Murillo Berroia
- Artikulu hau Erromantzatuko lekuari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Murillo (argipena)».
| Murillo Berroia | |
|---|---|
 Nafarroa Garaia, Euskal Herria | |
 Herriko enparantza | |
 | |
| Kokapena | |
| Herrialdea | Nafarroa Garaia |
| Eskualdea | Pirinioaurrea |
| Udalerria | Erromantzatua |
| Administrazioa | |
| Mota | leku |
| Izen ofiziala | Murillo-Berroya |
| Posta kodea | 31454 |
| Herritarra | murilloar, mureluar |
| Geografia | |
| Koordenatuak | 42°42′10″N 1°15′42″W / 42.70277778°N 1.26172197°W |
| Garaiera | 490 metro |
| Distantzia | 47,3 km (Iruñetik) |
| Demografia | |
| Biztanleria | 9 (2022:  6) |
Murillo Berroia[1][a] edo Murelu Berroia[b] Erromantzatua ibarreko leku bat da, Euskal Herriko Nafarroa Garaia lurraldean kokatuta, Pirinioaurrea eskualdean.
2022 urtean 9 biztanle zituen.
Bertako biztanleak murilloarrak edo mureluarrak dira.
Izena[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Murillo Berroia edo Murelu Berroia toponimoa hainbat modutan agertu da historian zehar:[2]
- Murelo de Super Lomberre (1125)
- Muro (1270)
- Murillo cabe Berroya (1280)
- Murieyllo (1330)
- Murieillo (1366)
- Murillo (1534)
- Murillo Berroya (1587)
- Murillo de Berroya (1829)
- Murillo Berroia (1989)
- Murelu Berroia (1989)
Geografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Murillo Berroia Erromantzatua ibarran dago.
Inguru naturala eta kokapena[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Erromantzatua Zangozako merindadeko udalerria da eta Nafarroako hiriburutik 46 kilometrora dago. Udaletxea Domeñun dago. Erliebe handiko ibarra da. Mendebaldeko tarteak lautada bat osatzen du, Longida, Urraulbeiti eta Urraulgoiti ibarretatik jarraitzen duena, nahiz eta azken kasu horretan Ugarrongo arroilak eten egiten duen.
Klima[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Erromantzatuko klima azpimediterraneoa da, eta urteko batez besteko tenperatura 12,5 °C ingurukoa da. Urteroko egun euritsuak 100 inguru dira, eta jausitako prezipitazioa 850mm-koa.
Basoa nahiko urria da, eta zuhaitz gehienak pinuak dira, Austriatik birlandaturiko zuhaitzak. Horrez gain, ameztiak eta zumeak ageri dira ibarreko gunerik lehor eta eguzkitsuenetan.
Estazio meteorologikoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Erromantzatuan ez dago estazio meteorologikorik. Hala ere, Urraulbeiti pareko udalerrian, estazio bat dagoen Artieda kontzejuan, itsasoaren mailatik 456 metrora, Nafarroako Gobernuak 1954an jarritako estazio meteorologikoa dago.[3]
 Datu klimatikoak (Artieda, 1891-2020) 
| |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hila | Urt | Ots | Mar | Api | Mai | Eka | Uzt | Abu | Ira | Urr | Aza | Abe | Urtekoa |
| Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C) | 17.0 | 21.5 | 27.0 | 29.5 | 36.0 | 39.0 | 42.0 | 40.0 | 38.0 | 30.0 | 21.0 | 18.0 | 42.0 |
| Batez besteko tenperatura maximoa (°C) | 8.9 | 10.4 | 14.3 | 16.6 | 20.6 | 26.4 | 29.4 | 28.6 | 24.1 | 18.9 | 12.3 | 8.9 | 18.3 |
| Batez besteko tenperatura (ºC) | 4.8 | 5.5 | 8.4 | 10.5 | 14.3 | 19.1 | 21.6 | 21.3 | 17.4 | 13.4 | 8.1 | 4.9 | 12.4 |
| Batez besteko tenperatura minimoa (°C) | 0.6 | 0.5 | 2.4 | 4.4 | 8.0 | 11.8 | 13.9 | 14.1 | 10.7 | 7.9 | 3.9 | 0.9 | 6.6 |
| Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C) | -8.0 | -12.0 | -12.0 | -4.0 | 0.0 | 0.0 | 6.0 | 6.0 | 0.0 | -2.0 | -9.0 | -13.0 | -13.0 |
| Batez besteko prezipitazioa (mm) | 57.6 | 54.0 | 56.1 | 68.5 | 61.8 | 40.6 | 32.9 | 34.1 | 50.9 | 71.9 | 72.5 | 74.4 | 675.3 |
| Prezipitazio maximoa 24 ordutan (mm) | 32.0 | 34.0 | 35.5 | 47.0 | 39.5 | 37.0 | 44.5 | 46.0 | 71.0 | 82.0 | 31.5 | 48.5 | 82.0 |
| Prezipitazio egunak (≥ 1 mm) | 10.0 | 9.4 | 9.2 | 11.7 | 12.0 | 6.8 | 4.9 | 5.2 | 7.0 | 10.4 | 11.9 | 12.2 | 110.4 |
| Elur egunak (≥ 1 mm) | 1.6 | 1.5 | 1.2 | 0.3 | 0.1 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.3 | 1.1 | 6.1 |
| Iturria: Nafarroako klimatologia zerbitzua[4] | |||||||||||||
Aukeratu beheko zatian urte-tarte bat, urte horiek goian xehetasun handiagoz ikusteko.
