Eduardo Mondlane
| Eduardo Mondlane | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotza | Manjacaze (en)  , 1920ko ekainaren 20a |
| Herrialdea | Mozambike, Portugal |
| Heriotza | Dar es Salaam, 1969ko otsailaren 3a (48 urte) |
| Heriotza modua | : leherketa |
| Familia | |
| Ezkontidea(k) | Janet Mondlane (en) |
| Seme-alabak | ikusi
|
| Hezkuntza | |
| Heziketa | Harvard Unibertsitatea Witwatersrandeko Unibertsitatea Northwestern Unibertsitatea Lisboako Unibertsitatea (1950eko ekaina - Oberlin College (en) (1951 - |
| Hezkuntza-maila | Doktoretza |
| Doktorego ikaslea(k) | Edward Soja (en) |
| Hizkuntzak | portugesa |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | antropologoa, politikaria eta esploratzailea |
| Enplegatzailea(k) | Syracuseko unibertsitatea |
| Jasotako sariak | |
| Sinesmenak eta ideologia | |
| Alderdi politikoa |  FRELIMO |
.gif){kind=small}
Eduardo Chivambo Mondlane (Manjacaze, Gaza, 1920ko ekainaren 20a, 1969ko otsailaren 3a) Mozambikeko politikari, FRELIMO frentearen fundatzaile eta liderra izan zen 1969an hil zen arte.[1]Liburu bonba batek hil zuen eta harrezkero bere heriotzaren egunean Dia dos Heróis Moçambicanos ospatzen da Mozambiken, eta .[2]
Jatorria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
16 anai-arrebaren artean laugarrena zen, tsongeen bantu tribuko buruzagi baten semea. Hamabi urte arte, ahuntz-talde bat zaintzen aritu zen. Lehen mailako zenbait eskolatan parte hartu zuen, Suitzako eskola presbiteriano batean sartu aurretik. Mozambiken bigarren hezkuntzako eskolara joatea debekatu zioten, garai hartan lehen hezkuntza bukatzen ari baitzen, eta Portugalgo lege kolonialen arabera, sartzeko handiegia zen.
Gertaera horrek eta beste batzuek gizarte zapaldu batean bizi zela erakutsi zioten. Mozambiken ezin zuenez ikasi, Hegoafrikara joan zen, eta han Lemanako parrokia-eskola batean ikasi zuen, Transvaal probintzian. Urtebete eman zuen Gizarte Laneko Jan Hofmeyer eskolan eta Johannesburg-eko Witwatersrand Unibertsitatean sartu zen, baina handik urtebetera, 1949an, kanporatu zuten, apartheida ezarri zenean.
Mondlane Estatu Batuetara joan zen ikasten jarraitzeko. 1951n Oberlin Collegen sartu zen Oberlin-en (Ohio), junior gisa. 1953an antropologian eta soziologian graduatua lortu zuen. Northwestern Unibertsitatetik Evanston-era (Illinois) joan zen ikastera gero. Mondlanek Northwestern Unibertsitatean soziologia-doktoretza lortu zuen, eta Janet Rae Johnsonekin ezkondu zen, Chicagoko auzo pobre batean bizi zen Indianako emakume zuri batekin.[3]
Nazio Batuen Sendatzaileen Departamentuan lan egin zuen denbora batez, Afrikako herrialdeen independentzia ekarri zuten gertaeren ikertzaile gisa, eta New Yorkeko Syracuse Unibertsitatean historia eta soziologiako irakasle ere izan zen.[4] Une horretan (1950), Mondlane harremanetan zegoen Adriano Moreirarekin, administrazio kolonialean lan egiteko errekrutatu nahi zuen ministro portugaldarrarekin. Bestalde, Afrikako koloniei independentzia ematen ari ziren beste herrialde batzuek bezala Portugalek ere bide horri jarraitzeko zuten beharraz konbentzitzen saiatu zen Mondlane.
Mozambikera itzultzea[aldatu | aldatu iturburu kodea]
1961ean Mozambikera itzuli zen, eta handik gutxira mugimendu nazionalistarekin harremanetan jarri zen. Politikan parte hartu zuen eta Núcleo dos Estudantes Africanos Secundários de Moçambique (NESAM) ikasle elkartean Nukleoko kide aktiboetako bat izan zen. Erakunde hori Frelimo-n sartu zen 1962ko ekainean, eta Mondlane aukeratu zuten lehendakari. 1963an, elkartearen kuartelak Mozambiketik kanpo ezarri zituen behin betiko, Dar es Salaam-en. Mendebaldeko potentzien eta SESBen laguntzarekin, 1964an, gerrilla-gerran hasi zen FRELIMOA, Mozambikeko independentzia lortzen saiatzeko. Ondorioz, Mozambikeko independentzia-gerra piztu zen.
Elkartearen bi fakzioetako batean kokatu zen Mondlane, independentziaz gain sozialismoa ere nahi zuena, Marcelino dos Santosen, Samora Machel eta Joaquim Chissanoren laguntzarekin; kontrako aldean Uria Simango apaiza, eta Lazaro Nkavandame zeuden, independentistak zirenak baina inolako gizarte-aldaketarik nahi gabe. 1968ko uztailean, II. Kongresuan, alderdiak politika sozialistaren alde egin zuen, eta Mondlane presidente hautatu zuten berriro.
1969ko otsailaren 29an, Gladio Operazioaren Portugalgo zerbitzu sekretuen adarrak ustez bidalitako liburu bonba bat lehertu zenean hil egin zen. PIDEko agente ohi Oscar Cardosok esan zuen PIDEko agente Casimiro Monteirok jarri zuela Eduardo Mondlanek hil zuen bonba. Mondlaneren heriotza, 1969an, estatu-hileta balitz bezala sentitu zen. Oberlinekoere ikaskide eta adiskide Edward Hawley apaizak zuzendu zuen hileta-elizkizuna. Hark esan zuen, zeremonian, Mondlanek "...bere bizitza utzi zuela egiaztatzeko, gizakia duintasunerako eta bere autodeterminaziorako egina izan dela."
Lourenço Marcas-eko Unibertsitateak (egun Maputo) 1975ean eman zion izena. Haren alarguna, Janet Mondlane, Mozambikeko Gizarte Ekintzako zuzendari nagusia izan zen, eta 2000tik 2004ra HIESaren aurkako Kontseilu Nazionaleko lehen lehendakaria izan zen.[5]
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ Cossa, Jose. 2012. "Reviving the Memory of Eduardo Mondlane in Syracuse: Links between Syracuse and a Mozambican Liberation Leader," Peace Newsletter #819 (November–December), pp. 11–12. Syracuse Peace Council.
- ↑ PHP. .
- ↑ Eduardo Chivambo Mondlane '53. Oberlin.edu.
- ↑ Eduardo Mondlane | South African History Online. Sahistory.org.za.
- ↑ Janet Mondlane entrevistada por Fernando Gonçalves, editor do Savana
Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Eduardo Mondlane, The Struggle for Mozambque (Lutar miedo Moçambique). 1969, Harmondsworth, Penguin Books.
- Helen Kitchen, "Comparations with Eduardo Mondlane", Africa repuerto, #12, 1967ko azaroa, 51. or.
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- (Gaztelaniaz) El Corresponsal de Medio Oriente y África – Biografia d'Eduardo Mondlane Arxivat 2004-12-18 a Wayback Machine.
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q443434
Multimedia: Eduardo Mondlane / Q443434