Palestinako kristau-aramera

Wikipedia, Entziklopedia askea
Palestinako kristau-aramera
Datu orokorrak
Hizkuntza sailkapena
giza hizkuntza
afroasiar hizkuntzak
Hizkuntza semitikoak
Mendebaldeko semitiar hizkuntzak
Erdialdeko hizkuntza semitikoak
Northwest Semitic (en) Itzuli
aramera
Western Aramaic (en) Itzuli
Hizkuntza kodeak

Palestinako kristau-arameera Mendebaldeko arameraren dialektoen multzoari (aramera samariarra, aramera galilearra) lotu dakiokeen dialekto edo mintzaira da, gutxi gorabehera IV. eta VIII. mendeen artean erabili izan zena, hitzez eta idatzia. Mintzairak 13. mendera arte erabili zen gero hizkuntza liturgiko gisa bakarrik. [1] Palestinako eliza melkitan [2] [3] eta Transjordanian erabiltzen zen dialekto talde honen aldaera kristaua da. [4] Mosaikoetako inskripzioetan, [5] hilarrietan [6] ermitauetako monasterioetako hormetan, amuletoetan [ [6] ] [7] [8] papiroetan [9] eta eskuizkribuetan agertzen da.

Izkribuak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Eskuizkribuetako testigantzak nagusiki V.-VIII. mendeetakoak iritsi zaizkigiu, pergaminoz egindako palimpsesto gisa, eta bertan edukiak erlijozkoak dira, baina era askotakoak: Itun Zaharraren eta Berriaren Bibliaren itzulpenak, Ebanjelioko hiztegiak, Jerusalem Zaharreko Armeniar Hiztegiaren testu aurrekariak, idazki patristikoak, hagiografikoak, gutxitan dokumentatutako martirienak barne [10], eta teologikoak zeintzuetan Jerusalengo Zirilorenak nabarmentzen dien, Egeria bidaiariaren lehen aipuak testu horietan daudelarik. [11]

Eskuizkribuen kokaleku jatorrizko nagusiak dir Santa Katalina monasterioa (Sinai), [12] [13] [14] Kairoko Geniza [15] [1] [16] eta Damaskoko omeiatar meskita [17]. 21. mendean Europako liburutegietan daude nagusiki. Leizeetako aurkikuntzak ere egin dira, Haifatik gertu, Golan mendialdean , Judeako basamortuan hegoaldean eta Itsaso Hilaren ekialdeko aldean. [18] [19]

Mendebaldeko arameraren bertsio guztiz kontserbatu hau garrantzitsua da Bibliako tradiziorako jatorrizko jatorrizko greziarren itzulpen zuzen gisa, Itun Zaharreko bertsioen aitzindari greziarrak ( Theodotion ; Origen ; Antiokiako Luziano ) askotan ez baitira guztiz kontserbatzen. [20] [21]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ a b Ch. Müller-Kessler: Grammatik des Christlich-Palästinisch-Aramäischen. Teil 1: Schriftlehre, Lautlehre, Morphologie (Texte und Studien zur Orientalistik 6; Hildesheim 1991), S. 6–8. ISBN 3-487-09479-7.
  2. ↑ F. Schulthess: Grammatik des christlich-palästinischen Aramäisch (Tübingen 1924), S. 1–2.
  3. ↑ Ch. Müller-Kessler: Christian Palestinian Aramaic and Its Significance to the Western Aramaic Dialect Group. In: Journal of the American Oriental Society 119 (1999), S. 631.
  4. ↑ J.-B. Humbert, A. Desreumaux: Khirbet es-samra I Jordanie (Bibliothèque de l’anquité tardive; Turnhout 1998), S. 435–521. ISBN 2-503-50809-X.
  5. ↑ É. Puech: Notes d’épigraphie christo-palestinniene de Jordanie. In C. Dauphin, B. Harmaneh (Hg.): In Memoriam Fr. Michele Piccirillo, OFM (1944–2008) (BAR International Series 248; Oxford 2011), S. 75–94, Abb. 205–236. ISBN 978 1 4073 0815 9
  6. ↑ J.-B. Humbert, A. Desreumaux: Khirbet es-samra I Jordanie (Bibliothèque de l'anquité tardive; Turnhout 1998), S. 435–521. ISBN 2-503-50809-X.
  7. ↑ J. Naveh, S. Shaked, Magic Spells and Formulae (Jerusalem 1993),S. 107–109, Tf. 17. ISBN 965-223-841-4.
  8. ↑ É. Puech: Deux amulettes palestiniennes une en grec et une bilingue en grec-christo-palestinien. In: H. Gasche, B. Hrouda (Hg.): Collectanea orientalia. Histoire, arts de l’espace et industrie de la terre. Etudes offertes en hommage à Agnès Spycket (CPOA 3; Neuchâtel 1996), S. 299–310.
  9. ↑ Philothée du Sinaï: Nouveaux manuscrits syriaques du Sinai (Athen 2008).
  10. ↑ https://sinai.library.ucla.edu; Sinai Palimpsest Project
  11. ↑ J. Wilkinson: Egeria's Travels (Oxford 2015), S. 163. ISBN 978-0-85668-710-5.
  12. ↑ S. P. Brock: Catalogue of the Syriac Fragments (New Finds) in the Library of the Monastery of Saint Catherine, Mount Sinai (Athen 1995). ISBN 96085739-0-4.
  13. ↑ Philothée du Sinaï: Nouveaux manuscrits syriaques du Sinai (Athen 2008).
  14. ↑ Sinai Palimpsest Project
  15. ↑ Agnes S. Lewis, Margaret D. Gibson: Palestinian Syriac Texts from Palimpsest Fragments in the Taylor-Schechter Collection (London 1900).
  16. ↑ M. Sokoloff, J. Yahalom: Christian Palimpsests from the Cairo Geniza. In: Revue d’Histoire des Textes 8 (1978), S. 109–132.
  17. ↑ F. Schulthess, Christlich-Palästinische Fragmente aus der Omajjaden-Moschee zu Damaskus (Berlin 1905).
  18. ↑ J.-B. Humbert, A. Desreumaux: Khirbet es-samra I Jordanie (Bibliothèque de l’anquité tardive; Turnhout 1998), S. 435–521 ISBN 2-503-50809-X.
  19. ↑ É. Puech: Notes d’épigraphie christo-palestinniene de Jordanie. In: C. Dauphin, B. Harmaneh (Hg.): In Memoriam Fr. Michele Piccirillo, OFM (1944–2008) (BAR International Series 248; Oxford 2011),S. 75–94, Abb. 205–236. ISBN 978 1 4073 0815 9.
  20. ↑ VII. Zur palästinischen Septuaginta. In: Hugo Duensing, Christlich-palästinisch-aramäische Texte und Fragmente (Göttingen 1906), S. 82–127.
  21. ↑ Ch. Müller-Kessler: 1.4.9 Christian Palestinian Aramaic Translation. In: A. Lange, E. Tov (Hg.): The Textual History of the Bible, Vol. 1A (Leiden 2016), S. 447–456. ISBN 978-90-04-23181-8; e-ISSN 2452-4107.

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Palestinako_kristau-aramera&oldid=9443331"(e)tik eskuratuta