Lankide:Ander Fuente Otero/Proba orria

Wikipedia, Entziklopedia askea

Alpine F1 Team[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Alpine F1 Team (babesletza arrazoiengaitik BWT Alpine F1 Team) Formula 1 eko talde Frantziarra da Erresuma Batuan egoitza daukana, Renault taldearena da. 2021. urtean debutatu eban, Renault taldea ordezkatzen Alpine automobilismoak komertzializatzeko.[1]

Historioa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Alpine automobil elkartzea Jean Rédélek sortu zuen 1955eko ekainaren 25an. Jean Rédélék Frantziako kotxe saltzaile baten semea zan. Rédélé 1922ko maiatzan jaio zan. Bere lehenengo lasterketan 28 urte eukazanean. Monte-Carloko Rallyaetako proba egin ondoren, Rédélé irabazlen atera zan Dieppeko rallyetan. Lehenengo urteetan lasterketarako kotxeak fabrikatzen ebezan Renaultentzat, kotxeei itxura oso desbardinak ematen, horrela arraskata garrantzitsuak eta fama mundu osotik irabazten hasi.

Kotxe Garrantzitsuak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Renault 4CV[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Renault 4CV batekin, Rédélék hainbat gidarien kontra irabazi ahal izan zituen kotxe azkarragoekin. Irabazteagaitik, Renaultek 1063 CV eman eutsen hurrengo denboraldirako, horrek arrakasta gehiago izateko aukera handia ematen zion, bitartean, Rédélék auto estandarra hobetzea erabaki zuen, lan hau Giovanni Michelottiri ordenatuko eban, kotxe berri hau aerodinamika gehiago eukiko eban. 1953an, Rédélék Renault 4CV ekin, Speciale Sporten parte hartu eben eta bere lehen irteeran, Dieppeko laugarren Rallya irabazi zuen. Rédélék eta Ponsek haien klasea irabazten jarraitzen eben hirugarrenez Mille Miglia-n, Coupe des Alpes-ean irabazi aurretik. Alpeetan gidatzea izan zan arrazoi zuzena izan zuena bere konpainiaren izenean.

Alpine A106[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Alpinen lehenengo autoa A106a izan zen, Michelottirekin batera diseinatua eta 4CV plataforma ezaguna erabiliz eraikituta. 1955eko uztailean, A106s hirukote bat, kolore gorri, zuri eta urdin abertzaleekin, Renaulteko HQko patioan desfilatu zuten.

Alpine A108[aldatu | aldatu iturburu kodea]

A106a 1961era arte bizi zan, eta denbora horretan etengabe hobetu zan. A108a bere ordezkoa izan zan, eta 1957ko Parisko Motor Erakusketan erakutsi zan lehen aldiz. Auto berriak Renault Dauphineko 845 cc-ko motorra eukan, baina geroago Dauphine Gordiniko 998cc-ko unitatea irabaziko zuen.

Alpine A110[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ez izango zan 1970. urterarte, Alpine A110 en eguneratzeekin, mundu mailan fama maximoa euki eben, kotxearen estetikaz aparte, Rally etan euki eban konpetibitatearengaitik ere. Hala ere, 2014. urtean, Renault Alpinen kontrol guztia hartzen, A110 en prototipo barri bat ateratzen “A110 berria” deitutakoa.

Alpine M65[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Alpinek lasterketetarako bertsio asko eraiki zituzten, baita propio eraikitako prototipoa ere: M65. Gordini-tuneatutako 1300 motor batek eragin zuen. Motor horrek autoaren forma labainkorrari eta pisu txikiari esker (669 kg) – esan nahi zuen M65 Mulsanne zuzengunean 160mph-tik gorako abiadurak lortzeko gai zela.

Alpine A310[aldatu | aldatu iturburu kodea]

A110a 1960ko autoa bazen, 1971ko A310a 1970ko kontua zan. Kanpai hondoko galtza pare bat eta hamarrenez tindatutako kamiseta bat besterik ez zen behar. Jean Rédélék berak diseinatu zuen eta A110ak sortutako bultzadari jarraipena eman zion.

