Francesc Boix i Campo

Francesc Boix i Campo
	; Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	El Poble-sec eta Bartzelona, 1919ko abuztuaren 14a
Herrialdea	Espainia ; Frantzia
Heriotza	Paris, 1951ko uztailaren 7a (31 urte)
Hobiratze lekua	Père Lachaise hilerria; Cimetière parisien de Thiais (en) ; Grave of Boix (en)
Hezkuntza
Hizkuntzak	gaztelania; frantsesa; alemana; katalana
Jarduerak
Jarduerak	argazkilaria eta kazetaria
	Parte-hartzailea Nurenbergeko epaiketak ; camp trials (en) ;
Enplegatzailea(k)	L'Humanité
Zerbitzu militarra
Parte hartutako gatazkak	Bigarren Mundu Gerra

Francesc Boix i Campo (El Poble-sec, 1920 - Paris, 1951ko uztailaren 7a) argazkilari katalana izan zen. Mauthauseneko argazkilari gisa ezagutzen da.^[1]

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Haren aita jostuna zen, eta Francescen zaletasuna piztu zuen argazki-estudioa zuen. Hamalau urte zituela, Romagosa argazki-etxean sartu zen ikasle. Bi urte geroago, Gazteria Sozialista Bateratuen Juliol aldizkarian lan egin zuen.^[2]

1937ko amaieran errepublikarren 30. dibisioan sartu zen, Espainiako Gerra Zibilean borrokatzeko, Aragoi eta Segreko eremuetan. Denboraldi horretan egin zituen argazkien negatiboak Fotoconnexó elkarteko profesional-talde batek digitalizatu eta dokumentatu zituen. Ondoren, Duintasunaren Batzordeak, argazki-funtsaren jabeak, Kataluniako Artxibo Nazionalari eman zizkion 2016ko irailaren 14an.^[2]

Gerra amaitu ondoren, 19 urterekin, erbesteratu egin behar izan zen. Vernet de Ariège eta Sètfonts esparruetatik igaro zen. Azken horretatik iparralderantz atera zen 1939ko irailean, Langile Atzerritarren 28. Konpainiako soldadu errepublikano ohiekin batera. 1940ko maiatzean, Frantziako defentsa-lerroak suntsitu zituen Wehrmacht alemaniarrak.^[3] Boix alemaniarrek harrapatu zuten, hainbat eremutatik igaro zen eta Mauthausengo kontzentrazio-esparrura eraman zuten, Espainiako 7.000 errepublikano baino gehiagorekin batera. 1941eko urtarrilaren 27an iritsi ziren hara. Boixek 5185 zenbakia jaso zuen.^[2]

Eremu horretan, Boix Erkennungsdienst-era (eremua identifikatzeko zerbitzura) bidali zuten, argazkigintzari buruzko ezagutzei esker. Ofizialki, presoak identifikatzeko polizia-erretratuetarako argazki-laborategia zen. Hala ere, praktikan, hainbat argazki egiten ziren: su-armek eragindako heriotzak, suizidioak, istripuak, medikuntza arloko gaiak eta beste hainbat gertaera, hala nola hierarkia handiko pertsonen bisitak, besteak beste Himmler-enak eta SSetako beste goi-kargu batzuenak. Argazkiak SSko ofizialek egiten zituzten Leica kamerekin; Boixek eta bere kideek, berriz, negatiboak errebelatu, argazki-kopiak atera eta artxibo-lanak egiten zituzten. Beste preso batzuek, hala nola Antoni Garcia Alonso argazkilari tortosatarrak, bulego berean lan egiten zuenak, plan bat egin zuten zelaitik ezkutuan 20.000 argazki eta negatibo atera eta ezkutatzeko.^[2] Horretarako, "Poschacher" izeneko espainiar adingabeen talde batekin jarri ziren harremanetan. Gazteak egunero ateratzen ziren esparrutik izen hori zuen harrobi batera lan egitera, eta, denborarekin, Mauthausenen bizi ziren Anna Pointner eta haren alaben lagun egin ziren. Jacinto Cortés eta kommando honetako beste preso batzuk eskatu zieten lapurtutako argazki eta negatiboak ezkutatzeko.^[3]^[4] Anna Pointnerrek bere etxeko lorategiaren horman ezkutatu zituen dokumentuak.

Mauthausen askatu zutenean, Boix Parisa joan zen. Frantziako Alderdi Komunistaren inguruko aldizkari eta egunkarietan kontzentrazio-eremuko argazki batzuk ezagutarazi zituen.^[3] Laster argitaratu ziren astekari batzuetan, eta Frantziako agintarien interesa piztu zuten, prestatzen ari ziren gerra-kriminalen aurkako epaiketetan Boix balio handiko lekukoa izan zitekeelakoan. Boix Núrembergeko eta Dachoneko epaiketetako lekuko katalan bakarra izan zen. Nazien genozidioaren krimenak frogatzeko erabili ziren Boixen argazkiak.

