Hezkuntzaren soziologia

Erresuma Batuko St Dunstan eskola.

Zambiako landa eskola.

Hezkuntzaren soziologia hezkuntzaren gizarte dimentsioa aztertzen duen soziologiaren arloa da, horretarako soziologiaren kontzeptu, eredu eta teoriak erabiliz. Zehazkiago, hezkuntzaren soziologiaren ikergai garrantzitsuenetako bat eskolaratze publikoaren eta gizarte moderno industrialaren arteko hartu-emana izan da, eta baita helduen irakaskuntzaren nahiz etenik gabeko formazioaren hedapena.

Hezkuntza historikoki gizartea hobetzeko tresna gisa ikusi izan da, aurrerapenarekin hertsiki loturik. Hezkuntzari buruzko ikuspegiak, hala ere, anitzak dira, eta are anbibalenteak ere. Askorentzat, horrela, hezkuntza berdintasuna lortzeko tresna da, norbanakoen arazoak gaindituz. Horrekin batera, hezkuntza haurraren gaitasun naturalak "aterarazteko" tresna gisa ere ikusten da, irakaslearen egitekoa lorezainaren lanarekin parekatzen duen metafora erabiliz: irakasleak ikaslearen potentzialtasuna atera besterik ez du egin behar, lorezainak landarearekin egin bezala. Soziologiarentzat, baina, ikuspegi horien guztien gainetik, hezkuntzaren egitekoa gizarte ordena edo oreka mantzentzea da, gizarte erreprodukzioa emanez eta, ondorioz, berdintasun eza bermatuz. Honi buruzko ikuskera, hala ere, desberdina izan daiteke azterketa hezkuntzaren soziologiaren korronte batetik edo bestetik egin.

Diziplinaren sorrera

Soziologiaren lehen egileek (Emile Durkheim edo Max Weber, batez ere) arreta berezia eskainiko diote, euren kontzepzioetan, hezkuntzaren aferari. Durkheimen hitzetan, horrela,

«	Eskolako bizitza gizarte bizizaren hazia denez, azken hau aurrekoaren jarraipena eta loratzea den bezala, ezinezkoa da bata zein bestearen funtzionamenduaren oinarrizko prezedimenduak bata zein bestean aurkitzea. Ondorio zuzena dirudi, hortaz, soziologiak, gizarte erakundeen zientziak, erakunde pedagogikoak direna edo izan beharko luketena ulertzen laguntzen gaituela.	»
—Emile Durkheim (1922): Éducation et sociologie, 113.

Aurretik ere egile batzuek hezkuntzaren gizarte funtzioa aztertu bazuten ere (Claude Saint-Simon, Auguste Comte, Karl Marx, etab.) hezkuntzare soziologia, soziologiaren alor edo diziplina autonomo gisa, bigarren modernitatean garatu zen. Hau da, Bigarren Mundu Gerra eta gero, herrialde kapitalista industrializatuek euren hezkuntza sistemak berregin zituztenean.

Hezkuntzaren soziologiaren ikuspegiak

Ikuspegi funtzionalista

Sakontzeko, irakurri: «Funtzionalismo»

Hezkuntzaren soziologiak, bere sorreratik, ikuspegi funtzionalista izan zuen nagusi. Egile garrantzitsuenak Talcott Parsons eta Dreeben izango dira lehen garai horretan. Hauek, Ameriketako Estatu Batuetako hezkuntza sistema ikertuko dute nagusiki, horretan gertatzen den gizarteratzea nahiz gizarte egituraren araberako sailkatzea aztertuz.

Funtzionalisten arabera, hezkuntza sistemaren helburu nagusia gizartearen modernizatzea izango da, formazioaren bidez gizakiak gizarte industrialerako prestatuz. Horrela, funtzionalistentzat formazioaren eta lanpostuaren arteko korrelazioa ematen da, oro har. Gizartearen hierarkizazioa, ondorioz, soldata, prestigioa eta gizarte baliospena aldagaiei loturik egongo da.

Hezkuntzaren soziologiaren teoria funtzionalista esanguratsuenak (teoria orokorrak planteatu zituzten Parsons eta Dreebenekin batera) Teoria tekniko-funtzionalista (Collins) eta Giza kapitalaren teoria (Gary S. Becker) dira.