Alpine A442 B[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Alpinek arrakasta handia lortzen jarraitu zuten pistan, 1978ko Le Mans-en bereziki, non A442 B bat, Didier Pironi eta Jean-Pierre Jaussaudek bultzatua, lehen postuan amaitu baitzen, Porscheren aurretik.

Alpine GTA[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Alpine GTAk 1985ean debutatu egin zuen, Erresuma Batuan Renault GTA bezala ezagutzen zan. Alpine turismo handietan zentratzen zan, eta A310aren aurpegi hutsa zirudien arren, hau gainditze esanguratsua zen. Range-topping V6 Turboa 200hp garatu eban eta 150mph abiadura handiagoa eskaini zuen.

Alpine A610[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1990ean, A610a Alpine familian sartu egin zan, 3.0 litroko V6 motorrarekin. Orain faroak agertzen ziran, eta garai hartako arerio sendoagoekin konparatzen zan arren, ez zuen kalitate ikaragarririk eskaintzen eraikuntzarako, eta 1995ean behera egin zuen.

Alpine A110-50[aldatu | aldatu iturburu kodea]

A110 Alpetarren 50. urtea ospatzeko, Renaultek A110-50 kontzeptu txundigarria azaldu zan 2012an. A110-50ean ikatzezko gorputz bat eta urdinezko itzal bat agertu ziran, garai bateko Alpetar urdin ospetsua gogoratzen. [2]

Renault-Alpine Aldaketa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Luca De Meo presidentea Renaultera iritsi egin zanean, Alpinen garrantzia beste neurri bat hartuko zuen. Renaulten momentuko presidentea, Alpinek Ferrari izateko potentziala eukiela esan eban, kotxe superkirolariekin eta garrantzia askorekin Automobilismoaren munduan, baina fama hori ez irabaziko eban Rallyak irabazten, fama hori F1eko Renault taldea, Alpine bihurtzen, eta horrela Alpine 1 Formulan debutatzen.[3]

Aurrekariak F1en[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Alpinek 1 Formulako bi monoplaza egin zituen aurretik: hirurogeiko hamarkadan zehar A350 eta hirurogeita hamarreko hamarkadan A500, baina inoiz lehiatu egin zuen. Azken hau Renaulten aurrez-aurreko frogetan F1en sartu baino lehen erabili zan motor turboko monoplazan.[4]

Jatorria[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2020ko irailean, Renaultek «Alpine» izena formula 1en erabiltzea erabaki zuen, Renaulten, Frantziar empresaren ondoko enpresa «Automobilak Alpine» izenekoa komerzializatzeko Renaulten izenaren eskubideak erosten, «Alpine F1 Team» bihurtuz, eta bost urte ondoren, «Renault F1 Team» amaiera emanez.[5]

1 Formula[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2021[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Alpinen lehenengo denboraldirako, taldea Fernando Alonsorekin, bi aldiz F1eko munduko gidarien txapelketaren irabazlea, Enstonera itzuliko zena Daniel Ricciardoren lekua hartzeko,[6] eta Esteban Ocon Frantsesarekin, taldearen gidariak izaten. Urtarrilaren 11an, Laurent Rossi, leheneko Renault taldeko estrategia eta negozio garapeneko zuzendaria, taldearen zuzendari orokorra bihurtu zan, Cyril Abiteboulek Renault uzten eban bitartean.[7] Urtarrilaren 17an, Davide Briviok, Suzuki MotoGPko ex-zuzendaria, ordezkatuko eban kirol-zuzendari moduan. Denboraldi honetan handicap-sistema bat ezarri zen monoplazen aerodinamiken sistemarako . Azken Eraikitzaileen txapelketan hoberen takdeak denbora gitxiago jasoko eben haize-tunelean eta CFDn, okerren sailkatutako taldeek baino.[8]

2021eko martxoaren 2an A521 aurkeztu zan, 2020ko txapelketan korritu zuen Renault R.S.20 aren eboluzinoa. A521 modeloaren izena Alpine A500 prototipoa aipatzen du, Renaultek 1 Formulan debutatzen egin aurretik turboelikatutako motor batekin probak egiteko pistan jarri zena 1977 urtean.[9] Taldearen presentazioan, Luca De Meo"Epe luzerako 1 Formulan gaude. Eta irabazteko gaude hemen. Onenak izateko behar diren baliabide guztiak erabiliko ditugu. Goazen, urdina ".

