Erromatar egutegia: berrikuspenen arteko aldeak

← Aurreko ezberdintasuna Hurrengo ezberdintasuna →

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia

Lerroan

16:41, 13 otsaila 2019ko berrikusketa

Erromatar egutegiaren marrazkia, k. a. 60koa.

Erromatar egutegia hainbat aldiz aldatu zen Erromako sorreratik Inperioaren gainbeheraraino. 46. urteko osteko egutegia Juliotar egutegia da.

Urteak

Urteak adierazteko hiru sistema erabili zituzten^[1]:

Erromako sorreraren urtea (k. a. 753) erreferentziatzat hartzen zuten urtea hitza eta zenbakizkoa ablatiboan jarrita. Adibidez Anno trecentesimo quarto ab urbe condita, edo 304 AUC, k. a. 413. urtea izan zen.
Erromatar Errepublikaren garaian, kontsularen izena erabiltzen zuten. Adibidez L. Domitio Ap. Claudio consulibus "L. Domicio eta Ap. Claudioren kontsulaldia" edo k. a. 54. urtea izan zen.
Erregeak bota zituzten urtea ere (k. a. 509) erabili zuten, post reges exactos esaldia erabiliz.

Hilabeteak

Erromatar idazleen arabera Romulok hilabeteak asmatu zituen:

Romuloren hilabeteak
Martius (31 egun)
Aprilis (30 egun)
Maius (31 egun)
Iunius (30 egun)
Quintilis (31 egun)
Sextilis (30 egun)
September (30 egun)
October (31 egun)
November (30 egun)
December (30 egun)

Egunak

Egunak zehazteko erromatarrek hiru data besterik ez zituzten erabiltzen, aurreko eta hurrengo egunak haietatik zenbatuak (pridie eta postridie hurrenez hurren):

Kalendae, (kalendae, -arum), hilabetearen lehendabiziko eguna.
Nonae, (nonae, -arum) hilabetearen bosgarren eguna (martxoan, maiatzean, uztailean eta urrian izan ezik, noiz zazpigarrena zen).
Idus, (idus, -uum) hilabetearen hamahirugarren eguna (martxoan, maiatzean, uztailean eta urrian izan ezik, noiz hamabosgarrena zen).

Orduak

Eguna ez zen 24 ordukoa baizik eta 24 zati berdinekoa^[2]. Hau da, udan orduak luzeagoak ziren. Orduak neurtzeko eguzki erlojuek (horologium) edo ur erlojuek (clepsydra) erabiltzen zituzten.

Gero ordua adierazteko zenbaki ordinalak erabiltzen zituzten (hora prima, hora secunda, hora tertia eta abar), beraz, hora prima egunsentiarena, hora duodecima ilunabarrena eta hora sexta eguerdiarena ziren.

Gaua berriz, lau zatitan banatzen zuten, vigilia izenekoak.

Erreferentziak

↑ Brind'Amour, P. Le Calendrier romain: Recherches chronologiques (Ottawa, 1983)
↑ Bickerman, E.J. Chronology of the Ancient World. Londres: Thames & Hudson, 1969

Ikus, gainera

[1] Brind'Amour, P. Le Calendrier romain: Recherches chronologiques (Ottawa, 1983)

[2] Bickerman, E.J. Chronology of the Ancient World. Londres: Thames & Hudson, 1969

[1]

[2]

@@ 37. lerroa: / 37. lerroa: @@
 == Egunak ==
 [[Egun]]ak zehazteko erromatarrek hiru data besterik ez zituzten erabiltzen, aurreko eta hurrengo egunak haietatik zenbatuak (''pridie'' eta ''postridie'' hurrenez hurren):
-* '''[[Kalenda]]''', (''kalendae, -arum''), hilabetearen lehendabiziko eguna.
+* '''[[Kalenda|Kalendae]]''', (''kalendae, -arum''), hilabetearen lehendabiziko eguna.
-* '''[[Nona]]''', (''nonae, -arum'') hilabetearen bosgarren eguna ([[martxo]]an, [[maiatz]]ean, [[uztail]]ean eta [[urri]]an izan ezik, noiz zazpigarrena zen).
+* '''[[Nona|Nonae]]''', (''nonae, -arum'') hilabetearen bosgarren eguna ([[martxo]]an, [[maiatz]]ean, [[uztail]]ean eta [[urri]]an izan ezik, noiz zazpigarrena zen).
 * '''[[Idus]]''', (''idus, -uum'') hilabetearen hamahirugarren eguna ([[martxo]]an, [[maiatz]]ean, [[uztail]]ean eta [[urri]]an izan ezik, noiz hamabosgarrena zen).