Mikorriza landareen sustraien eta onddoen arteko harreman sinbiotikoa da. "Mikorriza" hitza grezierazko "myco" (onddoa esan nahi duena) eta "rhiza" (sustraia esan nahi duena) hitzetatik dator. Harreman sinbiotiko hori duela milioika urtetik dago, eta funtsezko eginkizuna betetzen du landare-espezie askoren osasunean eta biziraupenean.

Mikorriza motak

Bi mikorriza mota nagusi daude: endomikorrizak eta ektomikorrizak.

Endomikorrizak: hifa fungikoak (hari formako egiturak) landarearen sustraietan sartzen dira eta sustraien zelulen barruan hazten dira. Mikorriza mota hau landare gehienetan dago, zuhaitzak, barazkiak eta loreak barne.

Ektomikorrizak: hifa fungikoak landarearen sustraien inguruan hazten dira, baina ez dira zeluletan sartzen. Mikorriza mota hau nagusiki zuhaitzetan aurkitzen da, haritza, pinua eta urkia bezala.

   Ba al dakizu   

Landare lurtarren %90ak baino gehiago mikorrizak dute.

Nola funtzionatzen du mikorrizak?

Mikorriza harreman mutualista bat da, eta horrek esan nahi du landarea eta onddoa elkartzean biek ateratzen dituztela onurak. Landareak fotosintesian sortzen diren karbohidratoak ematen dizkio onddoari. Onddoak, era berean, fosforoa, nitrogenoa eta lurretik xurgatu dituen mineralak ematen dizkio landareari. Mantenugaien truke hori funtsezkoa da landarearen zein onddoaren biziraupena eta hazkundea ziurtatzeko.

Onddo mikorriziko baten atalak.

Hileta-hifek ere landareari lagun diezaiokete, xurgatze-azalera handituz eta materia organikoa lurzorutik deskonposatuz. Hori dela eta, mantenugaiak landarearentzat eskuragarriago egon daitezke, sendoago eta osasuntsuago hazten lagunduz.

Ektomikorriza motatako onddoa.

Mikorrizen onurak

Mikorrizek onura asko ekar diezazkiekete landareei, hala nola mantenugaiak hobeto xurgatzea, lehortearen eta gaixotasunen aurkako erresistentzia eta lurzoruaren egitura hobea. Ikus dezagun xehetasun handiagoz onura horietako bakoitza.

• Lehortearen aurkako erresistentzia: Mikorrizek lehorte garaian landareei bizirauten lagun diezaiekete, beren ur xurgapena hobetuz. Onddoaren hifak sakon haz daitezke lurrean, eta landarearen sustraietarako eskuragarri ez dagoen ura eskura dezakete bertan. Horrek landareari ingurune lehorretan eta euri-eskasiaren aldietan bizirauten lagun diezaioke.

   Ba al dakizu   

Zenbait onddo mikorroziko erabili izan dira medikuntza tradizionalean; bakterioen kontra, antifungiko eta antiinflamatorio propietateak izateagatik.

• Mantenugaiak hobeto xurgatzea: Onddoa lagungarria izan daiteke landarearentzat mantenugaiak modu eraginkorragoan xurgatzeko, eta horrek landare osasuntsuagoak eta sendoagoak sor ditzake. Landareek ezin dituzte xurgatu lurzorutik zuzenean fosforoa eta nitrogenoa bezalako mantenugaiak. Horren ordez, mikroorganismoen mende daude, hala nola onddo mikorrizikoen mende, mantenugai horiek deskonposatzeko eta xurgatzeko eskuragarri egon daitezen.

• Gaixotasunekiko erresistentzia: Onddo mikorriziko batzuek landareak gaixotasunetatik babesten lagun dezakete, lurzoruko substantzia kaltegarriak deskonposatzen dituzten entzimak sortuz. Hori lagungarria izan daiteke gaixotasunak errotzen saihesteko eta landareak osasuntsu mantentzeko.

• Lurzoruaren egitura hobetzen du: Onddoen hifek lurzoruko partikulak lotzen lagun dezakete, eta horrek egitura hobetu dezake eta higadura saihestu. Hori dela eta, lurzorua egonkorragoa izan daiteke, eta landareak lantzeko errazagoa.

Nola ezagutu ziren?

Mikorrizek 1885-an ezagutu ziren, Albert Bernhard Frank-ri esker, zenbait fruta-arbolatan daudela detektatu ondoren.

1910ean, nekazaritzan eta lorezaintzan erabiltzen ziren landareetan hasi zen aztertzen, arlo hau oso garrantzitsua izan zen sustraien eta onddoen arteko harreman sinbiotikoa aztertzeko eta gaur egun informazio eta ezagutza gehiago izateko.

Mikorriza ezagunena

   Ba al dakizu   

Boilurra lurrazpiko onddoa da, gastronomian oso baloratua, bere usain eta zapore paregabeagatik. Bere bitxikeria eta lantzeko zailtasuna dela eta, boilurrak balio handia du merkatuan, eta munduko elikagairik garestienetakotzat hartzen da.

• 
  Boilur beltza

Boilur beltzaren mikorrizazioa prozesu naturala da, eta, horren bidez, boilurrak erlazio sinbiotikoa ezartzen du zuhaitz batzuen sustraiekin, bereziki arteekin eta haritzekinProzesu honetan, boilurraren mizelioak zuhaitzen sustraiekin elkartzen dira mikorriza egitura osatzeko. Prozesua eraginkorragoa izateko zuahitz gazteak erabiltzen dira boilurrekin mikorrizazioa eragiteko, kalitatea handiagoa izateko eta salmentaren prezioa igotzeko.

Boilur onddo mikorrizatua.

Mikorrizari esker, boilurrak elikagaiak eta ura lortzen ditu zuhaitzetatik, zuhaitzari bere hazkuntza errazten duten konposatu organikoak ematearen truke. Harreman sinbiotiko hori funtsezkoa da boilurraren biziraupenerako eta hazkunderako, bestela lurrean erabilgarri egongo ez liratekeen mantenugaiak eskuratzeko aukera ematen baitio.

Mikorrizen bitxikeria batzuk

• Mikorriza landarearen sustraiei esker elkartu eta ugaltzen da, eta hiltzen hasten denean askatzen ditu esporak.
• Lurzoruaren egitura hobetzen du, onddoaren hifak eta harizpiak osatzen dituzten agregatuen bidez.
• Lurzoruan eta ingurunean egon daitezkeen toxinekiko eta gatz-baldintzekiko erresistentzia handitzen du.

Mikorrizen erroa

Gehiago jakiteko

• Mutualismoaren inguruko informazio gehiago: https://sites.google.com/a/lauro20.org/mutualismoa/
• Landare heldua trufa beltzarekin mikorrizatu: https://www.youtube.com/watch?v=08OUoKNZtZc