Hamaika irteera ondoren, Alpeetako taldeak bere historiako lehenengo garaipena ospatu zuen, Esteban Oconekin, 2021eko abustuaren 1an, Hungariako Sari Nagusian. Esteban Ocon F1ean irabazi zuen 111. gidaria izan arren, [10] bere arrakasta % 100eko frantziar lehena izan zen (pilotua, taldea eta motorra Frantziarra) Alain Prostetik 1983ko Austriako Sari Nagusian. [11] Renaultek F1eko lasterketa bat irabazi zuen azkenengo aldia Fernando Alonsok 2008ko Japoniako Sari Nagusia irabazi zuenean izan zan. [12]

Fernando Alonsok Qatarreko Sari Nagusian lortutako hirugarren postua bere lehen podioa 2014tik izan zan, eta Alpinen bigarren podioa. [13]Alpinek, 2021ean 1 Formulan egin zuen lehenengo denboraldian, bostgarrena amaitu eben eraikitzaileen txapelketan, 155 punturekin, McLarenen atzetik (275 puntu), eta Alpha Tauriren aurretik (142 puntu). [14]

2022[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2022ko denboraldian, Alpine F1 taldeko zuzendari nagusia Laurent Rossik kudeaketa-taldea berregituratu egiten dau, Enstone eta Viry-Châtillon egoitzetan oinarrituta. [15] Marcin Budkowski zuzendari ejekutiboa eta Alain Prost presidente ez ejekutiboa, kargua uzten dute. [16] Otmar Szafnauer estatubatuarrak Davide Brivio ordezkatzen du, eta Bruno Famin izendatuko dute Viry-Châtillon lantegiko zuzendari ejekutiboa. [17] Pat Fry Zuzendari teknikoa izendatzen dute, Matthew Harman Zuzendari Teknikoa ere, eta Davide Brivio Lehiaketa Proiektuen Zuzendaria. [18] Zhou Guanyu erreserbako gidariaren ordez, Oscar Piastri Australiarra arituko da, 2 Formulako txapelduna Prema Racingekin eta Alpine Akademiako kidea. [19]

Arau tekniko barriekin aldaketa asko sartzen dira: alboetako deflektoreak kentzen dira, muturra sinplifikatzen da eta atzeko aleroia zabaltzen da. Autoen karga aerodinamikoaren galera laburtzeko, arau berriak lurzoru-efektuaren bidez sortutako karga aerodinamikoaren proportzio handiagoa azpimarratzen da. Horretarako, hondo lauaren ordez Venturi tunel luze jartzen dira, hegazkin-hegal alderantzikatuaren formakoak, pontoien parean. Aire-fluxua monoplazaren eta pistaren arteko gunerik estuenean konprimitzen da, autoaren azpian hutsune bat sortuz. Aire-fluxua bizkortu egiten da eremu horretatik irten danean, eta gehiegizko presioa sortzen da difusorearen gainetik. Bi fenomeno horiek zurrupatze-efektu bat eragiten dute, autoa lurrean mantentzen laguntzen duena eta aldi berean aire zikinaren fluxua murrizten duena. [20] Gainera, kotxearen masa 25 kg handitzen da segurtasun-elementu berriak gehituta eta 18 hatzkada neumatiko berrien ondorioz. [21] Motorraren garapena hiru urtez izoztu egin zan. 2022ko otsailean, Alpinek indarrak batu eban BWTrekin eta bere izen komertziala BWT Alpine F1 Team-era aldatu zuen. [22] Denboraldi berri honetarako, Laurent Rossik adierazi du talde frantziarraren aukeraketa motorraren errendimenduan zentratzea izan zela, fidagarritasunean baino gehiago. Motorrak turboa eta konpresorea bereizita edukitzearen berezitasuna du. Gainera, Alpine potentzia unitate berria aurrekoa baino arinagoa da eta tenperatura eta presio tarte handiago batean funtzionatzeko gai da. [23] Taldeak 100 lasterketako plan bat ezarri zuen eraikitzaileen munduko txapeldunaren titulua lortzeko borrokatu aurretik. [24]

