Édith Piaf

Wikipedia, Entziklopedia askea
Édith Piaf

(1946)
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakÉdith Giovanna Gassion
JaiotzaParis1915eko abenduaren 19a
Herrialdea Frantzia
BizilekuaParis
Ameriketako Estatu Batuak
Normandia
Frantzia
Lehen hizkuntzafrantsesa
HeriotzaGrasse eta Parisko 16. barrutia1963ko urriaren 10a (47 urte)
Hobiratze lekuaPère Lachaise hilerria
Grave of Gassion-Piaf (en) Itzuli
Heriotza moduaberezko heriotza: barne-odoljarioa
Familia
AitaLouis Gassion
AmaLine Marsa
Ezkontidea(k)Jacques Pills  (1952ko irailaren 20a -  1956)
Theophanis Lamboukas (en) Itzuli  (1962ko urriaren 9a -  1963ko urriaren 10a)
Bikotekidea(k)
Seme-alabak
Hezkuntza
Hizkuntzakfrantsesa
ingelesa
Jarduerak
Jarduerakabeslaria, aktorea, estudioko musikaria, chansonnier (en) Itzuli, kale-artista eta kantugilea
Altuera157 zentimetro
Lan nabarmenak
Jasotako sariak
KidetzaAncient Mystical Order Rosae Crucis (en) Itzuli
Izengoitia(k)Édith Piaf
Genero artistikoachansona
chanson réaliste (en) Itzuli
balada
Ahots motakontraltoa
Musika instrumentuaahotsa
DiskoetxeaCapitol Records
Pathé-Marconi
Columbia Records
Polydor Records
Philips

IMDB: nm0681191 Allocine: 13764 IBDB: 56151
Facebook: edithpiafofficiel Youtube: UCARjHLPR4WYEDiqm-9nXFtA Spotify: 7KwwuvecjDIIeGwQ3vQXRA Last fm: Édith+Piaf Musicbrainz: 4f8ef4a3-40fa-46b5-8773-97686a8424f4 Songkick: 311997 Discogs: 156406 Allmusic: mn0000150629 Find a Grave: 1334 Deezer: 2908 Edit the value on Wikidata

Édith Piaf (jaiotza izenez: Édith Giovanna Gassion; Paris, 1915eko abenduaren 19a - Grasse, Itsas Alpeak, 1963ko urriaren 10a) frantziar abeslari bat izan zen, music-hall arloan oso famatua.[1] "La Môme Piaf" ezizenaz ere ezaguna, abesti arrakastatsuak interpretatu zituen, La vie en rose besteak beste. Halaber, zineman eta antzerkian ere ibili izan zen.

Droga-menpekotasunak eta alkoholismoak jota gazte hil zen, 48 urte baino ez zituelarik.

Gaur egun berari dedikatutako museoa dago haren jaioterrian, Parisen.

Bizitza[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Edith Giovanna Gassion izenez jaio zen, 1915eko abenduaren 19an. Haren autobiografian azaldu eta gerora elikatu izan zuenez, Belleville kaleko 72. zenbakian jaio zen, farola baten azpian. Haren jaiotza aktak, aldiz, Parisko Thenon ospitalean sortu zela esaten du. Edonola ere, auzo, giro eta zirkunstantzia txiro gogorrean hazi eta hezi zen. Akrobata zuen aita, Louis Alphonse Gassion, eta kantari erraria ama, Annetta Maillard, jatorri italiar-berberekoa. Haurtzaroa gordina izan zuen, txirotasuna eta gaixotasuna ezagutu zituen, eta bere amonak gidatutako prostibuluetako giroa bizi izan zuen, harekin hezi izan baitzen batez ere.

Hamalau urte zituela Pigalleko kabaretetan kantuan hasi, eta 20 urterekin kaleratu zuen lehen diskoa, Louis Leplee enpresa gizonak lagunduta. Hark La Môme Piaf ezizena jarri zion: Neskatila enaratxoa. Erail egin zuten gizon hura, eta berriro ere hutsetik hasi behar. Asko markatu zuten bi pertsona ezagutu zituen geroxeago: Raymond Asso konpositorea, maitale eta gidari bilakatu zuena, eta Margueritte Monnot pianista, bizitza osoan alboan izango zuena.

Lehenago sortua izanagatik ere, 1946an grabatu zuen La vie en rose, zeinetan maitasunari kantatzen baitzion, gizon batenganako maitasunari zehatzago, garai hartako begi eta sentimenduekin kantatu ere, egun bogako dagoen kontzeptu bat erabiliz, maitasun erromantikoz: «Bere besoetan hartzen nauenean/ eta leun hitz egiten didanean/ bizitza arrosa koloreko ikusten dut».

New Yorken ezagutu zuen Marcel Cerdan boxeolaria. Sutsuki maitemindu zen hartaz ere, baina urtebete geroago hil zen hegazkin istripu batean, 1949an. Hari eskaini zion Hymne à l'amour ezaguna.

Nazioarteko izar bilakatua zen 1950eko hamarkadan: Jacques Pill kantariarekin ezkondu zen, eta Charles Aznavour eta Georges Moustakiren maitale ere izan zen, haien ibilbide musikala bultzatzeaz bat. Hamarkada hartako bigarren erdialdean osasun arazoak ugaldu zitzaizkion, alkohol gehiegikeriek kalte egin baitzioten haren gorputz txikiari. Medikuek oholtza gaineko jarduna utz zezan aholkatu zioten 1960an. Baina Piafek nahiago zukeen hiltzea kantatzeari lagatzea baino. 1961ean kontzertu historikoa eskaini zuen Parisko Olympia antzokian, hura hondamenditik ateratzen lagunduz. Orduan estreinatu zuen Je ne regrette rien, hainbat eta hainbat lagunen aurrean. Han ziren, besteak beste, Alain Delon, Louis Armstrong, Paul Newman, George Brassens, Duke Ellington eta Jean-Paul Belmondo. Gerora film askotan entzun izan den kantua da, Christopher Nolanen Inceptionen, kasurako; Jasone Osororen 12etan bermuta nobela kaleratu berrian ere sarri aditzen da.

Gibeleko gaitzak jota zendu zen Edith Piaf, 1963an, 47 urte zituela. Jaio zen lekutik gertu, haren izena daraman plazatxo bat dago egun.[1]

Abesti ezagunak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • La Vie en rose
  • Non, je ne regrette rien
  • Hymne à l'amour
  • Mon légionnaire ou Milord
  • Les Trois Cloches
  • Padam... Padam...
  • Sous le ciel de Paris
  • L'Homme à la moto
  • Les Amants d'un jour
  • La Foule

Pelikulak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. La Garçonne (1936) Jean de Limur
  2. Montmartre-sur-Seine (1941) Georges Lacombe
  3. Étoile sans lumière (1945) Marcel Blistène
  4. Neuf garçons, un cœur (1947)Georges Freedland
  5. Al diavolo la celebrità (1949) Mario Monicelli Steno
  6. Paris chante toujours (1951) Pierre Montazel
  7. Boum sur Paris (1953) Maurice de Canonge
  8. Si Versailles m'était conté (1954) Sacha Guitry
  9. French cancan (1954) Jean Renoir
  10. Les Amants de demain (1959)Marcel Blistène
  11. Édith et Marcel (1983) Claude Lelouch
  12. La Môme (La Vie En Rose) (2007), Olivier Dahan

Irudi galeria[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. a b Erostarbe, Gorka. «Arantza damurik gabea» Berria (Noiz kontsultatua: 2020-03-02).

Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]