Parisen, Boixek kazetari grafiko gisa lan egin zuen hainbat argitalpenetan^[5], besteak beste, La Humanité, Alderdi Komunistaren organoan. Mauthauseneko bere egonaldiari buruz liburu bat idatzi zuen, Spaniaker izenburupean. Spaniaker hitz peioratiboa zen, SSek erabiltzen zutena espainiarren kontra. Boixek André Wurmser idazleari helarazi zion eskuizkribua. Hirurogeita hamarreko hamarkadan Montserrat Roig idazle katalanak testuari buruzko interesa agertu zuenean, Wurmser-ek esan zion Pierre Courtaderi utzi ziola. Oraindik ez dakigu non dagoen liburu hori.^[6]

Francesc Boix 1951n hil zen Parisen, giltzurruneko gutxiegitasuna zela eta. Gaixotasun hori gaztetatik zeukan, eta larritu egin zen kontzentrazio-esparruan zegoela.^[2] 2017an, Boixen gorpuzkiak Père-Lachaisera eraman zituzten, Parisko hilerri nagusira, Anne Hidalgo hiriko alkatea buru zuen zeremonia batean.^[7]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ Benito Bermejo, Francesc Boix, el fotògraf de Mauthausen, Barcelona, La Magrana, 2002, ISBN 9788482643854
↑ ^a ^b ^c ^d ^e (Katalanez) L.s. (2013-07-25). «Francesc Boix, el fotògraf que va retratar l'extermini nazi» Ara.cat (Noiz kontsultatua: 2023-04-22).
↑ ^a ^b ^c «Ajuntament de Benicarló: Documental. Francisco Boix, un fotògraf a l'infern» www.ajuntamentdebenicarlo.org (Noiz kontsultatua: 2023-04-22).
↑ (Katalanez) «El comando Poschacher i Anna Pointner» www.mhcat.cat (Noiz kontsultatua: 2023-04-22).
↑ Graham, Helen. The Spanish civil war. A very short introduction. Oxford University Press. 2005. pàg. 127
↑ Llorenç Soler, Francesc Boix. Un fotògraf a l'infern (2000) documental.
↑ (Katalanez) Ayuso, Silvia. (2017-06-16). «París ret homenatge a Francesc Boix, el fotògraf de Mauthausen» El País ISSN 1134-6582. (Noiz kontsultatua: 2023-04-22).

Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Benito Bermejo, Francesc Boix, el fotògraf de Mauthausen, Barcelona, La Magrana, 2002, ISBN 9788482643854
Llorenç Soler, Francesc Boix. Un fotògraf a l'infern (2000) dokumentala.
Montserrat Roig, Els catalans als camps nazis, Barcelona, Edicions 62, 2001, ISBN 9788429749694
Joan Sella, Las dos guerras del fotógrafo Boix, Barcelona: RTVE de Catalunya, 2015 (dokumentala)

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Boixen testigantza Nurembergeko epaiketan: https://avalon.law.yale.edu/subject_menus/imtproc_v6menu.asp
Boixen testigantza Nurembergeko epaiketan: https://www.youtube.com/watch?v=VBe3fLen3fw
https://elpais.com/cultura/2015/05/04/actualidad/1430750092_079466.html
Boixen argazki batzuk, Kataluniako Artxibo Nazionalean: https://anc.gencat.cat/web/.content/anc/noticies/imatges/arxiu/PDF-amb-imatges.pdf
Boixen biografia: https://www.barceloninsdeportats.org/es/122/boix-campo-francesc/biografia.html

Datuak: Q475942
Multimedia: Francisco Boix Campo / Q475942

[1] Benito Bermejo, Francesc Boix, el fotògraf de Mauthausen, Barcelona, La Magrana, 2002, ISBN 9788482643854

[:0-2] (Katalanez) L.s. (2013-07-25). «Francesc Boix, el fotògraf que va retratar l'extermini nazi» Ara.cat (Noiz kontsultatua: 2023-04-22).

[:1-3] «Ajuntament de Benicarló: Documental. Francisco Boix, un fotògraf a l'infern» www.ajuntamentdebenicarlo.org (Noiz kontsultatua: 2023-04-22).

[4] (Katalanez) «El comando Poschacher i Anna Pointner» www.mhcat.cat (Noiz kontsultatua: 2023-04-22).

[5] Graham, Helen. The Spanish civil war. A very short introduction. Oxford University Press. 2005. pàg. 127

[6] Llorenç Soler, Francesc Boix. Un fotògraf a l'infern (2000) documental.

[7] (Katalanez) Ayuso, Silvia. (2017-06-16). «París ret homenatge a Francesc Boix, el fotògraf de Mauthausen» El País ISSN 1134-6582. (Noiz kontsultatua: 2023-04-22).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]