Palestinako fedayinak

Wikipedia, Entziklopedia askea
Fatahren milizia fedayinak, Beiruten, Libano.

Palestinako fedayinak (arabierako فدائيون, fidā'iyūn hitzetik eratorria) Palestinako mugimendu nazionalistaren parte diren militante edo gerrillariak dira[1][2]. Palestinar gehienek "askatasunaren aldeko borrokalaritzat" jotzen dituzte fedayinak[3], eta israeldar gehienek, berriz, "terroristatzat".

Palestinako mugimendu nazionalaren sinbolotzat hartuta, fedayin palestinarrak Vietnam, Txina, Aljeria eta Latinoamerikako gerrillarien mugimenduetan inspiratu ziren. Palestinako fedayinen ideologia nagusiki nazionalista zen, ezkertiarra, sozialista edo komunista, eta bere helburua sionismoa garaitzea zen, Palestina aldarrikatzea eta "Palestinar Estatu laiko, demokratiko eta ez sektario" bat ezartzea. Laikoaren, demokratikoaren eta ez-sektarioaren esanahia, ordea, oso desberdina zen fedayinen fakzioen artean[4].

1948ko arabiar-israeldar gerraren ondorioz beren herrietatik ihes egin edo handik kanporatu zituzten errefuxiatu palestinarren artean sortu ziren. 1950eko hamarkadaren erdialdean, fedayinak Israelera bideratutako mugaz gaindiko operazioak antolatzen hasi ziren Siriatik, Egiptotik eta Jordaniatik. Lehen infiltrazioak izaten ziren gerraren ondorioz galdutako lurreko nekazaritza-produktuetara iristeko, edo Israelgo helburu militarrei eta, batzuetan, zibilei aurre egiteko. Gazako zerrenda, Palestina osoko Protektoratuaren lurralde bakarra —1948ko urrian deklaratutako estatu palestinarra—, fedayin palestinarren jardueraren gune nagusi bihurtu zen[5]. Fedayinen erasoak Gazako mugetara eta Sinai eta Israelen arteko mugetara bideratu ziren, eta horren ondorioz, Israelek errepresalia-ekintzak hasi zituen, fedayinen aurka, zeinak sarritan beren harrera-herrialdeetako herritarrak erasotzen baitzituzten, eta horrek, aldi berean, eraso gehiago eragiten zituen.

Israelek fedayinen ekintzak aipatu zituen 1956ko Sinaiko Kanpaina, 1967ko Gerra eta 1978ko eta 1982ko Libanoren inbasioak egiteko arrazoietako bat bezala. Palestinako fedayin taldeak Palestinako Askapenerako Erakundearen babespean elkartu ziren 1967ko Sei Egunetako Gerran arabiar armadak galdu ondoren, nahiz eta talde bakoitzak bere buruzagia eta indar armatu independenteak gorde zituen[6].

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ Burgat, François; Burgat, François. (2005). Face to face with political Islam. (Reprint. argitaraldia) Tauris, publ. with the assistance of the French Ministry of Culture ISBN 978-1-86064-213-5. (Noiz kontsultatua: 2023-11-19).
  2. ↑ Milton-Edwards, Beverley. (1999). Islamic politics in Palestine. London ; New York : I.B. Tauris ISBN 978-1-86064-475-7. (Noiz kontsultatua: 2023-11-19).
  3. ↑ Glaser, Milton; Ilić, Mirko; Kushner, Tony; Heller, Steven. (2005). The design of dissent [: socially and politically driven graphics]. Rockport Publ ISBN 978-1-59253-117-2. (Noiz kontsultatua: 2023-11-19).
  4. ↑ Freedman, Robert Owen, ed. (1991). The Intifada: its impact on Israel, the Arab World, and the superpowers. Florida International University Press ISBN 978-0-8130-1040-3. (Noiz kontsultatua: 2023-11-19).
  5. ↑ (Ingelesez) Stokes, Jamie. (2009). Encyclopedia of the Peoples of Africa and the Middle East. Infobase Publishing ISBN 978-1-4381-2676-0. (Noiz kontsultatua: 2023-11-19).
  6. ↑ Gresh, Alain. (2004). The new A-Z of the Middle East. London ; New York : I.B. Tauris ISBN 978-1-86064-326-2. (Noiz kontsultatua: 2023-11-19).

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Palestinako_fedayinak&oldid=9553816"(e)tik eskuratuta