Oconek eta Alonsok Red Bull taldearen bi kotxeak lasterketa utzi zuela onuratzen, zazpigarren eta bederatzigarren postuan bukatu zuten Bahreingo lehen Sari Nagusia. [25] Saudi Arabiako Sari Nagusian, Oconek seigarrena amaitu eben eta Alonso motorreko arazo batekin erretiratu zen. [26] Australian, Oconek zazpigarren amaitu zuen, eta Alonsok hamazazpigarren. [27]Imolan, Alonso zazpigarren bueltan erretiratu zen monoplazam izandako kalteengatik, eta Oconek hamaikagarrena bukatu zuen. [28] Miamin, Ocon, azken postutik hasten zena entrenamenduetako azken saioan istripu bat izan ondoren, zortzigarrena amaitu zuen; Alonso, hasieran bederatzigarren, hamaikagarren postura jaitsi zen zigor baten ondoren. [29] Espainiako Sari Nagusian, Esteban Oconek zazpigarrena bukatu zuen eta Fernando Alonsok bederatzigarrena. [30] Monakon, Alonsok zazpigarrena bukatu zuen eta Oconek hamabigarren. [31] Azerbaijanen, Alonso zazpigarrena izan zan eta Ocon hamargarren. [32] Kanadan, Alonso, parrillan bigarrena hasten zena, bederatzigarrena amaitu zen, Oconen atzetik, bost segundoko zigorra jaso ondoren. [33] Silverstonen, Ocon lasterketa erdian erretiratu zan, eta Fernando Alonsok bostgarrena bukatu zan. [34] Austriako Sari Nagusian, Oconek bostgarren bukatu zuen, eta Alonsok hamargarren. [35] Frantziako Sari Nagusian, Alonsok seigarren bukatu zuen eta Oconek zortzigarren. [36] Hungariako Sari Nagusian, Oconek zortzigarrena bukatu zuen eta Alonsok hamargarren. Belgikan, Fernando Alonsok bostgarrena bukatu zuen; Ocon zazpigarren izan zen. [37] Herbehereetako Sari Nagusian, Alonsok seigarrena bukatu zuen eta Oconek bederatzigarren. [38] Monzan, Oconek hamaikagarrena bukatu zuen, eta Alonsok Sari Nagusiatik erretiratu zan. [39] Singapurren, Alonsok 1 Formularen historian errekor berri bat ezarri zuen, 350 Sari Nagusietan parte hartu. Hala ere, Oconekin batera, ez zuen lasterketa amaitu. [40] Suzukan, Oconek laugarrena bukatu zuen eta Alonsok zazpigarren. [41]

