Paleohizkuntzalaritza

Paleohizkuntzalaritza edo paleolinguistika hizkuntzalaritza historikoaren azpi-diziplina bat da, hizkuntzaren sorreratik hasi eta idazketa-sistemen agerpeneraino, hau da, historiaurre osoan, hizkuntza-familien arteko ahaidetasun filogenetikoak aztertzen dituena.

Sarrera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Paleolinguistek hizkuntza-familien artean egongo liratekeen ahaidetasunak ikertzen dituzte eta makrofamiliak (ahaidetutako hizkuntza-familien taldeak) proposatzen dituzte. Paleolinguista nabarmen batzuentzat, hala nola Greenberg edo Ruhlenentzat, makrofamilia bakoitzaren protohizkuntza berreraikitzea bigarren mailako helburua da.^[1] Adibidez, paleolinguista batzuek makrofamilia nostratikoa proposatu dute, familia indoeuroparra, afro-asiarra, uraldarra, altaitarra, dravidikoa eta baita kartveliarra ere, eta batzuetan beste hizkuntza batzuk ere.

Paleolinguistikak hizkuntzalaritzaren, paleoantropologiaren, arkeologiaren eta giza genetikaren ezagutzak lotzen dituen diziplinarteko arlo batean lan egiten du. Hizkuntzaren bilakaerarekin ere oso lotuta dago, bi diziplinak giza hizkuntzaren sorreran eta bilakaeran interesatuta baitaude.

Hizkuntzalari historiko askorentzat ez dago eremu bereizirik paleolinguistikarako, eta paleolinguisten hipotesiak ez dituzte denek onartzen. Paleolinguistek bi metodologiarekin lan egin ohi dute:

Horietako batzuek hizkuntzalaritza historikoaren metodologia estandarra erabiltzen dute (konparazio-metodoa). Honen adibide ona nostratizisten Moskuko Eskola da, Vladislav Ilitx-Svititxek sortua eta Aharon Dolgopolski, Sergei Starostin eta Vitali Xevoroxkinek osatua, besteak beste, makrofamilia nostratikoaren existentzia defendatzen dutenak. Eskola honetako egileek korrespondentzia fonologiko erregularrak proposatu dituzte, antzekotasun morfologikoak adierazi dituzte eta zenbait protohizkuntzaren zati bat berreraiki dute, hizkuntzalaritza historiko tradizionalak onartutako metodologiaren arabera.
Beste hipotesi batzuk polemikoak dira, hizkuntzalari historiko batzuek "baliogabetzat" jotzen dituztelako horiek babesteko erabilitako metodoak. Kategoria honetan "konparazio lexiko masiboan" oinarritutako proposamenak daude. Teknika horretan, ahaidetasunak hitz-taldeetatik, "etimologietatik", abiatuta ezartzen dira, eta horietan ahaidetasunak soinuaren eta esanahiaren antzekotasunak zehazten ditu, korrespondentzia fonologikorik ezarri gabe eta berreraikuntzarik egin gabe. Honen adibide dira Ameriketako Eskolako hizkuntzalarien lanak, Joseph Greenberg eta Merritt Ruhlen, biak Stanfordeko Unibertsitatekoak.

Konparazio lexiko masiboaren metodoa, batzuetan, baliogabea dela ikusten da, lotura historiko eta baliogabe baten ondorio diren antzekotasun kasualak bereizteko, arbaso komun batek dituen antzekotasunak eta hizkuntza-kontaktuaren ondorio direnak bereizteko. Hala ere, gero eta hizkuntzalari gehiago ari dira paleolinguistikan (historiaurreko hizkuntzalaritza) eta hizkuntzaren jatorrian eta bilakaeran ikertzen.