Ikusi edo aldatu datu gordinak.
Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Herriaren ipar-mendebaldean, Burdin Aroko herri gotortuaren arrastoak daude[5].
Errege-erreginen jaurerriko hiribildu zaharra, 1280an 2 soldatako urteko bularra zor zuena, gehi 3 gaileta eta erdi ardo eta kahitze eta erdi gari. Leireko monasterioak hainbat lursail izan zituen XI. mendearen azken laurdenetik. Erdi Aroan Urraul ibarraren zati zen.
1835-1845eko udal-erreformetara arte, ibarreko diputatuek eta tokiko errejidoreek gobernatu zuten, txandaka izendatzen baitziren etxeen artean (hamar ziren 1847an). Azken data horretan, mila errealeko eskola zuen, eta parrokia-eliza zaintzen zuen onuraduna herritarrek aurkezten zuten. Irin-errota batek funtzionatzen zuen.
Demografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
2022 urteko erroldaren arabera 9 biztanle zituen Murillo Berroiak.[6]
| 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 9 | 9 | 9 | 7 | 7 | 6 | 8 | 7 | 7 | 7 | 4 | 4 | 3 | 5 | 4 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 |
Kultura[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskara[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Luis Luziano Bonapartek, 1869an, Erromantzatua ez-euskal-eremuan sailkatu zen, non euskarak hain atzerakada handia izan duen, non bertako hiztunik apenas geratzen den.[7]
Koldo Zuazok, 2010ean, Erromantzatua ez-euskal-eremuan sailkatu zen.[8]
Izenak adierazten duen bezala, eremu honetan Nafar erromantzea izan da tradizioz hitz egiten den hizkuntza, duela gutxi gaztelaniak ordezkatu duena.
Jaiak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- San Bizenteko jaiak, irailaren lehengo asteburuan
Ondasun nabarmenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- San Bizente eliza, XIII. mendeko kristiau eliza, gotiko estiloan.
Oharrak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ Euskaltzaindia: Euskal Onomastikaren Datutegia.
- ↑ «Murelu Berroia - Lekuak - EODA» www.euskaltzaindia.eus (Noiz kontsultatua: 2021-08-30).
- ↑ «Estazioko datuak - Meteo Navarra» meteoeu.navarra.es (Noiz kontsultatua: 2021-12-24).
- ↑ Artiedako estazioko balio klimatologikoak. Nafarroako Gobernua (Noiz kontsultatua: 2020-08-24).
- ↑ Armendáriz Martija, Javier. (2008). De aldeas a ciudades: el poblamiento durante el primer milenio a. C. en Navarra. Gobierno de Navarra, Departamento de Cultura y Turismo, Institución Príncipe de Viana ISBN 978-84-235-3101-1. PMC 317588231. (Noiz kontsultatua: 2024-04-23).
- ↑ «Murillo Berroia» www.ine.es (Espainiako Estatistika Institutua) (Noiz kontsultatua: 2021-08-31).
- ↑ Luis Luziano Bonaparte. Carte des Sept Provinces Basques, montrant la delimitation actuelle de l´euscara, et ses divisions en dialectes, sous-dialectes et varietés, 1863.
- ↑ Koldo Zuazo. El euskera y sus dialectos. Alberdania, 2010.
Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q12263910
Multimedia: Murillo Berroia / Q12263910
