Setúbal

Koordenatuak: 38°31′28″N 8°53′33″W / 38.52431°N 8.89261°W / 38.52431; -8.89261
Wikipedia, Entziklopedia askea
Setúbal
Setúbal
Portugalgo hiria
Administrazioa
Herrialdea Portugal
Eskualdea
Azpi-eskualdea
Barrutia
Lisboa
Península de Setúbal
Setubalgo barrutia
Sorrera1249
Geografia
Koordenatuak38°31′28″N 8°53′33″W / 38.52431°N 8.89261°W / 38.52431; -8.89261
Map
Azalera230,33 km²
MugakideakGrândola, Alcácer do Sal, Palmela, Barreiro eta Sesimbra
Demografia
Biztanleria123.496 (2021)
10.000 (1804)
Adierazpen errorea: Ustekabeko < eragileaAdierazpen errorea: Hitz ezezaguna "br" (1804)
Dentsitatea530 bizt/km²
Informazio gehigarria
Ordu eremuaUTC±00:00
Hiri senidetuakBeauvais, Leiria, Paue, Tordesillas, Porto Seguro, Quelimane, Debrecen, Safi eta Udine
http://www.mun-setubal.pt www.mun-setubal.pt

Setúbal (portugesez sɨˈtuβal, -βɐl ahoskatua) Portugalgo bostgarren hiririk populatuena da, herrialdearen hegoko erdialdean dagoena eta Setubalgo Barrutiaren hiriburua dena. 2021ean 123.496[1] biztanle zituen.

Geografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Sado ibaiak eratzen duen estuarioaren ertzean kokaturik dago, Ozeano Atlantikoaren ondoan dago. Lisboa hiriburutik 48 kilometro hegoaldera dago.

Klima[aldatu | aldatu iturburu kodea]

    Datu klimatikoak (Setúbal)    
 Hila   Urt   Ots   Mar   Api   Mai   Eka   Uzt   Abu   Ira   Urr   Aza   Abe   Urtekoa 
Batez besteko tenperatura maximoa (°C) 15.3 16.7 19.4 20.5 23.4 27.4 29.9 30.1 27.8 23.3 18.8 15.9 22.38
Batez besteko tenperatura (ºC) 10.1 11.3 13.5 14.8 17.4 20.9 23.1 23.2 21.3 17.9 13.9 11.3 16.56
Batez besteko tenperatura minimoa (°C) 4.8 5.8 7.6 9.1 11.4 14.3 16.2 16.3 14.8 12.4 9.0 6.6 10.69
Euria (mm) 98.4 75.3 53.3 66.7 48.5 16.8 3.7 3.7 27.2 97.6 119.4 124.7 735.3
Iturria: Instituto de Meteorologia[2]


Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Paleolito eta neolito aroetako aztarnak aurkitu diren arren feniziarrak izan ziren K.a. 1000 urte inguruan lehen asentamendua sortu zutenak. Erromatarren garaiko jarduera ekonomikoa itsasoari loturik egon zen, bai merkataritzari eta baita gatzagei ere. Cetobriga izena eman zioten, "Gatzagen hiria". Erromatar Inperioaren gainbeherak itsas merkataritzaren galera ekarri zuen eta biztanleek alde egin behar izan zuten.

Mairuen garaian Shetúbar (شَطُوبَر) izena izan zuen eta 1249an kristauek konkistatu eta Portugalgo erresuman sartu zenean foruak jaso zituen. Mairuen aurkako gerrak amaitzean loraldi ekonomikoa iritsi zen Setúbalera. XIV mendean harresiak eraiki ziren herria Afrika iparraldeko pirata eta kortsariotatik babesteko.

1580an gaztelarren aurrean matxinada burutu zuen Prior do Cratoren alde egin zuen hiriak eta Albako dukeak sarraski bat eraginez birkonkistatu zuen Setúbal. 1582an San Felipe gotorlekua eraiki zen. Hurrengo urteetan ere matxinada berriak izan ziren (1588, 1594, 1603, 1628, 1630) azkenean 1640an Joanes IV.a Portugal independienteko errege berria bihurtu zen arte.

Hurrengo mendeetan itsas merkataritzari esker nazioarte mailako kaia bihurtu zen. XIX mendean ingelesek St. Ubes eta frantsesek St Yves deitu zioten. 1860an Petri V.a Portugalgoak hiri estatusa eman zion.

Ondasun nabarmenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Iruditegia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hiritar ezagunak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hiri senidetuak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. INE - Estatistika Institutu Nazionala. «Biztanleria eta Etxebizitza Errolda - 2021eko Errolda» tabulador.ine.pt (Noiz kontsultatua: 2023-01-15).
  2. Instituto de Meteorologia. Monthly Averages for Setúbal, Portugal (1981-2010). .

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]