lehen eskola izan zena.[7] 1918an, Trotskiren III. Internazionalarekin elkartu zen, Felipe Carrillo Puertori Yucatango Alderdi Sozialista ezartzeko laguntza emanez. Bertan, emakumeen eskubideen aldeko kanpaina egin zuen.[6] 1919tik 1920ra bitartean, María del Refugio Garcíarekin batera, Mexikoko Kontseilu Feminista sortu zuen Mexiko Hirian, emakumeentzako gizarte-eskubideen eta boto-eskubidearen aldeko borroka egiten zuena.[6] 1921ean, Langileen Bigarren Kongresuan, Izamalen, Torresek azpimarratu zuen emakumeek kongresuetara joan eta beren iritziak eman behar zituztela.

1922an Baltimoren (AEB) egin zen Emakume Sufragisten Ligaren konbentzioan Torres Kontseilu Feminista Mexikarraren ordezkaria izan zen. Bertan, Emakumeen Lehen Konferentzia Panamerikarrean ere izan zen, mexikarren ordezkaritza batekin batera, eta elkarteko Ipar Amerikarako presidenteordea hautatu zuten.[7] Mexikoko Emakumeen Aurrerabiderako Elkarte Panamerikarraren kapitulu mexikarra sortu zuen eta 1923an Emakumeen Lehen Konbentzio Nazionala antolatu zuen. Bertan, paper garrantzitsua izan zuen Yucatango kontserbadore delegatuen eta feminista erradikalen arteko ezberdintasunak konpontzeko.

1921etik aurrera, gero eta zeregin garrantzitsuagoa izan zuen hezkuntza-frontean, José Vasconcelosek izan zuen Hezkuntzako ministro agintaldian. Urte hartan, doako gosari-programa bat antolatu zen Estatuko eskoletan; Torresek zuzendu zuen, eta bazkari asko zerbitzatu zituen. Lehen urtean, ia 3000 ikasle elikatu ziren egunero, eta hurrengo urtean, 12 000 ikasle gehiago eguneko. Maisu-maistren prestakuntza hobetzeko ere gogor egin zuen lan, eta Misio Kulturalen bulegoko buru bihurtu zen. Lehen Hezkuntzako irakasleentzako baldintzak hobetzea zuen helburu, batez ere landa-eremuetan lan egiten zutenentzako. 1926rako, sei misio ezarri ziren, eta 2000 landa-maisu baino gehiago hartu zituzten. Misio horiek 18 misio eta 4000 maisu baino gehiago izan ziren hurrengo hamar urteetan.

1924an Torresek nazioarteko beka bat jaso zuen atzerrian ikasteko, eta ikasketak New Yorkeko Columbia Unibertsitateko Teachers Collegen egitea erabaki zuen.[7] Ameriketako Estatu Batuetan egon zenean, 1925eko Emakumeen Konferentzia Panamerikarrean izan zen, Washington Hirian eta Mexikora itzuli zen 1926an. Hasieran, berriz esleitu zioten landa-irakaskuntzako misioen proiektuari, baina 1926ko maiatzaren 17an Goi Eskola Normaleko Letren Fakultateko irakasle nagusi izendatu zuten. Hurrengo urtean kargua galdu zuen Plutarco Elías Calles presidenteari egin zizkion kritiken ondorioz, Estatu Batuetara itzuli zen eta International School of Missourin espainierako irakasle gisa lan egin zuen. Mexikon egon zen labur-labur, 1929an José Vasconcelosen lehendakaritzako kanpainari babesa emateko, baina Pascual Ortiz Rubiok hauteskundeak irabazi zituenean, Estatu Batuetara itzuli zen berriro.[7]

1932ko otsailaren 1ean Hezkuntza Publikoko Idazkaritzaren izendapena jaso zuen, eta landa-eskola normalaren proiektura itzuli zen. 1933an, programa berritzaile batean, etxeko ekonomiari buruzko eskolak eman zituen irratian. Helburua herrialde osoko landa -eskolei hezkuntza-programak transmititzea zen. 1934an Landa-hezkuntzako Kidego Teknikoari esleitu zitzaion, etxeko ekonomia irakasteko ikasketa-plan estandar bat sortzeko. Urte horretan bertan Txilen egin zuen eskualdeko konferentzia batera joan zen eta udazkenean Costa Ricara, Ekuadorrera, Panamara eta Perura, Mexikoko landa-hezkuntzari buruz hitz egiteko eta herrialde ezberdinetako hezkuntza-instalazioak bisitatzeko; Venezuelara ere joan zen 1936an. 1937an. Lehen Hezkuntzako Landa eta Hiri Inguruneko Gaien Bulegoko zuzendari izendatu zuten Lanpostu horretan izandako lorpenik garrantzitsuena Mexikoko 338 herritako bertako biztanleen egoera ekonomiko eta sozialen inkesta bat izan zen, urte berean egina. 1942an Lehen Hezkuntzako ikuskatzaile izendatu zuten, eta postu horretan aritu zen 1955era arte. Aldi horretan, UNESCOren aholkulari ere izan zen.[7]

Torres 1970eko urriaren 19an hil zen.[7]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ «Elena Torres Cuéllar - Bilatu Bideoak» www.bing.com (Noiz kontsultatua: 2024-06-06).
  2. ↑ «Elena Torres Biography | HowOld.co» www.howold.co (Noiz kontsultatua: 2024-06-06).
  3. ↑ (Gaztelaniaz) Woman, Mexi. (2021-06-23). «Elena Torres Cuéllar: Líder Revolucionaria» MexiWoman (Noiz kontsultatua: 2024-06-06).
  4. ↑ (Gaztelaniaz) Finzer, Erin Shea. (2020-10-14). «La conservación campesina de Elena Torres Cuéllar; Las mujeres, la maestría rural y el medio ambiente en México (1923-1939)» A Contracorriente: una revista de estudios latinoamericanos 18 (1): 109–130. ISSN 1548-7083. (Noiz kontsultatua: 2024-06-06).
  5. ↑ (Ingelesez) Calderón, Marco. (2022-10). «Rural Education and the State in Mexico: The Legacy of Elena Torres Cuellar» Teachers College Record: The Voice of Scholarship in Education 124 (10): 40–62.  doi:10.1177/01614681221139526. ISSN 0161-4681. (Noiz kontsultatua: 2024-06-06).
  6. ↑ a b c Por la Verdad y la Confianza. Veracruz Press Online 17 de octubre de 2012.
  7. ↑ a b c d e f g h i j «エレナ・トレス―メキシコ革命期のフェミニスト教育家の軌跡―» 言語文化 (同志社大学言語文化学会) 10 (1): 121–140. 25 de agosto de 2007 ISSN 1344-1418..[Betiko hautsitako esteka]

Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Elena_Torres_Cuéllar&oldid=9817835"(e)tik eskuratuta