1950eko hamarkadan hezkuntzaren soziologia Erresuma Batuan garatzen hasiko da, Floud eta Halseyren eskutik, batik bat. Hezkuntzaren soziologiaren adar britainiar honek ikasleen jatorri etnikoan ipiniko du arreta. Hau da, aztertuko dute nola ikasleen jatorri etnikoak beraien gizarte destinoak (besteak beste, lanpostuaren arabera sailkatua) baldintzatzen dituen.

Ikuspegi kritikoa

Ikuspegi kritikoren iturburua neomarxismoa da. Horrela, ikuspegi honen arabera, desberdintasuna sistema kapitalistaren beraren ezaugarria da. Hezkuntza sistema, eredu horretan, kapitalismoaren azpierakunde bat baino ez da, eta beraz, sistema osoaren eredu eta eskemak erreproduzitzen ditu. Kritikoek, ondorioz, Erreprodukzioaren teoriak erabiliz lan egiten dute, 1960ko hamarkadan arrakasta handikoa izan zena. Teoria hauena arabera, hezkuntza sistemak gizarte klaseen egiturak erreproduzitzen laguntzen du, mekanismo desberdinen bidez. Hezkuntzako mekanismo hauek, egileen arabera, ondorengoak izan daitezke:

• Ekonomikoak. Bowles eta Gintisek Korrespondentziaren teorian defendatzen dute planteamendu hau.
• Ideologikoak. Louis Althusser da Gizarte erreprodukzioaren teoriaren egile esanguratsuena, estatuaren aparatu ideologikoen kontzeptuaren bidez.
• Kulturalak. Mekanismo hau Basil Bernsteinek eta Pierre Bourdieuk azpimarratzen dute, hurrenez hurren Hezkuntza kodeen eta Kultur erreprodukzioaren teorietan.

Beste ikuspegi batzuk

Aurreko ikuspegi nagusiekin batera, hezkuntzaren soziologian beste hainbat korronte dago.

1970eko hamarkadaren erdialdetik aurrera, ikuspegi interpretatiboak garatu ziren, Hezkuntzaren soziologia berria izenarekin. Londresko Unibertsitateko Hezkuntza Institutuko Young irakasleak zuzendutako ikerketa taldeak, horrela, Knowledge and Control lan kaleratu zuen. Bertan, curriculuma nahiz eskola ezagutza ikertu beharra azpimarratuko zuten. Hots, eskolako egunerko hartu-emanetan eraikitako ezagutza kontuan hartu beharra.

Arloko soziologo esanguratsuak

Emile Durkheim.

Europa

• Basil Bernstein
• Pierre Bourdieu

Amerika

• James S. Coleman
• Michael Apple
• Charles Bidwell
• Anthony Bryk
• Robert Dreeben
• Henry Giroux
• Stephen Raudenbush
• James Rosenbaum
• Barbara Schneider
• Barbra Tye

Asia

Hong Kongen

• Chan Kit Wah
• Cheng Kai Ming(程介明)
• Cheung Kwok Wah(张国华)
• Choi Po King
• Chan K.K., David
• Greg P. Fairbrother
• Koo Ching Hua, Anita
• Mok Ka Ho, Joshua
• Gerard A. Postiglione （白杰瑞）
• Tang Hei Hang, Hayes

Indian

• Krishna Kumar
• Avijith Pathak
• Meenakshi Thapan
• Suresh Shukla
• Anil Sadgopal

Kanbodian

• Sereyvathnak Tep

Japonian

• Ikuo Amano
• Morikazu Ushiogi
• Takehiko Kariya
• Teruyuki Hirota
• Hidenori Fujita
• Yuki Honda

Australia

• Raewyn Connell
• Karl Maton
• Bill Tyler

Ikus, gainera

• Soziologia
• Hezkuntza
• Gizarteratzea
• Eskola

Kanpo estekak

• Emile Durkheim (1922): Hezkuntza eta Soziologia. Klasikoak.com.
• (Frantsesez) Emile Durkheim (1902-1903): L'éducation morale.
• "Hezkuntzaren helburu zibiko eta nazionalak", Uztaro 52, 2005.

• Datuak: Q829367