Edukira joan

Aurora Sampedro Piñeiro

Wikipedia, Entziklopedia askea
Aurora Sampedro Piñeiro

Bizitza
JaiotzaSan Pedro de Benquerencia, Barreiros (en) Itzuli, 1913ko urtarrilaren 15a
Herrialdea Galizia
HeriotzaSan Pedro de Benquerencia, Barreiros (en) Itzuli, 1996ko irailaren 23a (83 urte)
Heriotza moduaistripuzko heriotza: trafiko-istripua
Hezkuntza
HeziketaOviedoko Unibertsitatea
Madrilgo Complutense Unibertsitatea
Jarduerak
Jarduerakkimikaria

Aurora Sampedro Piñeiro (San Pedro de Benquerencia, Barreiros, 1913ko urtarrilaren 15a - 1996ko irailaren 23a) galiziar jatorriko kimikaria izan zen.[1]

Biografia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Prestakuntza

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Aurora Sampedro Villalibre de Somozako Francisco Sampedro Fuente ('O Mornelo' ezizenez ezaguna) maragato merkatariaren eta Antonia Piñeiro Moredaren alaba izan zen.[2] Barreirosen ikasi zituen lehen letrak, indianoek finantzatutako eskola batean, eta Batxilergoa bere kabuz egin zuen Lugoko Institutuan.

1930ean Madrilera joan zen bizitzera, Andereñoen Egoitzan (Ikasleen Egoitza imitatzen zuen erakundea) bizi zen,[3] eta Cervantes Institutuan amaitu zituen erdi mailako ikasketak. Kimika Zientziak ikasi zituen Unibertsitate Konplutentsean eta Oviedoko Unibertsitatean 1932 eta 1936 artean. Gerra zibilaren ondorioz, ikasketak utzi behar izan zituen, eta ohorezko matrikularekin amaitu zituen Oviedoko Unibertsitatean, 1941ean. 1948ko otsailaren 16an doktoratu zen Unibertsitate Konplutentsean Los oligoelementos en alimentos españoles de origen animal tesiarekin.[1][4] Zientzia Ikerketen Kontseilu Nagusiko Antonio de Gregorio Rocasolano Espainiako Fisiologia eta Biokimika Institutuan egin zituen ikerketak. Ikerketa horiek elikagaietako oligoelementuei arreta emateko ildoan zeuden, geroago, XX. mendearen azken herenetik boladan zeuden elikadura-osagarrien aniztasuna ekarriko zuena.[1]

Garapen profesionala

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Bere garaira aurreratuta, bide berriak ireki zituen zientzian eta emakumeen ahalduntzean.[4] 1948an Fisika eta Kimikako katedretarako oposizioa egin zuen, eta denboraldi batez irakasle izan zen Asturiasko mendebaldean (Boal, Vegadeo) eta Madrilen. 1954an, oposizio bidez, RENFEko laborategi nagusian sartu zen kimika-zientzietako doktore gisa, eta dibisioko buruorde bihurtu zen. Bere lan-bizitza osoa lanpostu horretan emango zuen.[5]

1961ean, Juan March Fundazioak beka eman zion, eta analisi espektrokimikoei buruzko ikerketak egin zituen Complutense Unibertsitateko Erradiokimika sailean.[6][7] Ikerketa-aldi horren emaitza dira berunezko aleazioen analisi espektrokimikoari, ezpurutasunen determinazioari, osagai txikien determinazioari eta bateria elektrikoen fabrikazioan kontrol espektrokimikoari buruzko lau argitalpen.