2023[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2022ko abuztuaren 1ean, Fernando Alonsok Alpine utziko ebala eta Aston Martin F1 Team taldeara joango zuela iragarri zuen 2023rako. Hurrengo egunean, Oscar Piastri, erreserbako gidaria, Fernando Alonsori ordezkatuko zuela adierazi zuen zuzendaritza batzordeak, baina ordu batzuk geroago, Piastrik gezurtatu egin zuen 2023rako Alpine taldearekin konpromisoa hartu ebala. [42] Kontua kontratuen aitorpenerako batzordea bidali zan, eta honek aste batzuk geroago, Australiako gidaria taldeatik alde egin zuen McLarenera joateko. [43] 2022ko urriaren 8an, Frantziako taldeak ofizial egin zuen Pierre Gasly gidari frantziarra, AlphaTauritik zetorrena, 2023tik aurrera Alonsoren lekua hartuko zuela. [44]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ (Ingelesez) «Renault to rebrand as Alpine F1 Team in 2021 | Formula 1®» www.formula1.com (Noiz kontsultatua: 2022-10-17).
  2. ↑ (Ingelesez) Braithwaite-Smith, Gavin. (2020-09-08). «Alpine: the history of F1's newest team» Retro Motor (Noiz kontsultatua: 2022-10-23).
  3. ↑ (Gaztelaniaz) Car, Por Redacción; Driver. (2022-01-27). «Alpine en la F1: historia, trayectoria y pilotos del equipo» Car and Driver (Noiz kontsultatua: 2022-10-19).
  4. ↑ (Gaztelaniaz) «El equipo Renault pasará a ser Alpine F1 Team en 2021» Mundo Deportivo 2020-09-06 (Noiz kontsultatua: 2022-10-19).
  5. ↑ (Gaztelaniaz) «El equipo Renault pasará a ser Alpine F1 Team en 2021» Mundo Deportivo 2020-09-06 (Noiz kontsultatua: 2022-10-20).
  6. ↑ (Frantsesez) «F1 : l’Espagnol Fernando Alonso de retour chez Renault en 2021» Le Monde.fr 2020-07-08 (Noiz kontsultatua: 2022-10-20).
  7. ↑ (Frantsesez) «Alpine F1 confirme l'arrivée de Davide Brivio» fr.motorsport.com (Noiz kontsultatua: 2022-10-20).
  8. ↑ (Frantsesez) «La F1 introduit un handicap aéro dès 2021» f1i.autojournal.fr 2020-05-23 (Noiz kontsultatua: 2022-10-21).
  9. ↑ (Frantsesez) «Le rêve bleu d'Alpine pour son lancement en F1» L'Équipe (Noiz kontsultatua: 2022-10-21).
  10. ↑ «Statistiques Pilotes - Victoires - Chronologie • STATS F1» www.statsf1.com (Noiz kontsultatua: 2022-10-22).
  11. ↑ (Frantsesez) «Ocon et Alpine F1 gagnent une course folle en Hongrie» Nextgen-Auto.com 2021-08-01 (Noiz kontsultatua: 2022-10-22).
  12. ↑ (Frantsesez) «GP du Japon : Victoire d'Alonso» LEFIGARO 2008-10-12 (Noiz kontsultatua: 2022-10-22).
  13. ↑ (Frantsesez) «Fernando Alonso (Alpine), 3e du GP du Qatar : « C'était fantastique »» L'Équipe (Noiz kontsultatua: 2022-10-22).
  14. ↑ (Ingelesez) «Standings» Formula 1® - The Official F1® Website (Noiz kontsultatua: 2022-10-22).
  15. ↑ (Frantsesez) Satis, Jérémy. (2022-01-18). «Alain Prost explique son départ d'Alpine et s'en prend à Laurent Rossi» AutoHebdo (Noiz kontsultatua: 2022-10-22).
  16. ↑ (Frantsesez) «Officiel : Marcin Budkowski quitte Alpine F1» News F1 en direct - l'actu de la Formule 1 en 2022 2022-01-13 (Noiz kontsultatua: 2022-10-22).
  17. ↑ (Frantsesez) says, Zouzhu. (2022-02-17). «Officiel : Szafnauer rejoint Alpine F1 avec Bruno Famin» News F1 en direct - l'actu de la Formule 1 en 2022 (Noiz kontsultatua: 2022-10-22).
  18. ↑ (Frantsesez) «Alpine F1 annonce une restructuration interne» News F1 en direct - l'actu de la Formule 1 en 2022 2022-02-03 (Noiz kontsultatua: 2022-10-22).
  19. ↑ (Frantsesez) Maingé, Author: Elisabeth; Consultante. (2021-11-16). Alpine signe Piastri comme réserviste pour remplacer Zhou. (Noiz kontsultatua: 2022-10-22).
  20. ↑ (Frantsesez) «Qu'est-ce que l'effet de sol en F1 ?» fr.motorsport.com (Noiz kontsultatua: 2022-10-23).
