Inperatibo: berrikuspenen arteko aldeak
No edit summary |
No edit summary Etiketa: 2017 wikitestu editorearekin |
||
1. lerroa: | 1. lerroa: | ||
'''Inperatiboa''' |
'''Inperatiboa''' [[modu (hizkuntzalaritza)|modu]] [[Gramatika|gramatikoa]] da, [[Aditz|aditzen]] bidez agindu bat edo eskaera bat adierazten duena. Oso zabalduta dago hizkuntzen artean. |
||
Idazterakoan inperatiboa duten esaldiak [[Harridura ikur|harridura ikurra]] («!») dute amaieran sarritan. |
Idazterakoan inperatiboa duten esaldiak [[Harridura ikur|harridura ikurra]] («!») dute amaieran sarritan. |
18:33, 23 urtarrila 2021ko berrikusketa
Inperatiboa modu gramatikoa da, aditzen bidez agindu bat edo eskaera bat adierazten duena. Oso zabalduta dago hizkuntzen artean.
Idazterakoan inperatiboa duten esaldiak harridura ikurra («!») dute amaieran sarritan.
Euskaran era bat baino gehiago daude inperatiboa adierazteko, adibidez, «ekarri» — «bekar, bekartza» edo «etorri» — «zatoz, etor zaitez».
Munduko hizkuntzetan
Hainbat hizkuntzetako aditzak ez dira aldatzen inperatiboan — ingelesan, adibidez: give «eman» — Give me! «Emaidazu!», sarritan let hitza gehitzen da: talk «hitz egin» — Let me talk! «Utzi hitz egiten!»; edo samoeran: siva «dantzatu» — Siva! «Dantzatu!».
Hizkuntza batzuetan nahiko zaila da inperatiboa osatzea eta arau asko daude, hala nola, eslaviar hizkuntzetan: powiedzieć «esan» — Powiedz mi «esaidazu», rosnąć «hazi (aditza)» — Rośnij! «Hazi!», jeść «jan» — Jedz! «Jan!» (poloniera); finlandiera edo bepsaeran (uraldar hizkuntzen kideak): hizkuntza horietako inperatiboa aditzaren erroaren arabera osatzen da eta erroak ez dira ageriak sarritan, beraz, ikasi behar dira.
Latinak arau bakunak ditu inperatiboa osatzeko, -re atzizkia kentzea edo -te atzikia gehitzea behar dira horretarako: monēre «aholku bat eman» — Monē «Emaidazu aholku bat», Monēte «Emaidazue aholku bat»; salbuespenak: dicere «hitz egin» — dic, ducere «bideratu, gidatu» — duc, facere «egin» — fac.
Koreerak hainbat estilo maila («hizketaren estiloak», hau da, begirunea adierazteko edo lagunartean erabiltzeko) ditu eta horien arabera aditz bat aldatzen da inperatiboan.