Auto istripu baten ondorioz hil zen 1996an, Benquerenciako hondartzatik etxera itzultzen ari zela.[8]

Lanak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • "Oligoelementos en alimentos españoles de origen animal". Revista Española de Fisiologia (gaztelaniaz) (Sección de bioquímica do Instituto Español de Fisioloxía e Bioquímica e Instituto de Gregorio Rocasolano) IV (3). Outubro 1948
  • "Valoración espectroquímica de aleaciones de antifricción" Revista de Ciencia Aplicada (gaztelaniaz) (Patronato de Investigación Científica y Técnica "Juan de la Cierva" CSIC) (56).
  • "Análisis espectroquímico del antimonio para concentraciones 0,3-15% en las aleaciones binarias de plomo". Anales de la Real Sociedad Española de Física y Química. Serie B-Química (gaztelaniaz) (Madrid: Instituto Nacional de Técnica Aeronáutica, “Esteban Terradas”, e Instituto de Química Física, “A. de G. Rocasolano”). Tomo LVI (3): 289. marzo de 1960. ISSN 2792-520X.
  • "Influencia del historial mecánico y térmico de las aleaciones plomo-antimonio en la emisión espectral". Fisika eta Kimikako Espainiako Errege Elkartearen urtekariak. B-Quimica seriea (Madril: "Esteban Terradas" Teknika Aeronautikoko Institutu Nazionala eta CSICeko Kimika Fisikoko Institutua). LVII. liburukia (1). 1961eko xaneiroa. ISSN 2792-520X.
  • "Análisis espectroquímico de aleaciones plomo-antimonio-estaño. Determinación de menores constituyentes Laboratorio Central de RENFE". Anales de la Real Sociedad Española de Física y Química. Serie B-Química (gaztelaniaz) (Madrid: Instituto Nacional de Técnica Aeronáutica. Instituto “Rocasolano”). Tomo LIX (B) (6): 415. xuño de 1963. ISSN 2792-520X.
  • "Control espectroquímico en la fabricación de baterías eléctricas". Revista de Ciencia Aplicada (gaztelaniaz) (Patronato de Investigación Científica y Técnica "Juan de la Cierva" CSIC) (99). 1964ko abuztua.
  • Análisis espectroquímico del plomo en los aceros de fácil mecanización. Colloquium Spectroscopicum Internationale. Madrilen, 1969ko maiatzaren 26an eta 30ean.
  • "Determinación espectroquímica del titanio en los aceros inoxidables. (Madrid)". Revista de Metalurgia (gaztelaniaz) (Madril: CSIC) 11 (1): 13 – 18. 1975.
  • "Determinación espectroquímica del hierro en aleaciones Cu-Ni resistentes a la corrosión". Revista de Metalurgia (Madril: CSIC) 13 (4): 226 – 231. 1977.

Kongresuak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Besteak beste, CSICeko funtzioetan, hona joan zen:[9]

  • Kimika Pura eta Aplikatuaren Nazioarteko XV. Kongresua (Lisboa, 1956)
  • VII. Coloquium Spectroscopicum Internationale (Lieja, 1958)
  • Espainiako Kimikako Errege Elkartearen VII. Biurtekoa (Santiago de Compostela, 1957)
  • Inter. XVII. Reine U. Angewandte Cheim-en kongresua (Munich, 1959)
  • Espainiako Fisika eta Kimika Elkartearen IX. Bienal (Granada, 1959)
  • Groupement pour l'Avancement des Methods d'Analyse Spectrographique des Produits Metallurgiques-en XVIII. Kongresua (Paris, 1955)
  • Groupement pour l'Avancement des Methods d'Analyse Spectrographique des Produits Metallurgiques-en XXIII. Kongresua (Paris, 1965)
  • Espektroskopiaren IV. Bilera Nazionala (Granada, 1974)
  • Espektroskopia Bilera Nazionala (Palma, 1976)