  21. ↑ aurupteur.com (Noiz kontsultatua: 2022-10-23).
  22. ↑ (Frantsesez) «BWT devient le sponsor-titre d'Alpine en F1» L'Équipe (Noiz kontsultatua: 2022-10-23).
  23. ↑ (Frantsesez) «Rossi : Renault a pris des risques avec son nouveau moteur» fr.motorsport.com (Noiz kontsultatua: 2022-10-23).
  24. ↑ (Frantsesez) «Alpine F1 : Szafnauer fait le point sur l'objectif des 100 courses» Nextgen-Auto.com 2022-08-28 (Noiz kontsultatua: 2022-10-23).
  25. ↑ (Frantsesez) «Résultat et moments forts Grand Prix de Bahreïn 2022. dimanche 20 mars 2022 16h00» L'Équipe (Noiz kontsultatua: 2022-10-23).
  26. ↑ (Frantsesez) «Résultat et moments forts Grand Prix d'Arabie Saoudite 2022. dimanche 27 mars 2022 19h00» L'Équipe (Noiz kontsultatua: 2022-10-23).
  27. ↑ (Frantsesez) «Charles Leclerc remporte le Grand Prix d'Australie et creuse l'écart au Championnat» L'Équipe (Noiz kontsultatua: 2022-10-23).
  28. ↑ (Frantsesez) «Résultat et moments forts Grand Prix d'Emilie Romagne 2022. dimanche 24 avril 2022 15h00» L'Équipe (Noiz kontsultatua: 2022-10-23).
  29. ↑ (Frantsesez) «Résultat et moments forts Grand Prix de Miami 2022. dimanche 8 mai 2022 21h30» L'Équipe (Noiz kontsultatua: 2022-10-23).
  30. ↑ (Frantsesez) «Résultat et moments forts Grand Prix d'Espagne 2022. dimanche 22 mai 2022 15h00» L'Équipe (Noiz kontsultatua: 2022-10-23).
  31. ↑ (Frantsesez) «Résultat et moments forts Grand Prix de Monaco 2022. dimanche 29 mai 2022 15h00» L'Équipe (Noiz kontsultatua: 2022-10-23).
  32. ↑ (Frantsesez) «Résultat et moments forts Grand Prix d'Azerbaïdjan 2022. dimanche 12 juin 2022 13h00» L'Équipe (Noiz kontsultatua: 2022-10-23).
  33. ↑ (Frantsesez) «Résultat et moments forts Grand Prix du Canada 2022. dimanche 19 juin 2022 20h00» L'Équipe (Noiz kontsultatua: 2022-10-23).
  34. ↑ (Frantsesez) «Résultat et moments forts Grand Prix de Grande-Bretagne 2022. dimanche 3 juillet 2022 16h00» L'Équipe (Noiz kontsultatua: 2022-10-23).
  35. ↑ (Frantsesez) «GP d'Autriche 2022, classement - Formule 1» L'Équipe (Noiz kontsultatua: 2022-10-23).
  36. ↑ (Frantsesez) «Résultat et moments forts Grand Prix de France 2022. dimanche 24 juillet 2022 15h00» L'Équipe (Noiz kontsultatua: 2022-10-23).
  37. ↑ (Frantsesez) «Résultat et moments forts Grand Prix de Belgique 2022. dimanche 28 août 2022 15h00» L'Équipe (Noiz kontsultatua: 2022-10-23).
  38. ↑ (Frantsesez) «Résultat et moments forts Grand Prix des Pays-Bas 2022. dimanche 4 septembre 2022 15h00» L'Équipe (Noiz kontsultatua: 2022-10-23).
  39. ↑ (Frantsesez) «Résultat et moments forts Grand Prix d'Italie 2022. dimanche 11 septembre 2022 15h00» L'Équipe (Noiz kontsultatua: 2022-10-23).
  40. ↑ (Frantsesez) «Résultat et moments forts Grand Prix de Singapour 2022. dimanche 2 octobre 2022 15h05» L'Équipe (Noiz kontsultatua: 2022-10-23).
  41. ↑ (Frantsesez) «Résultats et classements Formule 1 2022 - Motorsport.com» fr.motorsport.com (Noiz kontsultatua: 2022-10-23).
  42. ↑ (Frantsesez) «F1: coup de théâtre, Piastri refuse de piloter pour Alpine la saison prochaine» RMC SPORT (Noiz kontsultatua: 2022-10-23).
  43. ↑ (Frantsesez) «Oscar Piastri explique son choix de quitter Alpine pour McLaren» News F1 en direct - l'actu de la Formule 1 en 2022 2022-09-03 (Noiz kontsultatua: 2022-10-23).
  44. ↑ (Frantsesez) «Officiel - Gasly rejoint Alpine et Ocon dès 2023» fr.motorsport.com (Noiz kontsultatua: 2022-10-23).
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Lankide:Ander_Fuente_Otero/Proba_orria&oldid=9068178"(e)tik eskuratuta