1-Butanol

1-Butanol
Formula kimikoa	C4H10O
SMILES kanonikoa	2D eredua
MolView	3D eredua
Konposizioa	oxigeno, karbono eta hidrogeno
Mota	fatty alcohol (en) eta butanol (en)
Ezaugarriak
Dentsitatea	0,81 g/cm³ (20 °C, likido)
Soinuaren abiadura	1.258 m/s (20 °C, likido)
Biskositate dinamikoa	33,79 mPa s
Errefrakzio indiziea	1,399
Azidotasuna (pKa)	16
Disolbagarritasuna	9 g/100 g (ur, 20 °C)
Momentu dipolarra	1,66 D
Fusio-puntua	−89 °C ; −90 °C ; −89,8 °C
Irakite-puntua	117 °C (760 Torr); 117,73 °C (101,325 kPa)
Fusio-entalpia	1,66 D
Lurrun-presioa	6 mmHg (20 °C)
Masa molekularra	74,073 Da
Arriskuak
NFPA 704	3 1 0
Lehergarritasunaren beheko muga	1,4 vol%
Lehergarritasunaren goiko muga	11,2 vol%
Autoignizio tenperatura	345 °C
Denboran ponderatutako esposizio muga	300 mg/m³ (8 h, Ameriketako Estatu Batuak)
Esposizioaren goiko muga	150 mg/m³ (baliorik ez)
Flash-puntua	29 °C
IDLH	4.242 mg/m³
Eragin dezake	1-butanol exposure (en)
Identifikatzaileak
InChlKey	LRHPLDYGYMQRHN-UHFFFAOYSA-N
CAS zenbakia	71-36-3
ChemSpider	258
PubChem	263
Reaxys	969148
Gmelin	28885
ChEBI	25753
ChEMBL	CHEMBL14245
NBE zenbakia	1120
RTECS zenbakia	EO1400000
ZVG	12650
DSSTox zenbakia	EO1400000
EC zenbakia	200-751-6
ECHA	100.000.683
CosIng	35484
MeSH	D020001
RxNorm	1310579
Human Metabolome Database	HMDB0004327
KNApSAcK	C00035814
UNII	8PJ61P6TS3
NDF-RT	N0000176059
KEGG	D03200 eta C06142
PDB Ligand	1BO

1-Butanola edo n-butanola (IUPAC: butan-1-ola) C₄H₉OH formula eta egitura lineala duen alkohol primarioa da. Hiru isomero ditu: isobutanola, 2- butanola eta tert-butanola.


Isobutanola	Tert-butanola	2-Butanola

Produkzioa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Sintesi-prozedura tradizionalean 1-butanola bi faseko erreakzio baten bidez sintetizatzen da azetaldehidotik abiatuta. Lehenean bi molekula azetaldehidok erreakzionatzen dute krotonaldehidoa emanez. Atzen hau hidrogenatuz sintetizatzen da 1-butanola^[1].

Egun gehiago baliatzen den propilenoaren hidroformilazioan, atzen urratsa bitarteko produktu den butanalaren hidrogenazioa da. Rodioa eta kobaltoa usatzen dira katalizatzaile gisa.

Erabilera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1-butanolaren produkzioaren zati handi bat bernizak produzitzeko baliatzen da, % 85aren bueltan. Disolbatzaile moduan ere erabiltzen da, adibidez, nitrozelulosa disolbatzeko edo uretan oinarritutako margoetan. Azken horietan kodisolbatzailea izaten da.

Bestetik, zapore-emaile askoren osagarria ere bada^[2].

Naturan[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Naturan karbohidratoen hartziduraren ondorioa izaten da. Edari alkoholdun askotan agertzen da, hala nola, garagardoan, ardoan, brandyan eta whiskia. Biharamunaren erantzuletzat jo izan da, baina ez dago horren ebidentzia zientifiko irmorik. Kontzentrazioa txikia eta aldakorra izaten da.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ Vicario Hernandez, Jose Luis & Moreno Benitez, Maria Isabel. (2009). Kimika organiko industriala. EHU, 74-75 or. ISBN 978-84-692-7831-4..
↑ Butanols--four isomers : 1-butanol, 2-butanol, tert-butanol, isobutanol.. World Health Organization 1987 ISBN 978-92-4-154265-4. PMC 20898054. (Noiz kontsultatua: 2021-03-02).

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Datuak: Q16391
Multimedia: Butan-1-ol / Q16391

[1] Vicario Hernandez, Jose Luis & Moreno Benitez, Maria Isabel. (2009). Kimika organiko industriala. EHU, 74-75 or. ISBN 978-84-692-7831-4..

[2] Butanols--four isomers : 1-butanol, 2-butanol, tert-butanol, isobutanol.. World Health Organization 1987 ISBN 978-92-4-154265-4. PMC 20898054. (Noiz kontsultatua: 2021-03-02).

[1]

[2]