Sariak eta aintzatespenak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • 1977an, Doktoreen Errege Akademiak Zientzia Esperimentaletako akademiko egokia izendatu zuen.[10][1]
  • Madrilgo IES Cervantes-ek ikasle bikain izendatu zuen (I.B. Cervantesen oinordekoa).
  • 2023. urtearen amaieran, Manuel Rivero Pérezen Universo Aurora Sampedro Piñeiro liburua argitaratu zen, eta ordura arte ezezaguna zen istorio pertsonal bati bultzada eman zion. Liburu honek hurrengo urtean bigarren edizioa izan zuen.[11]
  • 2023an, Manuel Rivero Pérez irakasleak Barreiros kontzejuko alaba kutun eta Luyegoko alaba adoptatu izendatzea bultzatu zuen (2024. urte hasieran, aitorpen hori emango ziotela iragarri zen).[12] Era berean, Galiziako Zientziaren Eguna hari eskaintzeko proposatu zuten.[13]
  • Haren omenez, 2024an ezarri ziren 'Bíteres do honra' sariak. Hauek, bere lehen edizioan irailaren 27an , Marta Macho Stadler, IES Lucus Augusti eta zendu den María Antonia González Abraídori entregatu zitzaizkien.[14]

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ a b c d (Gaztelaniaz) Stadler, Marta Macho. (2024-01-15). «Aurora Sampedro Piñeiro, química» Mujeres con ciencia (Noiz kontsultatua: 2024-12-02).
  2. ↑ (Gaztelaniaz) «Aurora Sampedro, de Barreiros, la única mariñana en la Residencia de Señoritas de Madrid» La Voz de Galicia 2023-08-20 (Noiz kontsultatua: 2024-12-02).
  3. ↑ (Gaztelaniaz) «Memoria de mariñáns: Diez mujeres de Lugo en la Residencia de Señoritas de Madrid» La Voz de Galicia 2023-08-27 (Noiz kontsultatua: 2024-12-02).
  4. ↑ a b (Galizieraz) «Aurora Sampedro Piñeiro | Galegos | Gallegos» galegos.galiciadigital.com (Noiz kontsultatua: 2024-12-02).
  5. ↑ (Gaztelaniaz) Pérez, Manuel Rivero. (2023-09-17). «Aurora Sampedro Piñeiro, científica de raíces maragatas adelantada a su tiempo» Astorga Redacción. Periódico digital de Astorga, Maragatería, Cepeda y Órbigo (Noiz kontsultatua: 2024-12-02).
  6. ↑ (Gaztelaniaz) «Aurora Sampedro, de Barreiros, la única mariñana en la Residencia de Señoritas de Madrid» La Voz de Galicia 2023-08-20 (Noiz kontsultatua: 2024-12-02).
  7. ↑ «Aurora Sampedro Piñeiro - Las becas de la March | Fundación Juan March» www.march.es (Noiz kontsultatua: 2024-12-02).
  8. ↑ (Gaztelaniaz) «Aurora Sampedro, de Barreiros, la única mariñana en la Residencia de Señoritas de Madrid» La Voz de Galicia 2023-08-20 (Noiz kontsultatua: 2024-12-02).
  9. ↑ (Gaztelaniaz) Isma. «Plataforma temática sobre Galicia en Internet» www.galiciadigital.com (Noiz kontsultatua: 2024-12-03).
  10. ↑ «Aurora Sampedro Piñeiro - Real Academia de Doctores de España» www.rade.es (Noiz kontsultatua: 2024-12-02).
  11. ↑ (Gaztelaniaz) «Universo Aurora Sampedro» EOditorial Publicaciones (Noiz kontsultatua: 2024-12-02).
  12. ↑ agremon, Publicado por. Da presentación de 'Universo Aurora Sampedro Piñeiro'. (Noiz kontsultatua: 2024-12-02).
  13. ↑ «Aurora Sampedro Piñeiro, científica de Barreiros adelantada a su tiempo a quien postulan para dedicarle el Día da Ciencia de Galicia». La Voz de Galicia. 19 de septiembre de 2023..
  14. ↑ agremon, Publicado por. Bíteres de honra. (Noiz kontsultatua: 2024-12-02).

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Aurora_Sampedro_Piñeiro&oldid=9989543"(e)tik eskuratuta